İBN HALDUN'DA ASABİYET KAVRAMI - MAURICE HALBWACHS'IN "KOLEKTİF HAFIZA" KAVRAMI İLE BİR KARŞILAŞTIRMA

Bu makalede İbn Haldun'un asabiyet kavramı ile Maurice Halbwachs' kolektif hafıza kavramı arasında bir karşılaştırma yapılmaktadır. Makalenin amacı asabiyet kavramının bugüne kadar üzerinde durulmayan ve Halbwachs'ın kolektif hafıza kavramı ile önemli benzerlikler gösteren temel boyutlarından birini gün yüzüne çıkarmak ve analiz etmektir. Ortak geçmiş imajının özgün bir topluluk olmanın vazgeçilmez şartı olduğunu savunan her iki düşünür de söz konusu imajı kuşaklararası iletişim bağlamında ele almaktadır. İbn Haldun toplum üyelerinin sahip olduğu ortak geçmiş imajının güçlü olma düzeyi ile sergilediği dayanışma düzeyinin doğru orantılı olduğunu savunmaktadır. Diğer taraftan, ona göre ortak geçmiş imajındaki deformasyon toplumsal dayanışmayı olumsuz şekilde etkilediğinden bu, güç/iktidar kaybını ve boyunduruk altında yaşamayı, dolaysıyla da daha fazla yabancılaşmayı ve toplumsal hafıza kaybını beraberinde getirmektedir.

THE COMPARISON OF IBN KHALDUN'S NOTION OF ASABIYYAH AND MAURICE HALBWACHS'S COLLECTIVE MEMORY

In this article Ibn Khaldun's notion of asabiyyah and Maurice Halbwachs's collective memory is compared. The purpose of the article is bring to light and analyse one of the asabiyyah's main dimension which share significant similarities with collective memory and is not investigated sufficiently. Both thinkers who consider the common past image as an essential condition of social group, deal with the above mentioned image in the context of intergenerational communication. İbn Haldun asserts that the level of community's common past image is directly proportionate to its level of solidarity. On the other hand he argue that, as deformation of common past image negatively affects social solidarity, it leads to the loss of power and living under the yoke of others. It means, more alienation and loss of social memory.

PDF

___

Arslan, A. (2000). İbni Haldun. İstanbul: Vadi.
Assmann, J. (1995). Collective Memory and Cultural Identıty. New German Critique, 65, 125-133.
Assmann, J. (2001). Kültürel Bellek, Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. Ayşe Tekin (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Görgün, T. (2007). Tarih ve Toplum Araştırmalarında Bir Yöntem Kaynağı Olarak Klasik Metafizik: Fahreddin er-Razi Ekolü ve İbn Haldun. İslam Araştırmaları Dergisi, 17, 49-78.
Halbwachs, M. (1980). The Collective Memory. Francis J. Ditter ve Vida Yazdi Ditter (Çev.). New York: Harper & Row.
Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. Lewis A. Coser (Ed.). Londom: The University of Chicago Press: London.
Hassan, Ü. (2015). İbn Haldun Metodu ve Siyaset Teorisi, İstanbul: Doğu Batı.
İbn Haldûn, A. b. M. (2001). Târîh: Mukaddime (Cilt 1). Halil Şehade-Süheyl Zekkar (Thk.). Beyrut: Darü`l-fikr.
İbn Haldun, A. b. M. (1988). Mukaddime (Cilt 1). Süleyman Uludağ (Çev. ve Ed.), İstanbul: Dergah.
Kayapınar, A. (2006). İbn Haldun'da Asabiyet. Geçmişten Geleceğe İbn Haldun: Vefatının 600. Yılında Ibn Haldun'u Yeniden Okumak, 163-182, (İslam Araştırmaları Merkezi, Sempozyumlar Dizisi). İstanbul.
Meriç, C. (1974a). Kendi Semasında Tek Yıldız-I. Fikirde ve Sanatta Hareket, 100, 32-36.
Meriç, C. (1974b). Kendi Semasında Tek Yıldız-II. Fikirde ve Sanatta Hareket, 101, 8-18.
Olick, J. K., Vinitzky-Sereoussi, V., Levy, D. (2011). Introduction. Jeffrey K. Olick, Vered Vinitzky-Sereoussi, Daniel Levy (Ed.), The Collective Memory Readeriçinde (s. 3- 49). Oxford: Oxford University Press.