Hatice ÇIVGIN

2518

ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER VE TÜRKİYE'DEKİ GDO DÜZENLEMELERİ IŞIĞINDA BİYOGÜVENLİK KURULU KARARLARI

Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) konusu küreselleşen dünyada tarımsal, bilimsel veticari ilişkiler açısından yeni bir aşamaya geçilmesine iyi bir örnek teşkil etmektedir. BiyolojikÇeşitlilik Sözleşmesi, Kartagena Biyogüvenlik ve Genetik Kaynaklara Eşit ve Adil Erişim veYararlanma İçin Nagoya Protokolü genetik materyal üzerinde araştırma, materyale genetikaktarımda bulunma ve materyalin bir ülkeden diğerine transferini ticaret ve sözleşme serbestîsianlamında düzenlemektedir. Bu yaklaşımda genetik materyal artık milli zenginlik ya da doğalvarlıklar olmaktan çıkıp ticaret malına dönüşmektedir. Uluslararası düzenlemeleri derhalyasalaştıran Türkiyede, iç hukukun düzenlenmesi zaman almış, bu hukuku uygulamada bazıgüçlüklerle karşılaşılmış, bir kısım özel sektörün de hukuktan kaçma eğilimi belirgin olarakgözlenmiştir. Bütün kesimler GDO konusunu aynı biçimde kavramadığından kamu otoritesi,özel sektör ve sivil toplum arasında bir uyum henüz oluşmamıştır. Türkiyede GDO ithalatınıngenel hatlarıyla ele alındığı bu makalede daha çok, Biyogüvenlik Kurulunun yasal çerçeveninuygulamaya geçirilmesi çabalarının yanı sıra, verdiği kararların uzmanlık kurulu raporlarıylazaman zaman çelişmesi konuları üzerinde durulacaktır.

Biosafety Board Decisions According to International Conventions and to GMO Regulation in Turkey

Genetically modified organisms (GMO) is a good example of the new phase in agricultural,scientific and commercial relations in globalised world. The Convention on Biological Diversityand Cartagena Protocol on Biosafety, Nagoya Protocol on Access to Genetic Resources and he Fair and Equitable Sharing of Benefits Arising from Their utilization regulates topics suchas research on genetic material, the genetic transfer to materials and international transfer ofgenetic material within the scope of freedom of commerce and contract. With this geneticengineering approach, the genetic material is no longer a national wealth, nor natural beings,but transformed into commercial property. International agreements mentioned above wereapproved immediately by Turkish parliament, but domestic legislative regulation processneeded more time. Also some difficulties have arisen during implementation phase of theselaws, and private sectors tendency to evade statutory audit was observed. As the comprehensionof GMO issue by different segments of society differs substantially, there is a lack of harmonybetween the public authority, private sector and civil society. In this article general aspects ofGMO issues in Turkey are examined with the focus on Biosafety Board decisions as efforts ofputting the legal framework into practice.
PDF

___

  • AB Adalet Mahkemesi (08. 09. 2011), “La cour se prononce sur les conditions dans lesquelles les autorités françaises pouvaient interdire provisoirement la culture du maïs MON 810”, Arrêt dans les affaires jointes C-58/10 à C-68/10 Monsanto SAS e.a, Cour de justice de l’Union européenne, Communique De Presse n° 86/11, Luxembourg.
  • Anadolu Ajansı (02.12.2014), “Mersin’de 400 Ton GDO’lu Ürün Ele Geçirildi”, Ankara.
  • Aktifhaber.com (09.04.2013), “Pirinci GDO’lu Çıkan Üç Marka”, http://www.aktifhaber.com/print.php?type=1&id=765643 (24.03.2015).
  • Atalık, A. (2010), “İkinci Yeşil devrim GDO’lar ve Sonrası Tufan”, içinde Ekoloji Kollektifi, Görünmez Elin Ekolojisi, E. K., (Ankara: TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası): 21-41.
  • Atalık, A. (2011), “Ülkemizde Biyogüvenlik Mevzuatı ve İzin Verilen GDO’lu Çeşitler”, Tarım ve Mühendislik, ZMO Yayın Organı, Sayı: 96, 29-38.
  • Aysu, A. (2011), “GDO ve Tohum”, GDO ve Yapay Tatlandırıcıların İnsan Sağlığına ve Çevreye Zararları”, Panel, 29-30 Nisan, pp. 72-79.
  • Biyogüvenlik Kanunu (BK), Resmi Gazete, 26.03.2010, Sayı: 27533
  • Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi, Resmi Gazete, 27.12.1996, s. 22860, Kanun no: 4177, 29.08.1996.
  • Biyogüvenlik Kurulu ve Komitelerin Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete, 13.08.2010, s. 27671.
  • Biyogüvenlik Kurulu Kararları (Karar no: 1-3), Resmi Gazete, 26.01.2011, Sayı: 27827.
  • Biyogüvenlik Kurulu Kararları (Karar no: 4-16), Resmi Gazete, 24.12.2011, Sayı: 28152.
  • Biyogüvenlik Kurulu Kararları (Karar no 17-18-19), Resmi Gazete, 21.04.2012, Sayı: 28271.
  • Biyogüvenlik Kurulu Kararları (Karar no: 24- 25- 26- 27), Resmi Gazete, 16.07.2015, Sayı: 29418,
  • Biyogüvenlik Kurulu Kararları (Karar no: 28- 29- 30- 31- 32- 33- 34- 35), Resmi Gazete, 05.11.2015, Sayı: 29523.
  • Biyogüvenlik Kurulu Toplantı Kararları 10, 17.11.2011, http://www.tbbdm. gov.tr/home/biosafetycouncilhome/councildecisions/Biyogüvenlik_ Kurulu_Kararları_10.aspx (03.06.2012).
  • Biyogüvenlik Kurulu Toplantı Kararları 13, tarihsiz, http://www.tbbdm. gov.tr/home/biosafetycouncilhome/councildecisions/Biyogüvenlik_ Kurulu_Kararı_13.aspx (03.06.2012).
  • Cihangir D./ Bozçağa M. Ö. (2009), “Genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin AB mevzuatı ve Türkiye’deki gelişmeler”, İKV Değerlendirme Notu, 6 s., http://ikv.org.tr/images/upload/data/files/4-gdo_ degerlendirme__damla__ozgur__kasim_2009.pdf (03.06.2012).
  • Cox, C. (1998), “Glyphosate (Roundup)”, Journal of Pesticide Reform, 18: 3, 3-17.
  • Çiftçi Sendikaları Konfederasyonu (ÇİFTÇİ-SEN), (tarihsiz), 10 Soruda Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, Ankara.
  • Çoban A. (2010), “Türkiyede GDO Düzenlemesi ve Sosyo-ekolojik Sorunlar”, içinde Ekoloji Kollektifi, Görünmez Elin Ekolojisi, (Ankara: E. K.- TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası): 43-65.
  • Çoban A. (29.04. 2010), “Yarım Yamalak Güvenlik”, Radikal.
  • De Vendômois, J.S., Roullier, F., Cellier, D. & Séralini, G.-E. (2009), “A comparison of the effects of three GM corn varieties on mammalian health”, International Journal Biol. Sci. 5, 706-726.
  • Dünya Bülteni (27.04.2013), “İTÜ Raporu: Mersin’deki pirinçler GDO’ludur”, http://www.dunyabulteni.net/haber/257606/itu-raporu-mersindeki- pirincler-gdoludur (08.12.2015)
  • Dünya Bülteni (09.05.2013), “İTÜ, GDO raporundan geri adım”, http://www. dunyabulteni.net/haber/257606/itu-raporu-mersindeki-pirincler-gdoludur (08.12.2015)
  • Genetik Kaynaklara Erişim ve Yarar Paylaşımı Hakkında Nagoya Protokolü (29.10.2010), http://www.milliparklar.gov.tr/ AnaSayfa/tumDuyuru/14-12-05/NAGOYA_PROTOKOLÜ_ GAYRIRESMİÇEVİRİ.aspx?sflang=tr (19.04.2015).
  • Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelik, Resmi Gazete, 13.08.2010, Sayı: 27671.
  • Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete, 22.02.2012, Sayı: 28212.
  • Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete, 29.05.2014, Sayı: 29014.
  • Gıda Amacıyla İthali İstenen Genetiği Değiştirilmiş 1507 X 59122 Mısır Çeşidi ve Ürünleri İçin Bilimsel Risk Değerlendirme Raporu, http://www. tbbdm.gov.tr/Files/arsiv/gida/misir/risk/1507X59122.pdf (15.04.2015).
  • Gıda Güvenliği Hareketi (05.11.2014), “Bu Kez de Hero Baby Adlı Mamada GDO Tespit Edildi”, http://www.gidahareketi.org/Bu-Kez-De--ulker-Hero- Baby--Adli-Mamada-Gdo-Tespit-Edildi-1956-haberi.aspx (03.04.2015).
  • Ho, M. W. (2001), Genetik Mühendisliği. Rüya mı, Kabus mu?, (İstanbul: T. İş Bankası Kültür Yayınları), (Çev. Emral Çakmak).
  • Hürriyet (12.08.2010), “GDO’lu 25 Ürün Türkiye’de”.
  • Hürriyet (11.04.2013), “Pirinçte GDO Bir Var, Bir Yok”.
  • Hürriyet (19.04.2013), “GDO’lu Pirinç Soruşturmasında Altı Kişi Serbest”. International Agency for Research on Cancer (20.03.2015), “IARC Monographs Volume 112: evaluation of five organophosphate insecticides and herbicides”, World Health Organisation, (Lyon/France), http:// www.iarc.fr/en/media-centre/iarcnews/pdf/MonographVolume112.pdf (13.04.2015).
  • Joly, P.B./ Marris, C. (2003), Les Américains ont-ils accepté les OGM? Analyse comparée de la construction des OGM comme problème public en France et aux États-Unis”, Cahiers d’économie et sociologie rurales, n° 68-69, 12- 45.
  • Kartagena Biyogüvenlik Protokolü, Resmi Gazete, 11.08.2003, s. 25196, Kanun no: 4898, 17.06.2003.
  • Kıvılcım, Z. (2012), “Cartagena Protokolü ve Türkiye Biyogüvenlik Mevzuatı”, Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, 20:1, 99-121.
  • Kontrol Laboratuvarlarının Kuruluş, Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik, Resmi Gazete, 1 Ekim 2010, s. 27716.
  • Milliyet (24.03.2015), “Sütün Yarısı Kaçak, Tavuk Yemi GDO’lu”.
  • MON810 Sosyo Ekonomik Değerlendirme Komitesi Raporu, http://www. tbbdm.gov.tr/Files/rapor/sosyo/RAPOR_MON810.pdf (03.06.2012).
  • MON810 Mısır Çeşidi ve Ürünleri İçin Bilimsel Risk Değerlendirme Raporu, www.tbbdm.gov.tr/Files/rapor/risk/MON810.pdf (03.06.2012).
  • Monsanto (13.12.2015), “Roundup Pro Concentrate”, http://www.monsanto. com/products/pages/roundup-pro-concentrate.aspx (13.12.2015).
  • MIR604 Mısır Çeşidi ve Ürünleri İçin Bilimsel Risk Değerlendirme Raporu, http://www.tbbdm.gov.tr/Files/rapor/risk/MIR604.pdf (03.06.2012).
  • MON863xMON810 Mısır Çeşidi ve Ürünleri İçin Bilimsel Risk Değerlendirme Raporu, www.tbbdm.gov.tr/Files/rapor/risk/MON863xMON810.pdf (03.06.2012) 1507x59122 Mısır çeşidi için Biyogüvenlik Kurulu’na Sunulmak Üzere Sosyo-Ekonomik Değerlendirme Komitesi Tarafından Hazırlanan Rapor, http://tbbdm.gov.tr/Files/rapor/sosyo_1/1507x59122.pdf (15.04.2015).
  • Radikal (04.05.2013), “Temiz Rapora Karşılık 20 bin Dolar”.
  • Sabah (26.05.2014), “Milupa mamada GDO çıktı”.
  • SonDakika.com (05.07.2011), “Bandırma’da 6 bin 600 ton GDO’lu Mısıra El Konuldu”, Balıkesir.
  • Özlüer F./ Özkaya Özlüer I. (2010), “Biyogüvenlik Yasası Korkunun Ekolojisi”, içinde Ekoloji Kollektifi, Görünmez Elin Ekolojisi, (Ankara, E. K.- TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası): 21-41.
  • Ticaretle Bağlantılı Mülkiyet Hakları Sözleşmesi, Kanun no: 4067, 26.01.1995, Resmi Gazete, 29.01.1995, s. 22186 ve Resmi Gazete, 25.02.1995, s. 22213 (mük). www.fikrimulkiyet.com/uluslararası/trips.com
  • Vatan (11.04.2013), “GDO’lu Pirincin Türkiye Yolculuğu”.
  • Yıldırım, A.E. (2012), “Avrupa’nın yasakladığı GDO’lu mısıra Türkiye izin verecek mi?”, Dünya Gazetesi, 20 Mart 2012.
Eğitim Bilim Toplum-Cover
  • ISSN: 1303-9202
  • Başlangıç: 2003
  • Yayıncı: EĞİTİM VE BİLİM EMEKÇİLERİ SENDİKASI
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER VE TÜRKİYE'DEKİ GDO DÜZENLEMELERİ IŞIĞINDA BİYOGÜVENLİK KURULU KARARLARI

Hatice ÇIVGIN

BİLİMİN DEVLET İÇİN ÖNEMİ:BİLİM-DEVLET İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME

Veysel ERAT, İbrahim ARAP

KÜLTÜR DERSLERİNE DİRENİŞ: BİR ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİNDE KAFA/KOL EMEĞİ AYRIMINA DAYALI İŞBÖLÜMÜNÜN YENİDEN ÜRETİMİ

Yalçın ÖZDEMİR

MEKSİKA'DA POLİTİK MEŞRUİYET KRİZİ BAĞLAMINDA ÖZYÖNETIMSEL MÜCADELENİN GÜCÜ VE SINIRLARI

Ertan EROL

TÜRKİYE'DE ANA AKIM SİYASAL PARTİLERİN PROGRAMLARINDA EKONOMİNİN SİYASETTEN ARINDIRILMASI SÖYLEMİ OLARAK YÖNETİŞİM

Evren HASPOLAT, Deniz YILDIRIM

MÜFREDATA DEMOKRASİ DERSİ KONULSUN ÖNERİLERİ VESİLESİYLE:TÜRKİYE'DE ASKERİ OKULLARDA SİYASAL TOPLUMSALLAŞMANIN ÖZGÜNLÜĞÜ

Hakan ŞAHİN