KLARNETİN ERZURUM GELENEKSEL MÜZİK KÜLTÜRÜNDEKİ YERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME
Bu araştırmada Erzurum geleneksel müzik kültüründe klarnetin durumu; icracıları, icra edildiği ortamları, tarihsel süreci, tercih edilme sebepleri ve icra tavrı bağlamlarında ele alınarak incelenmiştir. Yöreye ait geleneksel klarnet icra kültürünün kayıt altına alınarak kaybolmasının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Betimsel tarama modelinden yararlanılmış ve kullanılan temel bilgilerin elde edilmesi için litaratür taraması yapılmıştır. Nitel araştırma veri toplama tekniklerinden görüşme tekniği kullanılmış bu bağlamda oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu Erzurum’da aktif klarnet icra etmekte olan dört klarnet icracısı ve bir halk oyunları uzmanına yüz yüze görüşme ile uygulanmıştır. Klarnetin Erzurum’da yaklaşık yüz yıldır icra edildiği, kırsal kesimlerce tercih edilen geleneksel etkinliklerde önemli bir rol üstendiği, kapalı alanlarda düzenlenen etkinliklerin klarnetin tercih edilmesinde en önemli etken olduğu, mey-zurna çalgılarının rolünü üstlendiği ve yöreye özgü mey-zurna tavrı ile icra edildiği, son yıllarda ise icra edildiği geleneksel etkinliklerin yeterince tercih edilmediği, bu sanata yeni kuşaktan ilgili kimsenin bulunmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu geleneğin yaşatılması ve aktarımının yapılabilmesi için yapılabilecek bazı çalışmalar hususunda önerilerde bulunulmuştur.
___
- Ak, İ. (2018). Carl August Nielsen’in Klarnet Konçertosu’nun form analizi ve icracılık
yönünden değerlendirilmesi. Yayımlanmamış sanatta yeterlilik tezi, Eskişehir:
Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
- Alkan, N. (2006). 15. ve 16. Yüzyılda İran İpek Yolu’nda kervanlar. Uludağ Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 141-157.
- Atılcan, İ. C. (1991). Erzurum barları ve yöresel giysileri. İstanbul: Erzurumlular Kültür
ve Dayanışma Vakfı Kültür Yayınları.
- Bayburtlu, A. S. (2016). Erzurum yöresi müziklerinin kültürel özelliği. Uluslararası
Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi,2(2), 262-278.
- Bulut, S. (1984). Kuşaktan kuşağa Erzurum folkloru. Ankara: Emekli Ofset.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıççakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2013).
Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Çalışkan, V. (2006). Carl Maria Von Weber’in 1. Klarnet Konçertosu`nun form, analiz ve
icra yönünden incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Edirne: Trakya
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Çağrı, S. (2006). Avrupa’da ve Türkiye’de klarnetin tarihsel gelişimi, Türk müziği
icrasında klarnet çeşitlerinin ses sahaları ve parmak pozisyonları bakımından
uygunluğunun incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Haliç
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Çeliksu, Ü. (2018). Sol ve si bemol klarnet için temel öğretileri içeren tonal ve makamsal
diziler bünyesinde metodolojik bir çalışma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,
İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Demir, S. (2013). Türk halk müziğinde türler. İstanbul: Usar Yayıncılık.
- Güvençli, H. (2017). Carl Baermann’ın op.63 daily studies klarnet metodunun çalım
teknikleri açısından analizi ve çalışma önerileri. Yayımlanmamış yüksek lisans
tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Hatipoğlu, V. (2008). Mesleki müzik eğitimi veren kurumlarda Türk müziği usûlleri
öğretiminin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bursa: Uludağ
Üniversitesi Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı.
- Kaplan, B. (2019). Türk müziği icrasında boehm sistem sol klarnet kullanımı ve teknik
kazanım olarak sağladığı avantajlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kırık-
kale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kaptan, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. (11. Baskı). Ankara: Tekışık
Web Ofset Tesisleri.
- Karaçetin, B. (2013). 20. Yüzyılda sanatta ve klasik batı müziğindeki akımlar sonucu
klarnette gelişen modern çalım teknikleri. Yayımlanmamış sanatta yeterlilik tezi,
İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kastelli, A. S. (2004). Türk halk oyunlarında kullanılan nefesli çalgıların orkestrasyon
içindeki kullanımı ve yörelere göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans
tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kılıç, K. (2009). Klarnet tarihi, klarnetin tarihsel gelişimi, Brahms klarnet sonatları’nın
incelenmesi ve analizleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Mimar
Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kurnuç, M. Z. (2005). Erzurum ve Türk musikisi. Erzurum: Güneş Vakfı Yayınları.
- Kuzulugil, E. (2016). Erzurum yöresi müzik kültüründe klarnet. Yayımlanmamış yüksek
lisans tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Küçük, C. (1995). “Erzurum”, TDV İslam Ansiklopedisi, 11, s.321-329’deki bölüm.
- Küçükuğurlu, M. (2012). Türk siyasi tarihinde Erzurum (1923-1950). Ankara: Atatürk
Araştırma Merkezi.
- Özarslan, M. (2001). Erzurum âşıklık geleneği.(1. Basım). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Özbek, M. (1998). Türk halk müziği el kitabı 1 terimler sözlüğü. Ankara: Atatürk Kültür
Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Say, A. (2010). Müzik ansiklopedisi: besteciler, yorumcular, eserler, kavramlar, 2,
Ankara: Müzik Ansiklopedileri Yayınları.
- Selçuk, M. C. (2009). Tampere olmayan seslerin klarnette icrası, bazı basit ve şed Türk
müziği makamlarında klarnet alıştırmaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,
İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Sopaoğlu, U. (2018). Mesleki müzik eğitimi veren yüksek öğretim kurumlarında sol
klarnet eğitiminin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Konya:
Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Şen, N. (2008). Türkiye’de yöresel müziklerde klarnet kullanımının incelenmesi.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Şengül, M. (2004). TRT repartuarında bulunan Erzurum türkülerinin makam-ayak, tür-
biçim ve usul yönünden incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir:
Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel Bilimler Ana Bilim Dalı.
- Tuna, K. (2001). Erzurum türküleri ve nazariyatı.
Ankara: Semih Ofset Matbaacılık.
- Tunç, Y. (2015) Klarnet’in elazığ - harput müziğindeki yeri. Yayımlanmamış yüksek
lisans tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Turhan, S. (2007). Tatyan havaları. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Yavuz, A. (2019). Tekirdağ yöresi ile Selanik yöresi makamsal klarnet icra özelliklerinin
karşılaştırmalı analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Samsun: Ondokuz
Mayıs Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
- Yılar, Ö. (2011). Erzurum’da erkeklerin bekarlığa veda partisi: Kısır Gecesi. Atatürk
Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 45, 137-158.
- Yılmaz, L. (2020). Türkiye’de yayımlanmış Türk müziği sol klarnet öğretim metotlarının
makamsal, teknik ve teorik açılardan karşılaştırmalı incelenmesi.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü.