İMANIN SEVGİ BOYUTU

İman ve sevgi, birçok çalışmaya konu olmuş olmakla birlikte bugün de üzerinde en çok konuşulan/tartışılan kavramlar arasında yer almaktadırlar. Soyut kavramları incelemenin daha zor olduğu malumdur. Ancak zor da olsa insanın hayatını devam ettirmesini kolaylaştıran “sevgi” ve bu sevginin bir tezahürü olduğuna kanaat getirdiğimiz “iman” ile ilgili çalışmanın önemi açıktır. İnceleyeceğimiz iman ve sevgi; Kur’ân-ı Kerim’de Hz. İbrahim (a.s.)’ın ifadesiyle “Ben batanları asla sevmem / iman etmem” şeklinde birbirlerinin yerlerine kullanılabileceği kanaatinde olduğumuz sevgidir. Konuyu ele alırken ayet ve hadislerde geçen حب “hubb / sevgi” ve إيمان “iman” kavramlarını tahlil etmeye ve bunların semantik, sosyolojik ve psikolojik yönlerini incelemeye çalışacağız. Çağımızda teknolojik gelişmeler nedeniyle hayatın şekli ve ritmi değiştiğinden; fert ve toplum iman ve sevgi açısından yeni birtakım problemler yaşayabilmektedir. Bu da doğal olarak hem bireysel hem de toplumsal olumsuzlukları beraberinde getirmektedir. Modern toplumlara bakıldığında bu olumsuzlukları görmemiz mümkündür. Son zamanlarda özellikle Batı’da yaygınlaşan ateizm, deizm, nihilizm vb. akımlar bu problemlerin bir kısmını oluşturmaktadır. Çalışmamızda iman ve sevgi kavramlarının birbirleriyle olan farklı ilişkileri üzerinde durmaya çalışacağız. İlim dünyasında imanın sevgi boyutunun yeterince incelenmemiş olması kanaati bizi bu çalışmaya sevk etmiştir

Anahtar Kelimeler:

Kur’ân, Tefsir, Sevgi, İman, İnsan, Toplum.

PDF

___

Akalın, Şükrü H, Türkçe Sözlük, XI. Basım, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara: 2001.
Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Sözlüğü, XII. Basım, İnkılâp Yayınevi, İstanbul: 1998.
Alper, Hülya, İmanın Psikolojik Yapısı, Rağbet Yayınları, İstanbul: 2002.
Âsım Efendi, el-Okyânûsu’l- Basît fî tercemeti’l-kâmûsi’l-mühît, I. Baskı, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul: 2013.
Bayzan, Ali Rıza, Terapistin Sûfî Olursa, VI. Basım, Kida Yayınları, İstanbul: 2016.
Beydâvî, Nâsıruddîn Ebû Saîd Abdillah b. Ömer, Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl, tah.
Muhammed Abdürrahman el-Maraşlı, I. Basım, Dâru ihyâ-i’türâsi’l-Arabî, Beyrut: 1418 (h).
Bolay, Süleyman Hayri, Felsefî Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, VII. Basım, Akçağ Yayınları, Ankara: 1997.
Cüceloğlu, Doğan, İnsan ve Davranışı, XV. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul: 2006.
Ebû Dâvud, Süleyman b. El-Eş’as, Sünenü Ebî Dâvud, Thk. Muhammed Muhyiddin Ab- dülhamid, Mektebetu’l-‘asriyye, Beyrut: (trs.).
Ebû Zühre, Muhammed b. Ahmed, Zühretü’t-tefâsîr, Dâru’l-fikri’l-‘Arabî, (y.y.): (trs.).
Ebü’l-Ferec İbnü’l-Cevzî, Cemaluddin Abdurrahman b. Ali, Zâdü’l-mesîr fî ‘ilmi’t-tefsir, Thk. Abdurrazık el Mehdî, I. Basım, Dâru’l-kitâbi’l-‘Arabî, Beyrut: 2001.
el-Attâr, Hasan b. Muhammed, Hâşiyetü’l-‘Attâr alâ şerhi’l-Celâli’l-Mehallîyyi alâ Cem’i’l-cevâmi’i, Beyrut: (trs.).
el-Beğavî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Mes’ûd, Me’âlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân, Thk. Abdurrezzak el-Mehdi, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut: 1999.
el-Bühârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’l-müsnedi’s-sahîh, Thk. Mu- hammed Züheyr b. Nâsır, I. Basım, Dâru tavkı’n-necât, (y.y.): 2001.
el-Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Ebû Tâhir Mühammed b. Yakub, Besâiru zevi’t-temyîz fî letâifi’l-Kitâbi’l-Azîz, Tah. Mühammed Ali en-Neccâr, Kahire: 1996.
el-Fîrûzâbâdî, el-Kâmûsü’l-mühît, VIII. Basım, Müessesetü’r-risâle, Beyrut: 2005.
el-İsfehânî, Râğıb, Ebü’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’ân, Thk. Safvân A. Davudî, I. Basım, Dâru’l-kalem, Beyrut: 1997.
el-Mahallî ve es-Süyûtî, Celâluddin Abdurrahman b. Ebibekr, Tefsîru’l-celâleyn, I. Basım, Dâru’l-hadîs, Kahire: (trs.).
el-Mahallî, Celâlüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed, el-Bedru’t-tâli’ fî halli Cem’i’l-cevâmi’, Tah. Mürtedâ Ali b. Muhammed, Müessesetü’risâle, Beyrut: 2012.
Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Neşriyat, İstanbul: 1979.
el-Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed, en-Nüket ve’l-‘uyûn, Thk. Seyyid b. Abdil- maksud, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut: (trs.).
er-Râzî, İbn Ebî Bekir, Ebû Abdillah Zeynuddin Muhammed, Tefsîru ğarîbi’l-Kur’âni’l- ‘Azîm, Thk. Hüseyin Elmalı, I. Basım, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1997.
et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. İsa, Sünenü’t-Tirmizî, Thk. Ahmed Muhammed Şakir, Muhammed Fuâd Abdulbaki ve İbrahim Utve Avz, Mısır: 1975.
ez-Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmud b. Ömer, el-Keşşaf an hakâiki ğavâmidi’t-tenzîl, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut: 1987.
Frankl, Viktor E., İnsanın Anlam Arayışı, Çev. Selçuk Budak, LXIV. Basım, Okyanus Yayınları, İstanbul: 2019.
Fromm, Erich, Sevgi ve Şiddetin Kaynağı, Çev. Selçuk Budak, III. Basım, Öteki Yayınevi, Ankara: 1995.
Fromm, Sevme Sanatı, Çev. Yurdanur Salman, X. Basım, Payel Yayınları, İstanbul: 1995.
Gezgin, Ali Galip, Kur’ân’da Sevgi, II. Basım, Rağbet Yayınları, İstanbul: 2010.
Halil b. Ahmed, Kitâbu’l-‘ayn, Thk. Mehdi el-Mahzumî ve İbrahim es-Samirî, Mektebetu Hilal, (y.y.): (trs.).
Hançerlioğlu, Orhan, Felsefe Sözlüğü, İstanbul: 1999.
İbn Âşûr, Muhammed Tahir b. Muhammed, et-Tahrîr ve’t-tenvîr, (Tahrîru’l-ma’na’s-sa- dîd ve tenvîru’l-‘akli’l-cedîd min tefsîri’l-Kitâbi’l-Mecîd), Dâru’t-Tunusiyye, Tunus: 1984.
İbn Dürayd, Ebû Bekir Muhammed b. Hüseyn, Cemheretü’l-lüğa, Tah. Remzi Münir Ba’lbekkî, Dâru’l-ilim, Beyrut: 1987.
İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn b. Ahmed, Mü’cemü mekâyîsi’l-lüğa, Tah. Abdüsselâm Müham- med Hârun, Dâru’l-fikir, Beyrut: 1979.
İbn Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed, el-Müsned, Thk. Ebü’l-Me’âtî en-Nûrî, I. Basım, Âlemu’l-Kütüb, Beyrut: 1998.
İbn Hazm, Ali el-Endelusî, Tavku’l-hamâme fi’l-ülfeti ve’l-üllâf, I. Basım, Müessesetü Hindâvî, Kahire: 2016.
İbn Kayyım el-Cevziyye, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Bekir, Ravdatü’l-mühibbîn ve nüzhetü’l-müştakîn, Tah. Muhammed Azîz Şems, Dâru âlemi’l-fevâid, Cidde: (trs.).
İbn Kayyım el-Cevziyye. Medâricu’s-Sâlikîn beyne Menâzili İyyâke Na’budu ve İyyâke Neste’înu, Thk. Muhammed el-Mu’tasımbillahi’l-Bağdadî, II. Basım, Dâru’l- Kitâbi’l-Arabî, Beyrut: 1996.
İbn Mâceh, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd, Sünenü İbn Mâceh, Thk. Şu’aybu’l- Arnavut, I. Basım, Dâru’r-Risâle, (y.y.): 2009.
İbn Manzûr, Cemaluddin Muhammed b. Mükrim, Lisânu’l-‘Arab, III. Basım, Dâru Sadr, Beyrut: 1993.
Kasapoğlu, Abdurrahman, “Allah-İnsan İlişkisi Açısından “Muhabbet/ Sevgi Olgusu”, Hikmet Yurdu, Yıl: 3, S. 5, (Ocak-Haziran 2010), ss. 99-149.
Kutub, Muhammed, Dirâsâtün fi’n-nefsi’l-insâniye, X. Basım, Dâru’ş-şürûk, Kahire: 1993.
Müklâtî, İbrahim, Şerhu Müsellesâti Kutrub, (y.y.): (trs.).
Nursî, Bediuzzaman Said, Mesnevî-i Nuriye, İstanbul: 2007.
Nursî, Sözler, İstanbul: 2007. Nursî, Şualar, İstanbul: 2007. Nursî, Tarihçe-i Hayat, İstanbul: 2007.
Özdeş, Talip, “Ahlak-Vahiy İlişkisi ve Kur’an’da İman-Ahlak-Amel Bütünlüğü”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 10 S. 2, Sivas: 2006, ss. 5-21.
Pazarlı, Osman, Din Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul: 1982.
Polat, Emanullah, İlk İnen Sûrelerin Nüzûl Sebepleri Bağlamında Gizli Tebliğ, I. Basım, İlâhiyât Yayınları, Ankara: 2015.
Polat, Kur’ân’a Göre Ruhî Hastalıklar, I. Basım, Fecr Yayınları, Ankara: 2018.
Polat, Tin Suresi’nin Tefsiri ve Sure Işığında Kutsal Zaman ve Mekân Mefhûmu, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul: 2001.
Rûmî, Mevlânâ Celâleddîn, Mesnevî-i Şerif Şerhi, trc ve şerh: Ahmed Avni Konuk, (y.y.): (trs.).
Sayar, Kemal, Her Şeyin Bir Anlamı Var, (İstanbul: Kapı Yayınları, I. Basım, 2018).
Seyyid Kutub, İbrahim Hüseyin eş-Şâribî, Fî zilâli’l-Kur’ân, XVII. Basım, Dâru’ş-Şurûk, Kahire: 1991.
Sinanoğlu, Mustafa, “İman”, TDV İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 22/212-214, İstanbul: 2000.
Sunar, Cavit, “Aşk’ın Terbiyedeki Rolü”, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Ankara: 1981, C. 25, ss. 95-128.
Tarhan, Nevzat, Duyguların Dili, Timaş Yayınları, İstanbul: 2008.
Tarhan, İnanç Psikolojisi, Timaş Yayınları, İstanbul: 2014.
Tarhan, Kadın Psikolojisi, İstanbul: 2006.
Tarhan, Mutluluk Psikolojisi, İstanbul: 2004.
Tarhan, https://www.nevzattarhan.com/inanca-iman-sendromu.html (adresinden 21.02.2021 tarihinde alınmıştır.)
Tillich, Paul, İmanın Dinamikleri, Çev. Fahrullah Terkan ve Salih Özer, Ankara Okulu Yayınları, Ankara: 2000.