Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Toplumsal Baskı: Türkiye İstatistik Kurumu Yaşam Memnuniyeti Araştırması Üzerine Analizler

Cinsiyet insanı niteleyen temel özelliklerden biridir ve cinsiyet denince ilk olarak biyolojik cinsiyet anlaşılmaktadır. Oysa cinsiyet kavramı doğuştan gelen kadın ve erkek olma durumu dışında çok daha fazla anlam içermektedir. Toplum, kadın ve erkek olarak nitelenen iki cinse toplumsal görevler, roller ve davranış biçimleri yükleyerek onları şekillendirmekte ve kadın ve erkeğe nasıl giyinecekleri, nasıl davranacakları, onlar için nelerin normal veya normal dışı sayılacağı, kendilerinden neler beklendiği ve nelerden sorumlu tutulacakları gibi pek çok konuda telkinde bulunarak, yönlendirerek ve eleştirerek biyolojik cinsiyetin üzerine toplumsal cinsiyeti inşa etmektedir. Böylelikle eşit olarak dünyaya gelen iki cins, toplumun belirlediği roller, yüklediği görev ve sorumluluklar sonucunda eşit olmaktan uzaklaşmakta ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği ortaya çıkmaktadır. Öte yandan, kadın açısından ortaya çıkan bu eşitsizlik, iki cins için geçerli olan eşitliği kadın aleyhine bozmaktadır. Kadının toplumsal varlığı, kimliği ve eylemleri tanımlanmaya çalışılırken referans olarak kamusal alanın alındığı görülür. Bu bağlamda kamusal alan, giyim, davranış, tutum vb. pek çok açıdan kadının erkeğe kıyasla çok daha fazla toplumsal baskı ve sınırlamalara maruz kaldığı yaşam alanıdır. Söz konusu sınırlama ve baskılar, giyimlerinden konuşma ve gülüşlerine, davranışlarından sosyalleşmelerine kadar çok geniş bir alanda toplumsal baskı altında hissetmelerine yol açmaktadır. Öte yandan, kadının maruz kaldığı sosyal baskı sadece erkeklerden değil, toplumun genelinden gelmekte ve bu sebeple söz konusu baskı ve sınırlamalar toplumsal nitelik taşımaktadır. Bu çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumu, 2019 yılı Yaşam Memnuniyeti Araştırması mikro veri seti kullanılarak fertlerin cinsiyet, medeni durum ve kılık kıyafet konularında hissettikleri toplumsal baskının cinsiyete göre farklılık gösterip göstermediği lojistik regresyon modelleriyle analiz edilmiştir. Öte yandan sözü edilen konularda hissedilen baskı üzerinde bireylerin diğer demografik özelliklerinin etkisi olup olmadığı da araştırılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, kadınların cinsiyetleri, medeni durumları ve kılık kıyafetleri konusunda erkeklerden çok daha yüksek oranda toplumsal baskıya maruz kaldıkları tespit edilmiştir. Bu durum kadın ve erkek arasındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin bir göstergesi kabul edilebilir.

Anahtar Kelimeler:

Toplumsal Cinsiyet, Toplumsal Baskı, Lojistik Regresyon Analizi

Gender Inequality and Social Pressure: Analysis on the Life Satisfaction Survey of the Turkish Statistical Institute

Gender is one of the basic features that characterizes human beings, and when gender is mentioned, the first thing that comes to our minds is biological sex. However, the concept of social gender includes much more than innate male and female biological characteristics. Society constructs social gender on top of biological sex. It shapes the two genders by assigning them social duties, roles, and forms of behavior, and it criticizes and directs the genders regarding their attire, behavior, what’s considered normal or abnormal for them, what is expected from them, and what they will be held accountable for. Thus, the two sexes, which are born as equals, stop being equal as a result of the roles determined by society and the duties and responsibilities imposed by it, and gender inequality thus emerges. Furthermore,this disrupts equality to the detriment of women. It is seen that the public sphere is taken as a referencewhile trying to define the social existence, identity, and actions of women. In many ways, such as attire,behavior, attitude, etc. the public sphere is where women are exposed to much more social pressures andlimitations than men. These limitations and pressures cause them to feel that they are under social pressure,from their clothing to their speech and mimics, from their behavior to their socialization. Moreover, the socialpressure that women are exposed to is not only from men. It comes from the general society, and therefore,the pressures and limitations in question have a social character. This study aims to analyze the relationshipbetween the demographic characteristics of individuals, especially gender, and the social pressure thatindividuals feel in terms of social gender and marital status using the logistic regression models, based on theMicrodataset of the Turkish Statistical Institute, Life Satisfaction Research 2019. As a result of the analysis, ithas been determined that women are exposed to social pressure at a much higher rate than men regardingtheir gender, marital status, and attire. This situation can be accepted as an indicator of gender inequalitybetween men and women.

Keywords:

Gender, Social Pressure, Logistic Regression Analysis,

PDF

___

Alacahan, O, Vatandaş, S. (2021). Kamusal-Özel Alan Ayrışmasının İnşa Süreci ve Sosyal Medya. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (1), 720-733. DOI: 10.33206/mjss.760499
Arendt, H. (2006). İnsanlık Durumu (Çeviren: B. S. Şener). İstanbul: İletişim Yayınları.
Berktay, F. (2004). “Kadınların İnsan Haklarının Gelişimi ve Türkiye”, Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları, No:7, Sivil Toplum Kuruluşları Eğitim ve Araştırma Birimi, Bilgi Üniversitesi. http://stk.bilgi.edu.tr/docs/berktay_std_7.pdf
Beyoğlu, O. (2020). Toplum Baskısı, Kıbrıs Gazetesi 23 Eylül 2020, Çevrimiçi: https://www.kibrisgazetesi.com/toplum-baskisi-social-pressure-makale,12364.html Erişim Tarihi: 05.05.2021.
Bingöl, O. (2014). Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye'de Kadınlık, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014 (3), 108-114. https://doi.org/10.18493/kmusekad.36760
Çelebi, S. (2021). Sosyal Baskı, Vezirköprü Özlem Gazetesi, 5 Şubat 2021, Çevrimiçi: http://vezirkopruozlem.net/yazar-sosyal-baskI-1651.html , Erişim Tarihi: 04.08.2021
Çiçekli, A. (2019). “Evinin Hanımı Çocuklarının Anası” Olan Kadının Kamusal Alan Mücadelesi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 8 (1), 1-14 https://dergipark.org.tr/tr/pub/ssrj/issue/43336/510311
Demirbilek, S. (2007), “Cinsiyet Ayrımcılığının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi”, Finans&Politik Ekonomik Yorumlar, Cilt:44, Sayı:511,12-27.
Ercins, G. ve Gökkaya V. B. (2011), “Toplumsal Cinsiyet ve Siyasal Yoksulluk”, İç, Bölgesel ve Küresel Dinamikler: Türkiye ve Yakın Çevresinin İktisadi ve Siyasi Meseleleri, (der. Ayşegül Dumlu, Nihan Kütahnecioğlu, Sekine Özten Mert), 208-225.
Geçit, B. (2013). John Stuart Mill’de Kadının Toplumsal Konumu. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 3(2), 105-127. https://dergipark.org.tr/tr/pub/beytulhikme/issue/3487/47420
Gujarati, D. N. (2016). Örneklerle Ekonometri, Çeviren: N. Bolatoğlu, BB101 Yayını, Ankara.
Güdücü, B. (2018). Biyolojik Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi (Editörler: D. Şenol, H. E. Kaya).1. Baskı. Lisans Yayıncılık. İstanbul. Çevrimiçi: https://www.academia.edu/45174575/Toplumsal_Cinsiyet_Sosyolojisi Erişim tarihi: 05.08.2021.
Hepşen, Ö. (2010) Tevrat, İncil ve Kuran-ı Kerimde Kadın Bedeni, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara,
Karagöz, Yalçın (2015). SPSS 22 Uygulamalı Biyoistatistik, Güncellenmiş 2. Basım, Nobel Yayınevi, Ankara.
Keskin, F., Ulusan, A. (2016). Kadının Toplumsal İnşasına Yönelik Kuramsal Yaklaşımlara Dair Bir Değerlendirme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (26), 47-68. https://doi.org/10.31123/akil.438558
Keskin, F. (2014). Politik İletişim Sözlüğü, Ankara, İmge Kitabevi Yayınları.
Mahçupyan, E. (1999). Osmanlı’dan Günümüze Parçalı Kamusal Alan ve Siyaset. Doğu Batı. 2(5), 25-54.
Marshall, G. (1998). Sosyoloji Sözlüğü (Çeviren: Osman Akınhay, Derya Kömürcü), Ankara, Bilim ve Sanat Yayınları.
Tunç, H. (2014). “Toplumsal Cinsiyet Farklılaşması Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma: Erkeklerin Küpe Takması Örneği”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.7, S.33, 608-625.
Ulutürk Akman, S. (2011). Tüketicilerin Fiyat Bilinci Üzerinde Etkili Olan Faktörlere İlişkin Bir İnceleme. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 0 (46), 129-147. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iumamk/issue/744/8029
Ulutürk Akman, S, Bektaş, H. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Demografik Özelliklerinin Girişimcilik Eğilimleri Üzerindeki Etkileri. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 309-318.
Üner, S. (2008). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadelede Temel Eğitim Seti. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. UNFPA, Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu. Ankara: Dumat Ofset.
Vatandaş, D. (2011). Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı. Istanbul Journal of Sociological Studies, Yıl: 2007, (35), 29-56. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusoskon/issue/9517/118909
Vincent, A. (2006). Modern Politik İdeolojiler (çeviren. A. Tüfekçi). İstanbul: Paradigma Yayınları.