İLKOKUL BİRİNCİ SINIFA DEVAM EDEN ÇOCUKLARI OLAN ANNELERİN DEĞER ALGILARININ VE ÇOCUKLARINA AKTARMAK İSTEDİKLERİ DEĞERLERİN KARŞILAŞTIRMALI İNCELENMESİ

Birçok bilimci, değerleri insan davranışlarını anlama ve açıklamada temel bir öneme sahip olarak görmektedir. Değerler, bireyin düşünce, tutum, davranış ve yapıtlarında birer ölçüt olarak ortaya çıkar ve toplumsal bütünselliğin bir öğesini oluşturur. Bireyler, içinde yaşadıkları grubun, toplumun ve kültürün değerlerini genellikle benimseyerek, bunları muhakemede ve seçimlerinde birer ölçüt olarak kullanırlar. Böylece daha doğru, daha iyi, daha güzel, daha önemli, daha uygun ve daha adil gibi genel yargılara varma olanağını bulurlar (Boratav, 2009; Kuşdil & Kağıtçıbaşı, 2000).Bu araştırmanın amacı ilkokul birinci sınıfa devam eden çocukları olan annelerin değer algıları ve çocuklarına aktarmak istedikleri değerler arasındaki ilişkiyi karşılaştırmalı olarak incelemektir. Araştırma gurubunu İstanbul’un Pendik ilçesinde 6 farklı ilköğretim okulunun birinci sınıflarında eğitim almakta olan 312 çocuğun anneleri oluşturmuştur. Buna göre, araştırmadaki annelerin değerler algılarını saptamak için Schwartz ve diğerleri (2001) tarafından geliştirilen Portre Değerler Anketi (PDA), çocuklarına aktarmak istedikleri değerleri saptamak için Değer Aktarım Anketi (DAA) uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, anneler kendi değer algılarında en fazla Evrensellik değerini önemsemiştir. Anneler kendi değer algılarında en az Güç değerini önemsemiştir. Anneler çocuklarına değer aktarma konusunda ise en fazla İyilikseverlik ve Evrensellik değeri üzerinde durmuşlardır. Araştırma bulguları alan araştırmaları ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Değer, değer algısı, değer aktarımı, ilköğretim

THE COMPARATIVE ANALYSIS OF VALUE PERCEPTIONS OF MOTHERS AND THE VALUES THEY WANT TO TRANSMIT TO THEIR FIRST GRADE PRIMARY SCHOOL CHILDREN

Many scientists view values as having a basic importance in understanding and explaining human behavior. Values emerge as criteria in the individual's thoughts, attitudes, behaviors and works and constitute an element of social integrity. Individuals generally adopt the values of the group, the society and the culture they live in, and use them as a criterion in their judgments and choices. Thus, they find the possibility of reaching more general, more accurate, better, more important, more appropriate and fairer judgments (Boratav, 2009, Kuşdil & Kağıtçıbaşı, 2000). The aim of this research is to compare the relationship between the value perceptions of the mothers of primary first grade children and the values they want to transfer to their children. The study group included 312 mothers of children who are studying in the first grades of 6 different elementary schools in the Pendik district of Istanbul. According to this, to determine mothers’ value perceptions, Portrait Values Questionnaire developed by Schwartz et al. (2001) and to determine the values they want to transfer to their children, Value Transfer Questionnaire were used. According to the results of the study, the mothers attached the most importance to the value of ‘universality’ in their perceptions of value. Mothers attached the least importance to ‘power’ value in their own perception of values. However, mothers attached the most importance to ‘kindness’ and ‘universality’ in conveying values to their children. Findings of the study were discussed in the light of field research.

Keywords:

Values, value perception, value transfer, primary school education,

PDF

___

Aktan, C. C. (1998). Değişen dünya ve yeni global değerler. Yeni Türkiye, 669- 673. http://www.canaktan.org adresinden 04/11/2009 tarihinde alındı.
Balat, G. U. & Dağal A. B. (2006). Okul Öncesi Dönemde Değerler Eğitimi Etkinlikleri. Ankara: KökYayıncılık.
Boratav, H. B. (2009). Values and attitudes of young people in urban Turkey: A further test of Schwartz's theory of values and Kağıtçıbaşı's model of family change. In S. Bekman & A.
Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Demirutku, K. (2007). Çocuk Yetiştirme Tarzları, Değerlerin İçselleştirilmesi ve Benlik Kavramı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Demirutku, K., & Sümer, N. (2010). Temel değerlerin ölçümü: Portre Değerler Anketi’nin Türkçe uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 17-25.
Döring, A. K. (2008). Assessment of children’s values: The development of a picture-based instrument (Doktora tezi, University of Münster, Münster, Germany).
Döring, A. K. (2012). Assessing children’s values: An exploratory study. Journal of Psychoeducational Assessment.
Eder, R. A. (1989). The emergent personologist: The structure and content of 3 1/2-, 5 1/2-, and 7 1/2- year-olds’ concept of themselves and other persons. Child Development, 60, 1218–1228.
Eid, M. & Diener, E. (Eds.). (2006). Handbook of multimethod measurement in psychology. Washington, DC: American Psychological Association.
Gedik, E.G. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Değer Yönelimlerinin ve Öğrencilerine Aktarmak İstedikleri Değerlerin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Grusec, J. E., & Kuczynski, L. (1997). Parenting and children’s internalization of values. New York, NY: Wiley.
Hofstede, G. (2001). Culture’s consequences (1. Cilt). Thousand Oaks, CA: Sage.
Harter, S. (1999). The construction of the self: A developmental perspective (K. W. Fischer & E. T. Higgins, Eds.). New York, NY: Guilford.
Inglehart, R., & Baker, W. E. (2000). Modernization, cultural change, and the persistence of traditional values. American Sociological Review, 65, 19–51.
Koç, N. (2013). Annelerin Kişisel Değerleri ile Beş-Altı Yaş Çocuklarının Değer Kazanımları Arasındaki İlişkiler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa
Kuşdil, M. E. & Kağıtçıbaşı, Ç. (2000).Türk öğretmenlerinin değer yönelimleri ve Scwartz Değer Kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 45, 59-76.
La Greca, A. M. (Ed.). (1990). Through the eyes of the child: Obtaining selfreports from children and adolescents. Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.
Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York, NY: Free Press.
Schwartz, S. H. (2006). A theory of cultural value orientations: Explications and applications. Comparative Sociology, 5, 130–180.
Schwartz, S. H., ve Bardi, A. (2001). Value hierarchies across cultures: Taking a similarities perspective. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32, 265– 286.
Schwartz, S. H. (2012). An Overview of the Schwartz Theory of Basic Values.Online Readings in Psychology and Culture, 2(1).http://dx.doi.org/10.9707/2307-0919.1116
Thompson, R. A., Meyer, S., & McGinley, M. (2006). Understanding values in relationships: The development of conscience. In M. Killen & J. G. Smetana (Eds.), Handbook of moral development (pp. 267–297). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değer. Değerler Eğitim Dergisi. 1(3), 217-239.
Yavuzer, H. (1990). Ana Baba Okulu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yazıcı, K. (2006). Değerler Eğitimi’ne Genel Bir Bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları, 19(19), 499.