OLUMSUZ OLAYLAR İÇİN KARŞIOLGUSAL DÜŞÜNME ÖLÇEĞİ’NİN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Bu araştırmanın amacı Olumsuz Olaylar için Karşıolgusal Düşünme Ölçeği’ni (OOKDÖ) uyarlamak, geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yapmaktır. Bu çalışma 109’u kız, 132’si erkek olmak üzere 241 katılımcı üzerinden yürütülmüştür. Ölçeğin güvenirliğine ilişkin bulgular için Cronbach alpha, McDonald omega, iki yarı test güvenirliği ve düzeltilmiş madde-toplam korelasyonları kullanılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğini değerlendirmek amacıyla doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçları uyum iyiliği değerlerinin (CMIN = 167.758, SD = 98, CMIN/SD = 1.71, RMSEA = .054, GFI = .92, CFI = .93, IFI = .93, TLI = .91, SRMR = .054) kabul edilebilir düzeyde olduğunu göstermiştir. Analiz sonuçları ölçeğin Türkçe formunun faktör yapısının kabul edilebilir uyum değerleri sağladığı ve ölçeğin dört faktörlü faktör yapısının, orijinal ölçeğe paralel bir biçimde doğrulandığını göstermektedir. Güvenirlik değerleri açısından incelendiğinde ölçeğin Türkçe formunun Cronbach alpha değerinin .87, Mc- Donald omega değerinin .87, iki yarı test güvenirliğinin .80 olduğu ve düzeltilmiş madde toplam korelasyonlarının .40 ve .58 arasında sıralandığı bulunmuştur. Analiz sonuçları Olumsuz Olaylar İçin Karşıolgusal Düşünme Ölçeği (OOKDÖ) Türkçe formunu geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak değerlendirilebileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Karşıolgusal Düşünme, Ölçek Uyarlama, Güvenirlik, Geçerlik, Doğrulayıcı Faktör Analizi.

PDF

___

Alicke, M. D., Buckingham, J., Zell, E., & Davis, T. (2008). Culpable control and counterfactual reasoning in the psychology of blame. Personality and Social Psychology Bulletin, 34(10), 1371–1381. https://doi.org/10.1177/01461672083 21594
Arora, P., Haynie, J. M., & Laurence, G. A. (2011). Counterfactual thinking and entrepreneurialself-efficacy:Themoderating role ofself-esteemand dispositional affect. Entrepreneurship Theory and Practice, 37(2), 359–385. https://doi. org/10.1111/j.1540-6520.2011.00472.x
Bacon, A. M., Walsh, C. R., & Martin, L. (2013). Fantasy proneness and counterfactual thinking. Personality and Individual Differences, 54(4), 469–473. https://doi. org/10.1016/j.paid.2012.09.023
Barnett, M. D., & Martinez, B. (2015). Optimists: It could have been worse; Pessimists: It could have been better. Personality and Individual Differences, 86, 122–125. https://doi.org/10.1016/j.paid.2015.06.010
Beck, S. R., Weisberg, D. P., Burns, P., & Riggs, K. J. (2013). Conditional reasoning and emotional experience: A review of the development of counterfactual thinking. Studia Logica, 102(4), 673–689. https://doi.org/10.1007/s11225-013-9508-1
Bentler, P. M., & Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588–606. https://doi. org/10.1037/0033-2909.88.3.588
Brinker, J. K., & Dozois, D. J. A. (2009). Ruminative thought style and depressed mood. Journal of Clinical Psychology, 65, 1–19. https://doi.org/10.1002/jclp.20542
Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
Byrne, R. M. J. (2016). Counterfactual thought. Annual Review of Psychology, 67, 135- 157. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-122414-033249.
Callander, G., Brown, G. P., Tata, P., & Regan, L. (2007). Counterfactual thinking and psychological distress following recurrent miscarriage. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 25(1), 51–65. https://doi.org/10.1080/02646830601117 241
Cheung, W.-Y., Wildschut, T., & Sedikides, C. (2017). Autobiographical memory functions of nostalgia in comparison to rumination and counterfactual thinking: similarity and uniqueness. Memory, 26(2), 229–237. https://doi.org/10.1080/09 658211.2017.1346129
Collier, J. E. (2020). Applied structural equation modeling using AMOS. New York: Routledge.
Coricelli, G., & Rustichini, A. (2010). Counterfactual thinking and emotions: regret and envy learning. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 365(1538), 241–247. https://doi.org/10.1098/rstb.2009.0159
Çapık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 196–205. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunihem/issue/2666/34715
Dolan, R. J. (2002). Emotion, cognition, and behavior. Science, 298(5596), 1191–1194. https://doi.org/10.1126/science.1076358
Duyguner,U.,&Gölge,Z.B.(2019).KriminalDüşünceÖlçeği’ninTürkçeye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(Ek Sayı 1), 9–23. https://doi.org/10.18863/pgy.515760
Epstude, K., & Roese, N. (2008). The functional theory of counterfactual thinking. Personality and Social Psychology Review, 12(2), 168–192. https://doi.org/10.1 177/1088868308316091
Feng, X., Gu, R., Liang, F., Broster, L. S., Liu, Y., Zhang, D., & Luo, Y. (2015).
Depressive states amplify both upward and downward counterfactual thinking. International Journal of Psychophysiology, 97(2),93–98.https://doi.org/10.1016/ j.ijpsycho.2015.04.016
Gökdağ, C., & Kaçar-Başaran, S. (2019). Klinik bir örneklemde işlevsel olmayan bilişlere ilişkin ölçeklerin kısa versiyonları: Fonksiyonel Olmayan Tutumlar Ölçeği ve Otomatik Düşünceler Ölçeği. Türk Psikiyatri Dergisi. https://doi.org/10.5080/ u23654
Gravetter, F. J., & Forzano, L. B. (2012). Research methods for the behavioral sciences. Belmont: Wadsworth.
Guajardo, N. R., McNally, L. F., & Wright, A. (2016). Children’s spontaneous counterfactuals: The roles of valence, expectancy, and cognitive flexibility. Journal of Experimental Child Psychology, 146, 79–94. https://doi.org/10.1016/ j.jecp.2016.01.009
Haynes, G.A., Sorrentino, R. M., Olson, J. M., Szeto,A. C. H., Wirkki,J. S., & O’Connor, M. C. (2007). The effects of temporal framing on counterfactual thinking and self–appraisal: An individual differences perspective. Social Cognition, 25(3), 339–366. https://doi.org/10.1521/soco.2007.25.3.339
He, Y. (2017). Improving workplace safety by thinking about what might have been: To what extent, why, and when does counterfactual thinking ınfluence workplace safety behavior? [Yüksek lisans tezi, Texas A & M University]. https://oaktrust. library.tamu.edu/handle/1969.1/165762
Henne, P., Niemi, L., Pinillos, Á., De Brigard, F., & Knobe, J. (2019). A counterfactual explanation for the action effect in causal judgment. Cognition, 190, 157–164. https://doi.org/10.1016/j.cognition.2019.05.006
Hoe, S. L. (2008). Issues and procedures in adopting structural equation modeling technique. Journal of Applied Quantitative Methods, 3(1), 76–83. http://www. jaqm.ro/issues/volume-3,issue-1/pdfs/hoe.pdf
Hofmann, S. G., Asnaani, A., Vonk, I. J. J., Sawyer, A. T., & Fang, A. (2012). The efficacy of cognitive behavioral therapy: A review of meta-analyses. Cognitive Therapy and Research, 36(5), 427–440. https://doi.org/10.1007/s10608-012-9476-1
Kahneman, D., & Miller, D. T. (1986). Norm theory: Comparing reality to its alternatives. Psychological Review, 93(2), 136–153. https://doi.org/10.1037/0033- 295x.93.2.136
Karatepe, H. T., Yavuz, F. K., & Turkcan, A. (2013). Validity and reliability of the Turkish version of the Ruminative Thought Style Questionnaire. Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 23(3), 231–241. https://doi.org/10.5455/ bcp.20121130122311
Kline, R. B. (1998). Principal and practice of structural equation modeling. New York: Guilford.
Mandel, D. (2003). Counterfactuals, emotions, and context. Cognition and Emotion, 17(1), 139–159. https://doi.org/10.1080/02699930302275
Markman, K. D., & Miller,A. K. (2006). Depression, control, and counterfactual thinking: Functional for whom? Journal of Social and Clinical Psychology, 25(2), 210– 227. https://doi.org/10.1521/jscp.2006.25.2.210
Medvec, V. H., & Savitsky, K. (1997). When doing better meansfeeling worse: The effects of categorical cutoff points on counterfactual thinking and satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 72(6), 1284–1296. https://doi. org/10.1037/0022-3514.72.6.1284
Niedenthal, P. M., Tangney, J. P., & Gavanski, I. (1994). "If only I weren't" versus "If only I hadn't": Distinguishing shame and guilt in conterfactual thinking. Journal of Personality and Social Psychology, 67(4),585-595. https://doi.org/10.1037/0022- 3514.67.4.585
Nyhout, A., & Ganea, P. A. (2019). Mature counterfactual reasoning in 4- and 5-year- olds. Cognition, 183, 57–66. https://doi.org/10.1016/j.cognition.2018.10.027
Nyhout, A., & Ganea, P. A. (2020). What is and what never should have been: Children’s causal and counterfactual judgments about the same events. Journal of Experimental Child Psychology, 192, 104773. https://doi.org/10.1016/ j.jecp.2019.104773
Payir, A., & Guttentag, R. (2016). “It could have been worse”: Developmental change in the use of a counterfactual consoling strategy. Journal of Experimental Child Psychology, 148, 119–130. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2016.04.001
Petrocelli, J. V., Seta, C. E., Seta, J. J., & Prince, L. B. (2012). “If only I could stop generating counterfactual thoughts”: When counterfactual thinking interferes with academic performance. Journal of Experimental Social Psychology, 48(5), 1117–1123. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2012.03.017
Roese, N.J.(1994).The functional basis of counterfactual thinking. Journal of Personality and Social Psychology, 66(5), 805–818. https://doi.org/10.1037/0022- 3514.66.5.805
Roese, N. J. (1997). Counterfactual thinking. Psychological Bulletin, 121(1), 133–148. https://doi.org/10.1037/0033-2909.121.1.133
Roese, N. J., & Epstude, K. (2017). The functional theory of counterfactual thinking: New evidence, new challenges, new insights. Advances in Experimental Social Psychology, 56, 1–79. https://doi.org/10.1016/bs.aesp.2017.02.001
Roese, N. J., & Olson, J. M. (1995). Counterfactual thinking: A critical overview. In N. J. Roese & J. M. Olson (Eds.), What might have been: The social psychology of counterfactual thinking (pp. 1-55). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Rye, M. S., Cahoon, M. B., Ali, R. S., & Daftary, T. (2008). Development and validation of the Counterfactual Thinking for Negative Events Scale. Journal of Personality Assessment, 90(3), 261–269. https://doi.org/10.1080/00223890701884996
Sanna, L. J. (1998). Defensive pessimism and optimism: The bitter-sweet influence of mood on performance and prefactual and counterfactual thinking. Cognition & Emotion, 12(5), 635–665. https://doi.org/10.1080/026999398379484
Sanna, L. J., & Turley, K. J. (1996). antecedents to spontaneous counterfactual thinking: Effects of expectancy violation and outcome valence. Personality and Social Psychology Bulletin, 22(9), 906–919. https://doi.org/10.1177/01461672962290 05
Sipahi, B., Yurtkoru, S., & Çinko, M. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. İstanbul: Beta.
Smith, J. M., & Alloy, L. B. (2009). A roadmap to rumination: A review of the definition, assessment, and conceptualization of this multifaceted construct. Clinical Psychology Review, 29(2), 116–128. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2008.10.003
Stoeber,J., & Diedenhofen,B.(2017). Multidimensional perfectionism and counterfactual thinking: Some think upward, others downward. Personality and Individual Differences, 119, 118–121. https://doi.org/10.1016/j.paid.2017.07.009
Sweeny, K., & Vohs, K. D. (2012). On Near misses and completed tasks. Psychological Science, 23(5), 464–468. https://doi.org/10.1177/0956797611434590
Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
Tanner,A., Voon, D., Hasking, P., & Martin, G. (2012). Underlying structure of ruminative thinking: Factor analysis of the Ruminative Thought Style Questionnaire. Cognitive Therapy and Research, 37(3), 633–646. https://doi.org/10.1007/ s10608-012-9492-1
Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel.
Teigen, K. H., & Jensen, T. K. (2011). Unlucky victims or lucky survivors? Spontaneous counterfactual thinking by families exposed to the tsunami disaster. European Psychologist, 16(1), 48–57. https://doi.org/10.1027/1016-9040/a000033
Yorulmaz, O., & Gencöz, T. (2008). Obsessif-kompulsif bozukluk semptomların değerlendirilmesinde kullanılan İstem Dışı Düşünceleri Yorumlama Envanteri, Obsessif İnanışlar Ölçeği ve Düşünceleri Kontrol Etme Ölçeği'nin Türk örnekleminde incelenmesi. Türk Psikoloji Yazilari, 11(22), 1–13. https://www. psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpy1301996120080000m000146. pdf
Yu, C. C. (2017). What influence gratitude? The effects of type of benefactor, sense of entitlement and downward counterfactual thought [Doktora tezi, Singapore Management University]. Dissertations and Theses Collection (Open Access). https://ink.library.smu.edu.sg/etd_coll/138