ÇOCUK REKLAMLARININ KÖK DEĞERLER BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Toplum tarafından kabul edilen değerler kişilerin davranışlarında ve düşüncelerinde önemli bir role sahiptir. Çocuklar değerlere ilişkin eğitimi ailelerinden, çevrelerinden veya diğer kurumlardan almaktadır. Çalışma çocuklar üzerinde etkili olduğu bilinen reklamların, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından belirtilen ve on kök değer olarak isimlendirilen değerleri yansıtıp yansıtmadığı ve yansıtılan reklamlarda hangi değerlerin ön plana çıkarıldığını tespit etmeyi amaç edinmektedir. Çalışmanın amacı doğrultusunda “çocuk reklamlarında on kök değere yer verilmiş midir?”, “çocuk reklamlarında en fazla işlenen değerler hangisidir?” ve “incelenecek olan on Kök Değer hangi söylemlerle veya görsellerle yansıtılmıştır?” olmak üzere üç araştırma sorusu belirlenmiştir. Çalışmada örneklemin belirlenmesinde amaçlı örneklem yöntemi kullanılmış, belirlenen reklamların analizinde içerik ve söylem analizinden faydalanılmıştır. Eti markasına ait dört reklamın incelendiği çalışmanın sonucunda; incelenen reklamlarda çalışkan olma, azimli olma, dostluk ve sevgi değerlerinin ön planda olduğu tespit edilmiştir. Saygı kavramı ise yaşça küçük birinin büyük birine saygı duymasından ziyade doğaya ve akrana saygı duyulması şeklinde anlatılmaktadır. Özellikle doğanın temiz tutulması gerekliliğini vurgulayan reklamda çevreye ve hayvanlara saygı duyulması ve onların yaşam alanlarını kirletmemeye kimsenin hakkı olmadığı vurgulanmaktadır. On kök değerin içinde bulunan adalet, dürüstlük ve özdenetim mesajlarının ise iletilmediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk, Değer, On kök değer, Reklam

Examination of Children's Advertisements in the Context of Root Values

Values accepted by society have an important role in people's behaviors and thoughts. Children receive education about values from their families, environments or other institutions. The study aims to determine whether the advertisements, which are known to be effective on children, reflect the values specified by the Ministry of National Education and called the ten root values, and which values are highlighted in the reflected advertisements. In line with the purpose of the study, "Are ten root values included in children's advertisements?", "Which values are most processed in children's advertisements?" and “Which discourses or visuals reflect the ten Root Values to be examined?” Three research questions were determined. In the study, purposeful sampling method was used to determine the sample, and content and discourse analysis was used in the analysis of the advertisements. As a result of the study in which four advertisements of the Eti brand were examined; It has been determined that the values of being hardworking, determined, friendship and love are at the forefront in the advertisements examined. The concept of respect is described as respecting nature and peers rather than respecting an older person. In the advertisement, which especially emphasizes the necessity of keeping nature clean, it is emphasized that no one has the right to respect the environment and animals and not to pollute their living spaces.

Keywords:

Child, Value, Ten root values, Advertisement,

PDF

___

Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6 (16), 9-27
Akhan, N. E., Subaşı, E., & Açıl, F. B. (2020). Öğretmen adaylarının kök değerlere ilişkin görüşleri. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3 (2), 115-134
Alptekin, M. Y., & Amanet, H. (2019). Trabzon’da vatansever olmak: yerel, bölgesel ve ulusal boyutların karşılaştırmalı analizi. Karadeniz Araştırmaları, XVI (63), 375-400.
Arıcı, İ., & Maden, K. (2018). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programında saygı değeri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (1), 237-256.
Ay, H., & Yangil, M. K. (2021). Kral Şakir çizgi filminin değerler eğitimi açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2), 45-60.
Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
Cihan, M. (2006). John Locke ve eğitim. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 173-178.
Çetin, B. N. (2014). Yeniden anlamlandırma aracı olarak reklam. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (5), 559-573
Çetin, İ., & Çağlayan, Ö. (2018). Âşık tarzı edebiyat geleneği ürünlerinde ‘dostluk, dürüstlük, öz denetim, vatanseverlik, yardımseverlik’ değerler. Toplumsal Bütünleşmede Değerler ve Eğitimi III. Uluslararası Değerler Eğitimi 5-6 Nisan 2018 içinde (s.49). Bülent Ecevit Üniversitesi.
Dilmaç, B., Deniz, M., & M.E. Deniz, (2009). Üniversite öğrencilerinin öz anlayışları ile değer tercihlerinin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 9-24.
Duyan, V., Gülden, Ç., & Gelbal, S, (2012). Özdenetim ölçeği: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 1(23), 25-38.
Elden, M., & Ulukök, Ö. (2006). Çocuklara yönelik reklamlarda denetim ve etik. Küresel İletişim Dergisi, 2, 1-23. Güner Kolçak, P., & Altincik, H. (2019). Reklamlarda çocuklara yönelik kullanılan söylemler: Koton örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(2), 846-867.
Halstead, J. M., & Taylor, J. M. (2000). Learning and teaching about values: a review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30 (2), 169-202.
Hökelekli H.(2011). Ailede, okulda, toplumda değerler psikolojisi ve eğitimi. Timaş.
Kağıtçıbaşı, Ç., & Kuşdil, M. E. (2000). Türk öğretmenlerinin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 59–76.
Kalafat Çat, A. (2018). Reklamlardaki Çizgi film karakterlerinin çocuk tüketicilerin satın alma davranışına etkisi. International Journal of Eurasian Education and Culture, 5, 155-171.
Karaca, Y., Pekyaman, A., & Güney, H. (2007). Ebeveynlerin televizyon reklam içeriklerinin çocuklar üzerindeki etkilerini etik açıdan algılamalarına yönelik bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 233-249.
Kasapoğlu, H. (2013). Okulda değer eğitimi ve hikâyeler. Milli Eğitim Dergisi, 43(198), 97-109.
Kelsen, H. (2022). What is justice?: Justice, law, and politics in the mirror of science. Univ of California.
Kiriş Yılmaz, N. (2016). Dostluk (philia) nedir?. Maltepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1+2, 64-91. Krippendorff K (1980). Content analysis: An ıntroduction to is methodology. Sage.
Kotan, S. (2022). Korku Filmlerinin İdeolojisi Ben’in İçindeki Öteki. Eğitim.
Quadır, S., & Demir, M. (2009). Televizyon reklamlarının çocuk tüketiciler üzerine görsel etkilerinin bir incelemesi. Selçuk İletişim, 6(1), 78-98.
Mengü, S. Ç. (2005). Reklâmın toplumsal değer yapılanmasına etkisi. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (3), 113-132.
Özbaşı, S. (2020). Türkçe dersi öğretim programındaki kök değerler çerçevesinde Aytül Akal masallarının incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 178-192.
Özen, Y. (2013). Sorumluluk duygusu ve davranışı ölçeğinin geliştirilmesi güvenirliği ve geçerliği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7, 343-357.
Özkan, E., & Leblebici Koçer, L. (2021). Televizyon reklamlarının çocuklar üzerindeki etkisi ve marka bağlılığı ilişkisi: Türkiye-Kırgızistan karşılaştırması. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11 (4), 1920-1935.
Özmen, F. (1999). Etkili eğitimin gerçekleştirilmesinde duyuşsal alanın önemi -sevgi eğitimi-. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 193-198.
Pollay, R. W. (1983). Measuring the cultural values manifest in advertising. Current Issues and Research in Advertising, 71–91.
Schnitker S. A. (2012). An examination of patience and well-being. The Journal of Positive Psychology: Dedicated to Furthering Research And Promoting Good Practice, 7(4), 263-280.
Schnitker, S. A., & Emmons, R.A. (2007). Patience as a virtue: Religious and psychological perspectives. Research in the Social Scientific Study of Religion, 18, 177-207.
Sezer, A., Çoban, O., & Akşit, İ. (2017). Öğretmenlerin sorumluluk değeri algılarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 122-144.
Sezgin Tufan, B., & Çifci, M. (2017). Televizyon Reklamlarında işlenen toplumsal değerler. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmalar Dergisi, 1(1), 21-41.
Şahin, Ş., Ökmen, B., & Kılıç, A. (2018). Sevgi eğitimi dersi alan öğrencilerin sevgi ve sevgi eğitimi dersine dair görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 7(1), 176-197.
Topal, Y. (2019). Değerler eğitimi ve on kök değer. Mavi Atlas,7(1), 245-254.
Uğurlu, E.G., & Uğurlu, H. (2017). Reklamlarda çocuk karakterlerin kullanımı: Türkiye örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 8(19), 18-36.
Ünal, D. P., & Şen, Ö. (2019). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının tasarladıkları materyallerle öğretim programında yer alan değerlerin ilişkilendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 77-107.
Weber, R. P. (1990). Basic Content Analysis. Sage.
Yakut, S. (2019). Üniversite öğrencilerinde öz denetim. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(65), 1409-1418.
Yalnız, A., & Yıkmaz, Y. (2018). Değerler eğitimi kavramı olarak dürüstlük ve dürüstlük ölçeği (dö) Türkçe formu: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17 (34), 649-666. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.468989
Yaşar Ümütlü, A., & Kuşpınar, B. (2017). Adalet kavramı konusunda Gazâlî, İbn Arâbî ve Mevlânâ’nın görüşlerinin analizi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 7(2), 303-328.
Yıldırım, T. (2018). Tarih öğretmen adaylarının programdaki değerlere ilişkin değer hiyerarşileri, gerekçeleri ve önerileri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 296- 320.
Zhang, Y. B., & Harwood, J. (2004). Modernization and tradition in an age of globalization: Cultural values in chinese television commercials. Journal of Communication, 54 (1), 1-33. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2004.tb02619.x
MEB, (2022). Müfredatta Yenileme ve Değişiklik Çalışmalarımız Üzerine. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf adresinden erişildi.
Tuncel, G., & Aslaner, A. (2018). Sosyal bilgiler dersi penceresinden ortaokul öğrencilerinin “modern kadın” algısına bakmak. International Journal of Social Science Research, 7 (1), 103-117.