ASAR-I BEDİİYYE'DE BELAGAT VE GÖSTERGEBİLİM

Göstergebilim, temelleri Avrupa ve Amerika'da, yirminci yüzyılın başlarında atılmış bir bilim dalıdır. Farklı ülkelerde gelişen dilbilim ve göstergebilim okulları, sempozyum ve konferanslarla göstergebilimin ilgi ve etki alanı genişletmiştir. Türkiye'de ise, göstergebilim ile ilgili çalışmalar tercüme düzeyinde kalmış, dilbilim içerisinde ele alınan benzer konularda dahi, Türk dilbilim ve göstergebilim literatürü ve terminolojisi henüz tam olarak oluşturulamamıştır. Bediüzzaman Said Nursi'nin Eski Said olarak adlandırılan, 1909-1925 yılları arasında telif ettiği eserleri, Asar-ı Bediiye" adı altında bir araya getirilmiştir. Bu eserde belagat, dilbilim ve göstergebilim ile ilgili çok sayıda konu ve açıklama mevcuttur. Göstergebilim, insanların iletişim amacıyla kullandıkları göstergeleri, mecazî anlatım ve sembolleri anlamlandıran bir bilim dalıdır. Gösterge, kendisi dışında bir şeyi temsil eden ve farklı anlamlar içeren işaretlerdir. Osmanlı döneminde telif edilen eserlerde ve eski Türkçe olarak ta adlandırılan terminolojide, ayine, ayet, delalet, âlem, alamet, işaret, nişan ve remz gibi kelimeler, gösterge (sign) anlamında kullanılmaktadır. Ayrıca kinaye, istiare, mecaz, teşbih, telmih ve ima gibi söz sanatları, bilinen anlamları dışında manalar içerdikleri için, gösterge olarak ta tanımlanabilirler. Nursi, eserlerinde belagat inceliklerini ders verirken, gösterge kavramıyla ve göstergebilimin kuramsal sorunlarıyla ilişkilendirilebilecek bu tür tanımlamalara ve açıklamalara yer vermiştir. Ayrıca onun eserleri, yan anlamlar içeren temsil-i hikâyeleri ile yorumlayıcısına zengin manalar aktaran göstergeler mecmuası olarak tanımlanabilir.

Eloquence and Semiology in the Asar-i Bediiyye

Semiology is a science which its bases is emerged at early decades of twentieth century in Europa and USA and studies on that have been spread out by language colleges and conferences of authorities. However, studies of semiology in Turkey consisted of just translations from foreign sources. Thus it can be said that literature of Turk semiology is not completely formed yet. There are a large number of informations and explanations about semiology and linguistics in Risale-i Nur Collection written by Bediüzzaman Said Nursi. Particularly some studies which he wrote between 1909-1925 like Asar-ı Bediiyye include precious informations and commentaries about art, literature and linguistics. Semiology is the study of meaning-making, the study of sign processes and meaningful communication. This includes the study of signs, indication, designation, likeness, analogy, metaphor, symbolism, signification, and communication. Semiology is closely related to the field of linguistics, which, for its part, studies the structure and meaning of language more specifically. Studies of Nursi contain in large quantities metaphor, figurative expressions, signs and allegorical stories which can be interpreted in accordance with semiology. Theoretical problems of semiology are analyzed with examples of Nursi on this study. Besides, metaphorical expressions and representations of his books exemplified and interpreted with semiologic methods.

PDF

___

Akgündüz, A. (2013). Arşiv belgeleri ışığında Bediüzzaman Said Nursi, İstanbul: O.A.V. Yayınları.
Barthes, R. (2014).Göstergebilimsel serüven, (Çev. Mehmet Rifat), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bolay, M.N. (1994). Delâlet, İslam Ansiklopedisi, (9.119), Ankara: TDV Yayınları.
Bulut, A. (2014). Belagat, meani, beyan, bedi. İstanbul: MÜİ Fakültesi Vakfı Yayınları.
Cürcani, A. (2008). Delailü' i'caz, (Çev. Osman Güman), İstanbul: Litera Yayıncılık.
Durmuş, İ. (1997). Ayet, İslam Ansiklopedisi, (16,158) Ankara: T.D.V. Yayınları.
Durmuş, İ.(2011). Telmih, İslam Ansiklopedisi, (34,407), Ankara: T.D.V. Yayınları.
Eren, Ş. (2001). Kur'an'da teşbih ve temsiller, İstanbul: Işık Yayınları.
Guiard P. (1994). Göstergebilim, (Çev. Mehmet Yalçın), Ankara: İmge Kitabevi.
Karuko, S. (2014). El cahız ve belagat, İstanbul: Etkileşim Yayınları.
Kazvini, H. (2006). Telhis ve tercümesi, (Çev. Nevzat H. Yanık, Mustafa Kılınçlı, M. Sadi Çöğenli), İstanbul: Huzur Yayıncılık.
Nursi, B. S. (1992). Mektubat. İstanbul: Envar Neşriyat.
Nursi, B. S. (1991). Sikke-İ tasdik-i gaybi, İstanbul: Envar Neşriyat.
Nursi, B. S. (1993). Sözler, İstanbul: Envar Neşriyat.
Nursi, B. S. (1995). Münazarat, İstanbul: Envar Neşriyat.
Nursi, B. S. (2002). Şualar, İstanbul: Envar Neşriyat.
Nursi, B. S. (2003). İşarat-ül icaz. (Çev. Abdülmecit Nursi), İstanbul: Envar Neşriyat.
Nursi, B. S. (2009). Asar-ı bediiyye, İstanbul: Envar Neşriyat.
Nursi, B. S. (2011). Lemalar, İstanbul: Envar Neşriyat.
Özervarlı, M.S.(2010). Şiar, İslam Ansiklopedisi, (39.123) Ankara: T.D.V. Yayınları.
Pala, İ. (1991). Ayna, İslam Ansiklopedisi, (4.262), Ankara: T.D.V. Yayınları.
Rifat, M. (2008). XX. yüzyılda dilbilim ve göstergebilim kuramları. 1. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Rifat, M. (2013). Açıklamalı göstergebilim sözlüğü, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Rifat, M. (2009).Göstergebilimin Abc'si, (3.Bas.) İstanbul: Say Yayınları.
Saussure, F. (2014). Genel dilbilim yazıları, (Çev. Savaş Kılıç), İstanbul: İthaki Yayınları.
Saussure, F. (1999). XX. yüzyıl dil bilimi, (Çev. Berke Vardar), İstanbul: Multilingual Yayıncılık. Sayın, Ö. (2014). Göstergebilim ve sosyoloji, Ankara: Anı Yayıncılık.
Soylu, R.(2015). Dillerin ortaya çıkışı, Babil Kulesi, Zafer Bilim, Araştırma, Kültür, Sanat Dergisi, 459, 52-53.
Şahin, S.(2014). Göstergebilim ve tarihsel gelişimi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Uludağ, S. (2001). İşaret, İslam Ansiklopedisi, (23.423), Ankara: TDV Yayınları.
Uzun, M. (2003). Mecaz, İslam Ansiklopedisi, (28.221), Ankara: T.D.V. Yayınları.
Yalsızuçanlar, S. (2004). Unsur-ül belagata ilişkin notlar, İstanbul: Gelenek Yayınları.
Yavuz, Y. Ş. (1991). Ayet, İslam Ansiklopedisi, (4.242), Ankara: T.D.V. Yayınları.
Yeğin, A. (1992). Yeni lügat, İstanbul: Hizmet Vakfı Yayınları.