TÜRK KÜLTÜRÜNDE BEDEN VE “GÜZEL İSTANBUL” OLAYI

Cumhuriyet"in 50. Yılı Kutlamaları çerçevesinde İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi, Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu ve İstanbul Belediyesi"nin ortak girişimiyle İstanbul"da kamusal alanlara yerleştirilen heykellerden biri olan "Güzel İstanbul"un akıbeti, 1970"li yıllarda Türkiye"de siyasi otorite ile sanat arasındaki ilişkiyi gözler önüne sermekle kalmaz; Türk kültüründe çıplak kadın bedeninin temsil ve teşhir biçimlerinin ne denli sorunsallı bir alan olduğunu ortaya koyar. Heykeltıraş Gürdal Duyar"ın yapıtı olan "Güzel İstanbul" heykeli, 1974 yılında İçişleri Bakanlığı"nca "Türk anasını hayâsızca teşhir ettiği" gerekçesiyle yerinden sökülmüş, Yıldız Parkı"na taşınan heykelin Türk halkının sanat anlayışının bu heykeli kabul edecek düzeyde olmadığı savunulmuştur. Heykel, bu süreçte politik arenada ve kültür dünyasında yoğun bir tartışmanın odağı olmuş, "Güzel İstanbul"un bedensel temsili, farklı siyasi görüşlerin çarpıştığı bir alana dönüşmüştür. "Güzel İstanbul"u aynı dönemde sanat ortamında ve popüler kültür dünyasında üretilen başka beden temsilleriyle karşılaştırmak ve bu heykelin neden bu denli yoğun bir tartışma odağı haline geldiğini irdelemek, Türk kültüründe beden olgusunun nasıl algılandığına dair ipuçları verebilir. Bu bildirinin amacı, Türk kültüründe bedenin temsiline yönelik sınırların nasıl çizildiğini araştırarak, sanat tarihimizden bir örnekle konuya ilişkin bir pencere açmaktır

THE BODY IN TURKISH CULTURE AND THE “BEAUTIFUL ISTANBUL” EVENT

The fate of “Beautiful Istanbul”, one of the sculptures erected in a public space in Istanbul for the 50th year celebrations of the Turkish Republic under the joint initiative of Istanbul State Academy of Fine Arts, State School of Applied and Fine Arts and the Istanbul Municipality is not only a display of the relationship between political authority and art in Turkey, but an indication of the problem of representing and exhibiting the nude in Turkish culture. “Beautiful Istanbul”, a sculpture dating 1974 by Gürdal Duyar was taken down by authorities on the grounds of the Ministry of Interior decision that it represented “Turkish mothers disgracefully”, and that the artistic level of the Turkish people could not yet accepts such sculpture. Becoming a focus of hot debate in the political and cultural arena at the time, the “Beautiful Istanbul” became the site where different political ideologies collided. Comparing “Beautiful Istanbul” with other representations of the body both within art and popular culture in Turkey at the time gives us clues as to how the body is conceived in Turkish culture. This paper aims to show, through an art historical example, of how certain boundaries have been set in Turkish culture in relation to the body

PDF

___

ANONĠM (20 Mart 1974), “Heykelin sökülmesi için Prof. Gezer „Ayıp oldu‟ dedi”, Cumhuriyet gazetesi.
ANONĠM (21 Mart 1974), “Güzel Ġstanbul heykeli için soruĢturma açıldı”, Milliyet gazetesi.
ANONĠM (21 Mart 1974), “Mesullerden hesap sorulmalıdır”, Sabah gazetesi.
ANONĠM (21 Mart 1974), “HeykeltıraĢlar protestodan vazgeçtiler”, Hürriyet gazetesi.
ANONĠM (1974), “Güzel Ġstanbul heykelinin kaldırılması sanatçılar arasında tepki yarattı, Milliyet Sanat, 72, Mart: 16.
ANONĠM (4 Haziran 1974), “HeykeltıraĢlar Derneği Taksim‟de Çıplak Heykel sergisi açtı”, Yeni Ortam gazetesi.
AKBAL, Oktay (Mart 1974), “Utanç Olayı”, Cumhuriyet gazetesi.
AKBAL, Oktay (27 Mart 1974), “Halk Ne Ġster?”, Cumhuriyet gazetesi.
ANDAY, Melih Cevdet (22 Mart 1974), “Çıplak”, Cumhuriyet gazetesi.
BERGER, John (1986), Görme Biçimleri, Metis Yayınları, Ġstanbul.
FELEK, Burhan (22 Mart 1974), “Bir Heykelin Hazin Hikayesi”, Milliyet gazetesi.
FREUD, Sigmund (1984), Totem ve Tabu, çev. K. Sahir Sel, Sosyal Yayınlar, Ġstanbul.
MILLS, Sara (2003), Michel Foucault, Routledge, Londra.
OTYAM, Fikret (Mart 1974), “Güzel Ġstanbul ve Erbakan‟ın buyruğu”, Cumhuriyet gazetesi.
ÖZDENĠZ, Nuri (19 Mart 1974), “Karaköy‟deki „Güzel Ġstanbul‟ anıtı yerinden kaldırıldı”, Cumhuriyet gazetesi.
SEZER, Sennur (21 Mart 1974), “50 heykel dikilecekti ama para sağlanamadı”, Cumhuriyet gazetesi.
VELĠDEDEOĞLU, Hıfzı Veldet (24 Mart 1974), “Güzelliği DüĢünme Sanatı”, Cumhuriyet gazetesi.