Hakan BAYIRLI, Okan DORUK, Aysel TÜFEKCİ

Öğretmenlerin Değerler Eğitimi Hakkındaki Görüşleri: Afyonkarahisar Örneği

Bu araştırmanın amacı farklı branşlarda görev yapmakta olan öğretmenlerin değerler eğitiminin uygulanışı konusunda deneyimlerini ve bu deneyimlere bağlı görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırma temel nitel araştırma deseniyle yürütülmüştür. Çalışma grubunun belirlenmesinde tipik durum örneklemesi, kartopu örnekleme ve maksimum çeşitlilik örnekleme teknikleri kullanılmıştır. Bu doğrultuda araştırmaya Afyonkarahisar’da değerler eğitimi projesine katılım gösteren, farklı branşlardan 10 öğretmen katılmıştır. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış görüşme aracılığıyla toplanmıştır. Veriler içerik analiziyle çözümlenmiştir. Görüşme dökümleri tekrar tekrar okunarak kodlamalar yapılmıştır. Elde edilen kodlar gözden geçirilerek kategoriler oluşturulmuştur. Son olarak, ilişkili kategoriler temalar altında toplanmıştır. Araştırmanın bulgularında, öğretmenlerin değerler eğitimini toplumumuzda ve kültürümüzde yaşanan değişimlerden dolayı gerekli gördükleri, öğretmenlerin değerler eğitimi sırasında değer öğretimi yaklaşımlarından en çok telkin ve eylem/davranış yoluyla öğrenme yaklaşımlarını kullandıkları ve yapılan değer eğitimi etkinliklerinin öğrenciler üzerinde olumlu etki bıraktığını ifade ettikleri tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra öğretmenlerin değer öğretimi sırasında ödül kullanımının öğrenciler üzerinde olumsuz etki bırakacağını ifade ettikleri görülmüştür. Öğretmenlerin değerler eğitimine ilgilerinin artmasına yönelik tedbirler alınması önerisinde bulunulabilir.

Anahtar Kelimeler:

Değerler eğitimi, öğretmen görüşleri, değer eğitiminde ödül kullanımı

Teachers’ Views on Values Education: Case of Afyonkarahisar Province

The aim of the current study is to reveal the experiences and opinions of the teachers working in various branches in Turkey on the implementation of the values education project. The research was conducted in a basic qualitative research design. Typical case, snowball and maximum variation sampling techniques were used to select the participants. In this respect, the participants were 10 teachers working in different branches and participating in the values education project. Research data were obtained through semi-structured interview and were analyzed by content analysis. The transcripts were read repeatedly and coded. Then, the codes obtained were reviewed and categories were formed. Finally, the related categories were grouped under themes. The study reveal that teachers deemed values education necessary due to the changes in our society and culture, and that teachers mostly used inculcation and action learning approaches during values education and stated that value education activities had a positive effect on the students. In addition, it was seen that the teachers thought that the use of rewards during the teaching of value would have a negative effect on the students. It may be suggested to take measures to increase teachers' interest in values education.

Keywords:

Values education, views of teachers, using reward in values education,

PDF

___

Afyonkarahisar İl MEM. (2017). Değerler hareketi uygulama yönergesi. https://afyon.meb.gov.tr/2017/09/27/14726099.pdf 12.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Akbaş, O. (2009). İlköğretim okullarında görevli branş öğretmenlerinin değer öğretimi yaparken kullandıkları etkinlikler: 2004 ve 2007 yıllarına ilişkin bir karşılaştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), 403-414.
Akpınar, B. ve Özdaş, F. (2013). İlköğretimde değer eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri: nitel bir analiz. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 105-113.
Ateş, F. (2013). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin değerler eğitimi ve uygulamalarına yönelik görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Aydın, M. (2011). Değerler, işlevleri ve ahlak. Eğitime Bakış Dergisi, 7 (19), 39-45.
Aydın, M. Z. ve Gürler, Ş. A. (2012). Okulda değerler eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Bartan, S. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler ve değerler eğitimi hakkındaki görüşleri ile sınıf içi uygulamalarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Batmaca, M. K. (2016). Sınıf öğretmenlerinin 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde yer alan değerlerin öğretimine ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kars Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Baysal, N. (2013). Ortaokul sosyal bilgiler derslerinde değerler eğitimi uygulamalarının öğretmenler yönüyle değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Bolat, Ö. (2016). Beni ödülle cezalandırma. İstanbul: Doğan Kitap.
Can, Ö. (2008). Dördüncü ve besinci sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çelikkaya, T. ve Filoğlu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değere ve değer eğitimine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1541-1556.
Çengelci, T., Hancı, B. ve Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33-56.
Değerler Eğitimi Merkezi (2019). Türkiye değer ödülleri. Erişim: https://turkiyedegerodulleri.com/hakkinda 14.09.2019 tarihinde erişilmiştir.
Ekşi, H. (2003). Temel insani değerlerin kazandırılmasında bir yaklaşım: karakter eğitimi programları. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 79-96.
Fabes, R. A., Fultz, J., Eisenberg, N., May-Plumlee, T., & Christopher, F. S. (1989). Effects of rewards on children's prosocial motivation: A socialization study. Developmental Psychology, 25(4), 509.
Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev. Edt.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Gökçe, O. (2019). Klasik ve nitel içerik analizi; Felsefe, yöntem, uygulama. Konya: Çizgi Kitabevi.
Gözel, Ü. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programının değerler eğitimi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Aydın
Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gür, Ç., Koçak, N., Şirin, N., Şafak, M. ve Demircan, A. (2015). İlköğretim öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri ve karşılaştıkları güçlüklerin incelenmesi: Ankara örneği. Asya Öğreitm Dergisi, 3(1), 78-91.
Gürhan, E. ve Çiftçi, S. (2017). İlkokullarda uygulanan değerler eğitimi uygulamalarının yönetici ve sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. The Journal of International Education Science, 4(13), 230-246.
Gysbers, N. C., & Henderson, P. (2000). Developing and managing your school guidance programme. (3rd Edition). Alexandria: American Counselling Association.
Halstead, J. M., & Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
Koyuncu, N. ve Uçar, Ş. (2018). Selçuklu değerler eğitimi projesi (SEDEP) ile ilgili veli görüşlerinin değerlendirilmesi. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 6, 157-173.
Lickona, T. (2009). Educating for character: How our schools can teach respect and responsibility. NY: Bantam.
MEB. (2004). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu (4-5 sınıflar). Ankara. Devlet Kitapları Basımevi Müdürlüğü.
MEB. (2010) İlk Ders Genelgesi. Erişim: http://www.egitimmevzuat.com/index.php/201009091422/2010/lk-ders-201053- genelge.html 09.06.2019 tarihinde erişilmiştir.
Merriam, S, B. (2018). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber S. Turan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayın.
Meydan, A. ve Bahçe, A. (2010). Hayat bilgisi öğretiminde değerlerin kazandırılma düzeylerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimleri Dergisi, 1(1), 20-37.
Meydan, H. (2012). İlköğretim okullarında değerler ve karakter eğitimi. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Miles, B. ve Huberman, M. (2019). Genişletilmiş bir kaynak kitap: nitel veri analizi S. Akbaba Altun ve A. Ersoy (Çev. Edt). Ankara: Pegem Akademi.
Ogelman, H. G. ve Sarıkaya, H. (2015). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin değerler eğitimi konusundaki görüşleri: Denizli ili örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 81-100.
Okumuş, E. (2010). Toplum ve ahlak eğitimi. Eğitime Bakış Dergisi, 6(18), 28-32.
Öğretici, B. (2011). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler derslerinde değerler eğitimine yönelik uygulamaların etkililiğinin araştırılması. Yayımlanmış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Edt.). Ankara: Pegem Akademi.
Sağlam, A. (2016). Değerler eğitiminin öğrenci davranışlarına etkisinin veli görüşlerine göre incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(3), 723-742.
Selçuk E. (2016). Okullarda değerler eğitiminin verimliliği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Superka, D. P., & Johnson, P. L. (1975). Values education: approaches and materials (ERIC Document Reproduction Service No: ED103284).
Thornberg, R. (2008). The lack of professional knowledge in values education. Teaching and Teacher Education, 24(7), 1791-1798.
Varol, Ç. (2013). Sosyal bilgiler derslerindeki değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Veugelers, W. (2000). Different ways of teaching values. Educational Review, 52(1), 37- 46.
Warneken, F., & Tomasello, M. (2008). Extrinsic rewards undermine altruistic tendencies in 20-month-olds. Developmental Psychology, 44(6), 1785-1788.
Yalar, T. ve Yanpar Yelken, T. (2011). Değerler eğitiminin iyileştirilmesi ile ilgili öğretmen görüşlerinin belirlenmesi ve bir program modülü örneğinin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 79-98.
Yazar, T., Özekinci, B. ve Lala, Ö. (2017). Öğretmen ve okul yöneticilerinin değerler eğitimi kavramına ilişkin metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 5(3), 245-269.
Yıldırım, Y. ve Çalışkan, H. (2018). 2005 ile 2017 sosyal bilgiler dersi öğretim programlarındaki değerlere ve değerler eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri. Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 1(1), 7-23.
Yiğittir, S. ve Öcal, A. (2011). Lise tarih öğretmenlerinin değerler ve değerler eğitimi konusundaki görüşleri. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si,13(20), 117-124.