AZERBAYCAN’DA ÖĞRENCİLERİN KENDİLERİNE SUNULAN PSİKOLOJİK HİZMETLERİ DEĞERLENDİRMELERİ

Bu araştırma Azerbaycan’daki öğrencilerin kendilerine sunulan psikolojik hizmetleri nasıl değerlendirdiklerini belirlemeyi amaçlayan bir çalışma olup, tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcı grubunu, 2015-2016 eğitim-öğretim yılı güz döneminde öğrenim gören 147’si 10.sınıf ve 167’si 11.sınıftan olan toplam 314 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma verileri, araştırmacılar tarafından hazırlanan anket ile elde edilmiştir. Elde edilen verilerin frekans ve yüzdelik değerleri hesaplanarak analizi yapılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, öğrencilerin okul psikologunu tanıdıkları ancak okulda kendilerine hizmet sunduğu odayı bilmedikleri; okul psikologunun görevinin sorunlu öğrencilerle ilgilenme olarak algılanıldığı; öğrencilerin okul psikologuna çok az başvurdukları, başvuran öğrencilerin de en çok psikolojik problemlerle ilgili konularda yardım istedikleri; öğrencilerin gelişim alanlarının desteklenmesi için okul psikolojik hizmetlerden gerekli hizmetleri alamadıkları ve öğrencilerin okul psikolojik hizmetlerinin onlara kazandırmış olduğu bilgi ve beceri düzeylerini de yetersiz olarak değerlendirdikleri belirlenmiştir. Araştırma sonuçları genel olarak, Azerbaycan’da öğrencilerin okullarında psikolojik hizmetler tarafından yürütülen çalışmalardan memnun kalmadıklarını, kendilerine sunulan hizmetleri yetersiz olarak değerlendirdiklerini ve öğrencilerin eğitimde psikolojik hizmetlerden gelişimsel ve önleyici odaklı çalışma yapılmasını talep ettiklerini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri, eğitimde psikolojik hizmetler

EVALUATION OF PSYCHOLOGICAL SERVICES OFFERED TO STUDENTS IN AZERBAIJAN

This study, using Survey method, aims to determine how students in Azerbaijan perceive provided psychological services at their schools. The samples of the study consist of a total of 314 students 147 of whom are 10th grade and 167 of whom are 11th grade students. The data were collected according to the survey results that was conducted by the researcher. The obtained data was analysed by calculating frequency and percentile values. It has been found that students know the school’s psychologist, but they don’t know his/her office and they perceive his responsibility as dealing with problematic students. Furthermore, students rarely consult a school psychologist and those who visit a psychologist mainly ask for help regarding their psychological issues. The results of the study show that students in Azerbaijan in general are dissatisfied with carried out activities and find offered services inadequate and they demand developmental and preventive guidance.

Keywords:

School Counseling and Guidance Services, Psychological Services in Education,

PDF

___

Aliyev, R. (2012). Təhsilə psixoloji xidmətin aktualsosial psixoloji problemləri mövzusunda tədqiqat işinə dair hesabat. [Eğitime psikolojik hizmetin güncel sosyo-psikolojik sorunları konusunda araştırma çalışmasına ilişkin rapor]. Bakü: Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Problemleri Enstitüsü.
Aliyev, B., və Cabbarov, R. (2014). Təhsildə şəxsiyyət problemi. [Eğitimde kimlik sorunu]. Bakü: YYSQ.
Alizade, A. A. (2004). Müasir Azərbaycan məktəbinin psixoloji problemləri. [Çağdaş Azerbaycan okulunun psikolojik sorunları]. Bakü: Pedaqogika.
Alizade, A. A. (2011). Məktəblərdə Psixoloji Xidmətin Təşkili. [Okullarda Psikolojik Hizmetin Organize Edilmesi]. Eğitim çalışanlarının eylül ayı sempozyumlarının alan toplantı yöneticilerine öneriler. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı, Bakü.
Amatea, E. S., & Clark, M. A. (2005). Changing schools, changing counselors: A qualitative study of school administrators' conceptions of the school counselor role. Professional School Counseling, 9(1), 16-27.
Avcı, Y., ve Nazlı, S. (2006). Sınıf rehberliği etkinliklerinin öğrencilerin verimli ders çalışma alışkanlıkları, akademik başarıları ve sınav kaygıları üzerindeki etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(15), 22-41.
Azərbaycan Respublikasında Təhsilə Psixoloji Xidmət Haqqında Əsasnamə (2014). [Azerbaycan Cumhuriyeti'nde Eğitime Psikolojik Hizmet Hakkında Yönetmelik Taslağı] Bakü: Eğitim Problemleri Gazetesi.
Bakırcıoğlu, R. (1983). Okulda başarı sorunu ya da öğrenme nasıl gerçekleşir?. Milli Eğitimde Dergisi, 60, 33-36.
Baymur, F. (1980). Türkiye’de rehberlik çalışmalarının başlangıcı, gelişimi ve sorunları. Eğitimde Rehberlik Araştırmaları, 5-10.
Beesley, D. (2004). Teachers' perceptions of school counselor effectiveness: Colaborating for student success. Education,125(2), 259-270.
Beesley, D., & Frey, L. L. (2006). Principals' perceptions of school counselor roles and satisfaction with school counseling services. Journal of School Counseling, 4(14).
Borders, L. D., & Drury, S. M. (1992). Comprehensive school counseling. Counseling & Development, 70, 487-498.
Büyükışık, G., ve Nazlı, S. (2011). Birinici sınıf öğrencilerinin sosyal gelişimlerinde sınıf rehberliği programının etkisi: Van-Alabayır Köyü örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(26). 145-176.
Büyükkaragöz, S. (1988). Orta dereceli okullarda rehberlik ve eğitsel kollarla ilgili programların uygulanması. Selçuk Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 2, 16-28.
Büyüköztürk, Ş. (2011). Veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Cabbarov, Ş. (2010, Mart). Təhsil sistemində psixoloji xidmətin təkmilləşdirilməsi. [Eğitim sisteminde psikolojik hizmetin geliştirilmesi]. Azərbaycan Müəllimi Gazetesi, s.11. Web: http://www.muallim.edu.az/www.old/arxiv/2010/11/11-21.htm adresinden 20 Ağustos 2015 tarihinde alınmıştır.
Can, G. (2010). Psikolojik danışma ve rehberlik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Canpolat, C. (1987). Ortaöğretimde öğrenci ve velilerin öğretmenlerden beklentileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara, Türkiye.
Costar, J. W. (1988). Focus on improving your middle school guidance program.(ERIC Document Reproduction Service No. ED299532).
Çalık, T., Kurt, T., ve Çalık, C. (2011). Güvenli okulun oluşturulmasında okul iklimi: Kavramsal bir çözümleme. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 73-84.
Çalık, T., Özbay, Y., Özer, A., Kurt, T., ve Kandemir, M. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin zorbalık statülerinin okul iklimi, prososyal davranışlar, temel ihtiyaçlar ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 60(60), 555-576.
Clark, M. A., & Amatea, E. (2004). Teacher perceptions and expectations of school counselor contributions: Implications for program planning and training. Professional School Counseling, 8(2), 132-140.
Çelebiyev, N. Z. (2009). Təhsil sistemində psixoloji xidmətin elmi-nəzəri əsasları. [Eğitim sisteminde psikolojik hizmetin bilimsel-teorik temelleri]. Şeki: AMİ.
Erkan, S. (2002). "Rehberlik nedir", ilköğretimde rehberlik. (Ed: Yıldız Kuzgun), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Gallant, D.J., & Zhao, J. (2011). High school students’ perceptions of school counseling services awareness, use and satisfaction. Counseling Outcome Research and Evaluation, 2(1), 87-100.
Görkem, N. (1985). Öğrencilerin rehberlik uzmanlarından gördükleri hizmetlerle bekledikleri hizmetler arasındaki fark. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara, Türkiye.
Gültekin, İ. (1984). Orta dereceli okullarda sınıf öğretmenlerinin görev algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara, Türkiye.
Gündüz, B., İnandı, Y., ve Tunç, B. (2014). Okul yöneticilerinin psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri: Betimsel bir çalışma Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19-34.
Güven, M. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı müfettişlerinin okul rehberlik hizmetleri ve denetlemeyle ilgili görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2(9), 171-179.
Gysbers, N. C. (2002). Comprehensive school guidance programs in the Future: stayingthe course. (ERIC Document Reproduction Service No. ED464278).
Gysbers, N. C., & Henderson, P. (2012). Developing and managing your school guidance program. American Association for Counselingand Development, 5. Edition, Alexandria, VA : ACA.
Hatunoğlu, A., & Hatunoğlu, Y. (2006). Okullarda verilen rehberlik hizmetlerinin problem alanları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 333-338.
Kabakçı, Ö. F., ve Owen, F. K. (2013). Psikolojik danışman rolleri ölçeği: Bir tarama çalışması. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1586-1606.
Karagüven, M. H., ve Cengizhan, S. (2005). Öğretmenlere göre meslek lisesi öğrencilerinin rehberlik gereksinimleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 171-184.
Karataş, Z., ve Baltacı, H. Ş. (2013). Ortaöğretim Kurumlarında Yürütülen Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerine Yönelik Okul Müdürü, Sınıf Rehber Öğretmeni, Öğrenci ve Okul Rehber Öğretmeninin (Psikolojik Danışman) Görüşlerinin İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2). 427-460.
Kepçeoğlu, M. (1981a). Rehberlik ve psikolojik danışma. Türkiye’de Ortaöğretim ve Sorunları. İstanbul: Dünya kitabevi.
Kepçeoğlu, M. (1981b). Temel eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin düzenlenmesine ilişkin bazı esaslar. Temel Eğitim ve Sorunlar,121-141.
Kepçeoğlu, M. (1984). Okullardaki rehberlik ve psikolojik danışma uygulamaları üzerinde bir değerlendirme. H.U. Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1). 175-183
Korkut-Owen, F., ve Owen, D. W. (2008). Okul psikolojik danışmanlarının rol ve işlevleri: Yöneticiler ve psikolojik danışmanların görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 207-221.
Kuhn, L. A. (2004). Student perceptions of school counselor roles and functions. Unpublished master’s thesis. University of Maryland, Baltimore, USA.
Kuzgun, Y. (1981). Temel eğitimde öğrencilerin mesleğe yönelme sorunları ve rehberlik. Temel Eğitim ve Sorunları, 143-161.
Lapan, R. T., Gysbers, N. C., & Sun, Y. (1997). The impact of more fully implemented guidance programs on the school experiences of high school students: A statewide evaluation study. Journal of Counseling & Development,75 (4), 292-302.
Lepak, J. L. (2008). Teacher perceptions of school counselor effectiveness. Unpublished master’s thesis, University of Wisconsin-Stout, Wisconsin, USA.
Lines, D. (2006). Brief counselling in schools working with young people from 11 to 18. Second Edition. London: SAGE Publications.
Myrick, R. D., & Myrick, L. S. (1990). The teacher advisor program. Ann Arbor, MI: ERIC Counseling and Personnel Services Clearing House.
Nazlı, S. (2003). Öğretmenlerin kapsamlı/gelişimsel rehberlik ve psikolojik danışma programını algılamaları ve değerlendirmeleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(10), 131-145.
Nazlı, S. (2007). Okul yöneticilerinin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini algılamaları. Eğitim Araştırmaları, 26, 155-166.
Nazlı, S. (2014). Polis Akademisi kapsamlı gelişimsel rehberlik programının orta vadeli değerlendirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(41), 103-116.
Nazlı, S. (2016). Kapsamlı gelişimsel rehberlik programı. (6.Baskı), Ankara: Anı Yayımcılık.
Peker, A., ve Kaygusuz, C. (2009). Genel ve meslek liselerindeki öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinden beklenti düzeylerinin incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 96-110.
Pişkin, M. (1989). Orta dereceli okullarda görevli yönetici, öğretmen ve danışmanların ideal ve gerçek danışmanlık görevleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi. Ankara, Türkiye.
Poyraz, C. (2006). Türkiye'deki rehberlik hizmetlerinin tarihsel gelişimi. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 187-209.
Seyidov, S. İ., və Hamzayev, M. A. (2007). Psixologiya.[Psikoloji]. Yüksek öğrenim kurumları için ders kitabı, Bakü: Maarif.
Seyidov, S. İ., və Hamzayev, M. A. (2014). Ümumi psixologiya .[Genel psikoloji]. Yükseköğrenim kurumları için ders kitabı, Bakü: YYSQ.
Sezgin, F. (2005). Örgütsel vatandaşlık davranışları: kavramsal bir çözümleme ve okul açısından bazı çıkarımlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 317-339.
Sink, C., & MacDonald, G. (1998). The status of comprehensive guidance and counseling in the United States. Professional School Counseling. 2(2), 88-94.
Stower, C. J. (2003). Post-secondary perceptions of the secondary school counselor and their functions at the high school level. (Unpublished doctoral dissertation). Virginia Polytechnic Institute and State University, Virginia, USA.
Taylı, A. (2008). Okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin değerlendirilebilirliği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(17), 133-146.
Yeşilyaprak, B. (2009). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik alanının geleceği: Yeni açılımlar ve öngörüler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 193-213.
Yüksel-Şahin, F. (2008). Ortaöğretimdeki öğrenci görüşlerine göre psikolojik danışma ve rehberlik (PDR) hizmetlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-26.
Zalaquett, C. P. (2005). Principals' perceptions of elementary school counselors' role and functions. Professional School Counseling, 8, 451-457.