Emine GÖZEL, Ali Rıza ERDEM, Veli TOPTAŞ

Ders İmecesi Çalışmalarının Sınıf Öğretmenlerinin Problem Çözme ve Kurma Davranışlarına Etkisi

Ülkemizde matematik öğretim müfredatları incelendiğinde, öğrencilerin problem çözme becerisini kazanmaları önemli olmasına rağmen problem çözme ve kurma adımlarına yeterli düzeyde yer verilmediği bilinmektedir. Bu anlamda matematik öğretiminde öğretmenlerin iyi bir alan bilgisine sahip olmaları gerekmektedir. Bu nedenle bu araştırmanın amacı, ders imecesi çalışmalarının sınıf öğretmenlerinin problem çözme ve kurma davranışlarına etkisinin incelenmesidir. Araştırmanın uygulama süreci, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Trabzon il merkezinin iki farklı ilkokulunda gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın örneklemini 3’ü deney ve 3’ü kontrol grubu olmak üzere dördüncü sınıfı okutan 6 gönüllü sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından Polya (1957)’nın problem çözme adımları ve Gonzales (1996)’in problem kurma adımı temel alınarak "Problem Çözme Gözlem Çizelgesi" geliştirilmiştir. Bunun yanında çalışmanın verilerini alan notları, gözlemler, mülakatlar, ders planları, çalışma kağıtları, ses ve video kaydı oluşturmuştur. Çalışmadan elde edilen veriler nitel veri analizi yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda, ders imecesi çalışmalarının sınıf öğretmenlerinin problem çözme adımlarının birçok davranışını olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir. Buna karşın deney ve kontrol grubu öğretmenlerinin çözümü değerlendirme adımında “problemin çözümünü, varsa farklı stratejilerle göstermelerini isteme” davranışına pek yer vermedikleri, problem kurma etkinliğinde ise “öğrencilerden, çözümlerin doğru olup olmadığını kontrol etmelerini isteme” davranışında zaman sıkıntısı yaşadıkları ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sınıf öğretmeni, Ders imecesi, Problem çözme, Problem kurma, Matematik öğretimi

The Effect of Lesson Study on Class Teachers’ Problem Solving and Posing Behaviours

It is known that, although to bring students in gaining the problem solving skills is important, problem solving and posing steps are not included adequately when we analyze the Math syllabus in our country. In this sense, teachers need to have deep field knowledge in Math teaching. In this study, it was aimed to investigate the effects of lesson study on elementary class teachers’ problem solving and posing behaviours. The implementation time of there search was completed in two distinctive grade schools in Trabzon region focus in the scholarly year of 2014-2015. The sample of this review comprised of teaching 4th class 6 primary school teacher, 3 of which were experimental and 3 of which were control groups. As an data collecting tool, “Problem Solving Observation Schedule” developed by Polya’s (1957) problem solving steps and Gonzales’ (1996) problem posing step. In addition to these, notes, observations, interviews, lesson plans, study papers, sound and video recordings that take information of the work are likewise made. The data obtained without working were analyzed with qualitative data analysis. At the end of the study, it was also determined that lesson studies positively affect behaviors of class teachers’ problem solving steps. Despite that, it revealed that, experimental and control groups do not much include the behavior, that is, “asking students to show the solution of the problem with different strategies, if available”; and they are not adequate in the behavior that is “asking students to check their solutions if they are true or not” in posing problems activity.

Keywords:

Teacher training, Lesson study, Problem solving, Problem posing, Math teaching,

PDF

___

Akbaba Dağ, S. ve Doğan Temur, Ö. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının mikro öğretim ders imecesi uygulaması ile ilgili görüşleri, Academy Journal of Educational Sciences (ACJES), 2 (2), 120-133.
Alkan, H., Sezer, M., Özçelik, A. Z. ve Köroğlu, H. (1996). Matematik öğretiminde ölçme ve değerlendirmenin etkisi. II Ulusal Eğitim Sempozyumunda sunulan bildiri. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Altun, M. (2004). Matematik öğretimi. Bursa: Alfa Yayınları.
Arıkan, E. E. (2014). Ortaokul öğrencilerinin matematik problemi çözme-kurma becerilerinin ve problem kurma ile ilgili metaforik düşüncelerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Matematik Anabilim Dalı, İstanbul.
Baba, T. (2007). Japanese education and lesson study: An Overview Section 1.1: “How is lesson study implemented”. In M. Isoda., M. Stephens., Y. Ohara ve T. Miyakawa (Eds.). Japanese lesson study in mathematics. 2 (7).
Back, J. & Joubert, M. (2011). Lesson study as a process for Professional development: Working with teachers to effect significant and changes in practice. Proceedings of 7th Congress of the European Society for Research in Mathematics Education, Rzeszow, Poland, February, 2559-2568.
Baki, M. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının matematiği öğretme bilgilerinin gelişiminin incelenmesi: bir ders imecesi (lesson study) çalışması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Matematik Eğitimi Bilim Dalı, Trabzon.
Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Bayazit, İ. ve Aksoy, Y. (2012). Matematiksel problemlerin öğrenim ve öğretimi. E. Bingölbali ve M.F. Özmantar, (Ed.), İlköğretimde karşılaşılan matematiksel zorluklar ve çözüm önerileri. (287-312). Ankara: Pegem yayıncılık.
Bayram, İ. ve Bıkmaz, F. (2019).Ders imecesi modeli ve modelin öğretmen mesleki gelişimine katkısı üzerine bir inceleme, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 52 (2),577-610.
Birişçi, S. (2013). Çevrimiçi ve sınıf ortamlarında grup çalışmasına dayalı problem çözme süreçlerinin incelenmesi.(Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Anabilim Dalı, Matematik Eğitimi Bilim Dalı. Trabzon.
Bunar, N. (2011). Altıncı sınıf öğrencilerinin kümeler, kesirler ve dört işlem konularında problem kurma ve çözme becerileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Afyonkarahisar.
Bütün, M. (2012). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının uygulanan zenginleştirilmiş program sürecinde matematiği öğretme bilgilerinin gelişimi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Cai, J. & Kenney, P.A. (2000). Fostering mathematical thinking through multiple solutions. Mathematics Teaching in the Middle School, 5 (8), 534-539.
Cankoy, O. ve Darbaz, S. (2010). Problem kurma temelli problem çözme öğretiminin problemi anlama başarısına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (38) 11-24.
Cerbin, W. & Kopp, B. (2006). Lesson study as a model for building pedagogical knowledge and improving teaching. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 18 (3), 250-257.
Cohen, L. & Manion, L. (1992). Research method in education. (3. edition) New York: Routledge Press.
Creswell, J. W. (2013). Araştırma Deseni (S.B. Demir, Cev.). Ankara: Eğiten Kitap.
Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbabacılık.
Darling- Hammond, L. (2006). Constructing 21st century teacher education, Journal of teacher education, 57, 3, 300-314.
Easton, L. B. (2009). The tuning protocol for examining student work. http://www.ets.org/flicc/pdf/THE_TUNING_PROTOCOL_FOR_EXAMINING_STUDENT_WORK.pdf sayfasından elde edilmiştir. (E.T. 11.07.2014).
Ebret, A. (2015). Etkinlik temelli matematik öğretiminin 3. sınıf öğrencilerinin problem çözme becerilerine ve matematiğe ilişkin tutumlarına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Elipane, L., Nacino, L., Pereda, R., Reperuga, P. & Torio, M. (2013). Developing deep mathematics teaching discourse through research lessons. Proceedings of the 8th International Conference on Education Research, 286-292. Seoul, Korea: Seoul National University.
Erümit, A.K. (2014). Polya'nın problem çözme adımlarına göre hazırlanmış yapay zeka tabanlı öğretim ortamının öğrencilerin problem çözme süreçlerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Matematik Eğitimi Bilim Dalı. Trabzon.
Fai, H. K. (2005). Two teachers’ pedagogies in teaching problem solving in singapore lower secondary mathematics classrooms. Paper presented at the ICMI regional conference: The 3rd East Asia Regional Conference on Mathematics Education, Shanghai, Nanjing, and Hangzhou, China.
Fernandez, C. (2002). Learning from japanese approaches to professional development the case of lesson study. Journal of Teacher Education, 53 (5), 393-405.
Fernandez, C. & Yoshida, M. (2004). Lesson study: A Japanese approach to improving mathematics teaching and learning. Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates. London.
Fidan, S. (2008). İlköğretim 5. sınıf matematik dersinde öğrencilerin problem kurma çalışmalarının problem çözme başarısına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı, Ankara.
Garderen, D. V. & Montague, M. (2003). Visual-spatial representation, mathematical problem solving and students of varying abilities. Learning Disabilities Research & Practice, 18 (4), 246-254.
Gonzales, N. A. (1996). Problem formulation: Insights from student generated questions. School Science and Mathematics, 96 (3), 152-157.
Groves, S. (2013). Implementing the japanese problem solving lesson structure. Mathematics Education Research Groups of AustralasiaInc.
Gökkurt B. ve Soylu, Y. (2013). Öğrencilerin problem çözme sürecindeki anlam bilgisini kullanma düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21 (2).
Gökkurt, B., Örnek, T., Hayat, F. ve Soylu, Y. (2015). Öğrencilerin problem çözme ve problem kurma becerilerinin değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 751-774.
Güner, P. ve Akyüz, D. (2017). Ders İmecesi mesleki gelişim modeli: Öğretmen adaylarının fark etme becerilerinin incelenmesi, Elementary Education Online, 16(2), 428-452.
Isoda, M. (2011). Problem solving approaches in mathematics education as a product of Japanese lesson study. Journal of Science and Mathematics Education in Southeast Asia, 34 (1), 2- 25.
Işık, A., Çiltaş, A. ve Kar, T. (2012). Problem kurma temelli öğretimin farklı sayı algılamasına sahip 6. sınıf öğrencilerin problem çözme başarılarına etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2 (4).
İpek, A.S. ve Okumuş, S. (2012). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiksel problem çözmede kullandıkları temsiller. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (3), 681-700.
Jitendra, A. K., Griffin, C. C., Buchman, A. D. & Sczesniak, E. (2007). Mathematical problem solving in third-grade classrooms. The Journal of Educational Research, 100 (5), 282-302.
Kalaycı, Y. (2014). İlkokul-ortaokul matematik ders ve öğrenci çalışma kitaplarındaki problem kurma etkinliklerinin incelenmesi ve problem kurmaya yönelik öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Matematik Eğitimi Bilim Dalı, Eskişehir.
Karataş, İ. ve Güven, B. (2004). 8. sınıf öğrencilerinin problem çözme becerilerinin belirlenmesi: Bir özel durum çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 163.
Karslıgil Ergin, G. (2015). Öğrencilerin problem çözme ve kurma süreçlerindeki matematiksel düşünmelerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
Kılıç, Ç. (2014). Sınıf öğretmenlerinin problem kurmayı algılayış biçimlerinin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22 (1), 203-214.
Kösece Loğoğlu, P. (2016). Polya’nın problem çözme yöntemine dayalı etkinliklerle matematik öğretiminin ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin matematik problemi çözme başarılarına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
Küpcü, A.R. (2012). Etkinlik temelli öğretim yaklaşımının ortaokul öğrencilerinin orantısal problemleri çözme başarısına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13, (3), 175-206.
Lewis, C. (2002). Brief guide to lesson study. http://www.lessonresearch.net/briefguide.pdf adresinden 16.05.2013 tarihinde indirilmiştir.
Marsigit, (2007). Mathematics teachers’ professional development through lesson study in Indonesia. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 3(2), 141-14.
Marsigit, Djamilah B.W. & Rosnawati, R. (2012). Developing mathematical problem solving to prepare the implementation of lesson study of mathematics teaching in Indonesian schools of disaster area. APEC-Tsukuba International Conference VI: Innovation of MathematicsEducationthroughLessonStudyChallengestoEmergencyPreparednessforMathematics. (14-18). Tsukuba-Tokyo, Japan.
McDowell, A. V. (2010). Preservice teachers' use of lesson study in teaching nature of science. Middle-Secondary Educationand Instructional Technology Dissertations, The College of Education, Georgia StateUniversity, Atlanta, Georgia.
Montague, M. (2008). Self-regulation strategies to improve mathematical problem solving for students with learning disabilities. Learning Disability Quaiterly, (31), 37-44.
Naser, T. (2008). Problem çözme becerilerini değerlendirmede alternatif yöntemler ve ilköğretim matematikte örnek uygulama. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Patton, M.Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Sage Publications: Newbury Park.
Pesen, C. (2003). Eğitim fakülteleri ve sınıf öğretmenleri için matematik öğretimi. Nobel yayın dağıtım. Ankara.
Polya, G. (1957). How to solve it; A new aspect of mathematical method. Garde City, NY: Double day.
Ronda, E. (2009). Lesson study for teaching through problem solving. www2.ied.edu.hk/.../wals09/download.asp? adresinden 15.03.2013 tarihinde indirilmiştir.
Salman, E. (2012). İlköğretim matematik öğretiminde problem kurma çalışmalarının öğrencilerin problem çözme başarısına ve tutumlarına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Matematik Eğitimi Bilim Dalı, Erzincan.
Shulman, L.S. (1986). Those who understand: Knowledge growth in teaching. Educational Researcher, 15 (2), 4-14.
Şener, Z. ve Bulut, N. (2015). 8. sınıf öğrencilerinin matematik derslerinde problem çözme sürecinde karşılaştıkları güçlükler. GEFAD / GUJGEF, 35 (3), 637-661.
Takahashi, A. & Yoshida, M. (2004). Ideas for establishing lesson study communities. Teaching children mathematics, Teaching Children Mathematics, 436- 443.
Turhan, B. (2011). Problem kurma yaklaşımı ile gerçekleştirilen matematik öğretiminin ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin problem çözme başarıları, problem kurma becerileri ve matematiğe yönelik görüşlerine etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri (Eğitim Programları ve Öğretim) Anabilim Dalı, Eskişehir.
Verhoef, N. C. & Tall, D.O. (2011). Lesson study: The effect on teacher’s professional development. In Ubuz, B. (Ed.). Proceedings of the 35 th Conference of the International for the Psychology of Mathematics Education, (4) 297–304, Ankara, Turkey: PME.
Yayan, B. (2010). Student and teacher characteristics related to problem solving skills of the sixth grade turkish students. Unpublished doctoral dissertation, The Graduate School of Natural and Applied Sciences of Middle East Technical University, Ankara.
Yazgan, Y. (2007). Dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin rutin olmayan problem çözme stratejileriyle ilgili gözlemler. İlköğretim Online, 6 (2), 249-263.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Yıldız, A. (2013). Ders imecesinin matematik öğretmenlerinin problem çözme ortamlarında öğrencilerinin üstbilişlerini harekete geçirmeye yönelik davranışlarına etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı, Matematik Eğitimi Bilim Dalı, Trabzon.
Yin, R.K. (2003). Case study research. Sage Publication: London.
Yoshida, M. & Jackson, W. C. (2011). Ideas for developing mathematical pedagogical content knowledge through lesson study. Lesson Study Research And Practice in Mathematics Education, 279- 288.
Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Eğitim Bilimleri Kurultayı, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.