BİLİMİN DEVLET İÇİN ÖNEMİ:BİLİM-DEVLET İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME

Bu çalışma bilim-devlet ilişkisinin tarihin değişik dönemlerinde aldığı biçimi, bilimin devletlertarafından başat kullanım alanlarını ve bilimin devletler tarafından kullanımının sistematikpolitikaya dönüşme sürecini incelemektedir. Çalışmada bilim-devlet ilişkisi üç dönemde elealınmaktadır. İlk dönem modern bilimin doğuşundan Sanayi Devrimine kadar olan süreçtir. İkincidönem, Sanayi Devriminden başlayarak dünya savaşlarına kadar olan süreyi kapsamaktadır.Son olarak İkinci Dünya Savaşından günümüze bilimin devlet ile ilişkisi incelenmiş ve hertarihsel süreçte bilimin devlet tarafından yoğun olarak kullanıldığı alanlar saptanmıştır. 20.yüzyılda askeri ve ekonomik alanlarda sağlanan başarıların bir sonucu olarak bilimsel bilgi,diğer kamu politikalarında ve devletin söylemlerine dayanak olarak da kullanılmaktadır. Kamu politikalarının neredeyse tamamında uygulanan bilim, İkinci Dünya Savaşından günümüze sürekli ve sistematik olarak politika üretilen bir alandır.

The Significance of Science For The State:An Analysis of The Relationship Between The State and The Science

This study examines the nature of the relationship between the state and science, major fieldsin which science is used by the state and the transformation process of the use of science bythe state into systematic policies. State-science relationship is treated in three different periods.These periods are: from the birth of modern science until the Industrial Revolution; from theIndustrial Revolution to the world wars; from the Second World War up until present time. Foreach period, the fields where science is used intensively by the state are identified. The analysisthen focuses on the third period in which science s influence on all aspects of life and prosperityin particular makes it one of the pillars of the state.

___

  • Acot, P. (2005), Bilim Tarihi, (Ankara: Dost).
  • Alpaslan, B. / Avşar, K. Eser / Akseki, U. (2008), “Neo-Liberal Politikalar- Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları Ekseninde Türkiye ve Avrupa Birliği: Türkiye’nin Çevreleşmesi”, II. Ulusal İktisat Kongresi, (İzmir: DEU İİBF, 20-22.02.2008).
  • Ansal, H. (1987), “Bilim ve Emek Süreci”, E. Akalın/H. Aydoğdu/ R. Saraoğlu Bilim, Bilim Politikası ve Üniversiteler, (İstanbul: Bağlam Yayıncılık): 187-193.
  • Arslanoğlu, Rana A. (2002), “Küreselleşme ve Üniversite”, Uludağ Üniversitesi, İİBF Dergisi (Cilt: 21, Sayı: 1) 1-12.
  • Bahar, H. İbrahim (2009), Sosyoloji (Ankara: Usak Yayınları,3. Baskı). Basalla, G. (2013), Teknolojinin Evrimi, (İstanbul: Doğu-Batı, 14. Baskı) (Çev. Cem Soydemir).
  • Baumer, F. Le Van (2011), “Bilimsel Devrim”, Alev Atlı (Der.) Batıya Yön Veren Metinler II (İstanbul: İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı).
  • Belek, İ. (1999), “Postkapitalist” Paradigmalar (İstanbul: Sorun Yayınları, 2. Baskı).
  • Bernal, J. Desmond (2009a), Tarihte Bilim I, (İstanbul: Evrensel Basım, 2. Baskı) (Çev. T. Ok).
  • Bernal, J. Desmond (2009b), Tarihte Bilim II, (İstanbul: Evrensel Basım, 2. Baskı) (Çev. T. Ok).
  • Bernal, J. Desmond (2011a), Bilimin Toplumsal İşlevi, (İstanbul: Evrensel Basım) (Çev. T. Ok).
  • Bernal, J. Desmond (2011b), Marksizm ve Bilim, (İstanbul: Evrensel Basım, 2. Baskı) (Çev. T. Ok).
  • Bilişli, K. (2011), “Askeri Keynesçilik”, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi (Cilt: 3, Sayı: 2): 7-22.
  • Bronowski, J. (2009), İnsanın Yükselişi (İstanbul: Say Yayınları, Baskı) (Çev. Aykut Göker).
  • Burke, P. (2004), Bilginin Toplumsal Tarihi, (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 3. Baskı) (Çev. Mete Tunçay).
  • Bush, V. (1945), Science The Endless Frontier, United States Government Printing Office, Washington, 1945, https://www.nsf.gov/od/lpa/nsf50/ vbush1945.htm, (24.07.2014).
  • Butterfield, H. (2012), “Newton ve Evreni”, Yıldırım, Cemal (Der.) Bilim Tarihi (İstanbul: Remzi Kitabevi, 16. Baskı): 200-205.
  • Carlyle, T. (2011), “Geçmiş ve Bugün”, Alev Atlı (Der.) Batıya Yön Veren Metinler IV (İstanbul: İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı): 1394-1398.
  • Conner, Clifoord D. (2013), Halkın Bilim Tarihi,(Ankara: TUBİTAK, 2013). (Çev. Z. Çiftçi Kanburoğlu).
  • Çalık, D. / Çınar, Ö. Pelin (2009), “Geçmişten Günümüze Bilgi Yaklaşımları Bilgi Toplumu ve İnternet”, 14. Türkiye İnternet Konferansı Bildirileri, (İstanbul, 12-13.12.2009): 77- 88.
  • Çetin, H. (2002), “Liberalizmin Tarihsel Kökenleri”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, (Cilt: 3, Sayı: 1): 79-96.
  • Çetin, H. (2003), “Siyasetin Evrensel Sorunu: İktidarın Meşruiyeti-Meşruiyetin İktidarı”, A.Ü. SBF Dergisi, (Cilt: 58, Sayı: 3): 61-88.
  • Damak, H. (2013), “Savaş Çağında Bilim- Devlet İlişkileri”, II. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı-I (Bursa: Uludağ Üniversitesi, 6-8.05.2013): 51-62.
  • Doğan, M. (2013), Bilim ve Teknoloji Tarihi, (Ankara: Anı, 2. Baskı).
  • Drucker, Peter F. (2014), 21. Yüzyıl İçin Yönetim Tartışmaları, (İstanbul: Epsilon) (Çev. İrfan Bahçıvangil).
  • Duran, H. (2002), Endüstri Çağının Dinamikleri (Sakarya: Değişim Yayınları).
  • Durdu, Z. (2009), “Modern Devletin Dönüşümünde Bir Ara Dönem: Sosyal Refah Devleti”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi (İlke), (Sayı: 22): 37-50.
  • Dündar, D. “Yenilikİktisadı”, http://www.iku.edu.tr userfiles/201204250 10857804.pdf, (13.08.2014).
  • Dye, T. (1987), Understanding Public Policy, (NJ: Prentice Hall, Englewood Cliffs).
  • Ercan, F. (2003), “Türkiye’nin Kalkınma Seçeneklerinin Eleştirisi ve Alternatif Bir Çerçeve”, Ekonomik Yaklaşım Kongreler Dizisi, (Cilt: 14, Sayı: 49): 263-300.
  • Forti, A. (1997a), “Eskiçağda Bilim, Felsefe ve İktidar”, Mayor, Federico/ Forti, Augusto (Der.) Bilim ve İktidar (Ankara: TÜBİTAK, 13. Baskı) (Çev. Mehmet Küçük): 13-22.
  • Forti, A. (1997b), “Modern Bilimin Doğuşu ve Düşünce Özgürlüğü”, Mayor, Federico/ Forti, Augusto (Der.) Bilim ve İktidar (Ankara: TÜBİTAK, 13. Baskı) (Çev. Mehmet Küçük): 23- 38.
  • Foucault, M. (2002), Toplumu Savunmak Gerek (İstanbul: YKY) (Çev. Şehsuvar Aktaş).
  • Foucault, M. (2005), Entelektüelin Siyasi İşlevi, (İstanbul: Ayrıntı).
  • Freeman, C. / Soete, L. (2004), Yenilik İktisadı (Ankara: TÜBİTAK, 4. Baskı) (Çev. Ergun Türkcan).
  • Gauzner, N. (1977), Kapitalizmde Bilimsel ve Teknolojik Devrimin Çelişkileri (İstanbul: Ana Yayınları) (Çev. Sevim Dengiz).
  • Giddens, A. (2010), Sosyoloji: Kısa Fakat Eleştirel Bir Giriş (Ankara: Siyasal Kitabevi, 3. Baskı) (Çev. Ülgen Yıldız Battal)
  • Giddens, A. (2010), Kapitalizm ve Modern Sosyal Teori (İstanbul: İletişim, 2. Baskı).
  • Giray, F. (2004), “Savunma Harcamaları ve Ekonomik Büyüme”, CÜ İİBF Dergisi (Cilt: 5, Sayı: 1):. 181-199.
  • Göker, A. (2004), “Pazar Ekonomilerinde Bilim ve Teknoloji Politikaları ve Türkiye”, Teknoloji, (Ankara: TMMOB): 123-220.
  • Gulbenkian Komisyonu (2012), Sosyal Bilimleri Açın (İstanbul: Metis Yayınları, 4. Baskı).
  • Günay, D. (2004), “Üniversitenin Niteliği, Akademik Özgürlük ve Üniversite Özerkliği”, (İstanbul: International Congress on Higher Education: 27- 29.05.2004).
  • Günay, D. (2007), “21. Yüzyılda Üniversite”, C. Can Aktan (Ed.) Değişim Çağında Yükseköğretim (Ed. Coşkun Can Aktan), (İzmir: Yaşar Üniversitesi Yayını): 77-88.
  • Habermas, J. (2013), ‘İdeoloji’ Olarak Teknik ve Bilim (İstanbul: YKY, 8. Baskı).
  • Henry, J. (2008), Bilim Devrimi ve Modern Bilimin Kökenleri (İstanbul: Küre Yayınları, 3. Baskı) (Çev. Selim Değirmenci).
  • Hessen, B. (2009), “The Social and Economic Roots of Newton’s Principia”, Freudenthal, Gideo/ McLaughlin, Peter (Ed.) The Social and Economic Roots of the Scientific Revolution, (Springer): 42-102.
  • Hessen, B. (2010), “Newton’un Principia’sının Toplumsal ve Ekonomik Kökenleri”, B. Balkız ve V. Saygın Öğütle (Ed.), Bilim Sosyolojisi İncelemeleri (Ankara: Doğu- Batı).
  • Hobsbawm, E. (2013), Devrim Çağı 1789-1848 (Ankara: Dost Kitabevi, 7.Baskı) (Çev. Bahadır Sina Şener).
  • Huberman, L. (2012), Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla (İstanbul: İletişim, 12. Baskı) (Çev. Murat Belge).
  • Ian, C. (2013), Kılıçsız Bilim, çev., (İstanbul: Domingo) (Çev. D. Belirgen Cenkciler).
  • İnam, A. (2004), “Teknoloji- Bilim İlişkisinin İnsan Yaşamındaki Yeri”, Teknoloji, (Ankara: TMMOB): 15-34.
  • King, A. (1997), “II. Dünya Savaşının Sonundan Bu Yana Bilim ve Teknoloji” Mayor, Federico/ Forti, Augusto (Der.) Bilim ve İktidar (Ankara: TÜBİTAK, 13. Baskı) (Çev. Mehmet Küçük): 69-105.
  • Kiper, M. (2004), “Teknoloji Transfer Mekanizmaları ve Bu Kapsamda Üniversite Sanayi İşbirliği”, Teknoloji, (Ankara: TMMOB): 59-122.
  • Kiper, M. (2010), Dünyada ve Türkiye’de Üniversite- Sanayi İşbirliği (Ankara: TTGV).
  • Kökocak, A. Kadir (2005), Ekonomik Güç: Bilim ve Teknoloji, (Ankara: Odak).
  • Kuhn, S. Thomas (2007), Kopernik Devrimi, (Ankara: İmge Kitabevi) (Çev. H. Turan, D. Bayrak, S. K. Çelik).
  • Lily, S. (2012), “On Yedinci Yüzyılda Bilimsel Gelişmeler”, Yıldırım, Cemal (Der.) Bilim Tarihi (İstanbul: Remzi Kitabevi, 16. Baskı): 194-199.
  • Lozovski, İ.(1991), “Emperyalizm”, Kapitalist Toplum, Y. Zubritski, D. Mitropolski, V. Kerov (Ed.) (Ankara: Sol Yayınları, 7. Baskı).
  • Marx, K. (2003), Kapital I (Ankara: Eriş Yayınları).
  • Mayor, F. (1997), “Bugün ve Yarın, Bilim ve İktidar”, Mayor, Federico/ Forti, Augusto (Der.) Bilim ve İktidar (Ankara: TÜBİTAK, 13. Baskı) (Çev. Mehmet Küçük): 153-192.
  • McClellan III, James E / Dorn, H. (2013), Dünya Tarihinde Bilim ve Teknoloji, (Ankara: Akılçelen, 3. Baskı) (Çev. H.Yalçın).
  • Minois, G. (2010), Galileo (Ankara: Dost).
  • Nair, G. (2009), “Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna, Homo Economicus’tan Homo Technologicus’a”, VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi (Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, 1-3. 10. 2009): 309- 329.
  • Narin, Ö. (2008), “Bilim ve İktidar Arasındaki İlişkinin Çözümlenmesinde Eski Bir Ayrıma Başvurulabilir mi? Bilimin Gerçek Boyunduruk Altına Alınışı”, Bilim ve İktidar, (Ankara: Dipnot Yayınları): 210-232.
  • Oğuztürk, B. Sami (2003), “Yenilik Kavramı ve Teorik Temelleri”, SDÜ İİBF Dergisi, (Cilt: 8, Sayı: 2): 253-273.
  • Öngen, T. (2000), “Tekelci Kapitalizm ve Sınıf Yapısı”, AÜ SBF Dergisi (Cilt: 49, Sayı: 3): 303-349.
  • Özdaş, N. (2000), Bilim ve Teknoloji Politikası ve Türkiye, TÜBİTAK BTP, Bilim ve Teknoloji Strateji ve Politika Çalışmaları, 01.12.2000.
  • Parlak, Z. (2004), “Sanayi Ötesi Toplum Teorilerinin Eleştirel Bir Değerlendirmesi”, Kocaeli SBE Dergisi (Sayı: 2): 95-125.
  • Postan, M. (2012) “Ortaçağlarda Bilim Neden Geri Kalmıştı”, Yıldırım, Cemal (Der.) Bilim Tarihi (İstanbul: Remzi Kitabevi, 16. Baskı).
  • Poulantzas, N. (2006), Devlet, İktidar Sosyalizm, (Ankara: Epos) (Çev. T. Ilgaz).
  • Resnik, David B. (2004), Bilim Etiği (İstanbul, Ayrıntı, 2004) (Çev. Vicdan Mutlu).
  • Rostow, Walt W. (1970), “Sanayi Devrimi Nasıl Başladı”, İktisat Fakültesi Mecmuası (Cilt: 30, Sayı: 1-4): 255-278.
  • Russ, J. (2011), Avrupa Düşüncesinin Serüveni (Ankara: Doğu- Batı) (Çev. Özcan Doğan).
  • Russell, B. (1969), Bilimden Beklediğimiz (İstanbul: Varlık Yayınları) (Çev. Avni Yakalıoğlu).
  • Sağlam, M. Hakan (2009), İktisat Tarihinin Evrimi (İstanbul: Türkmen Kitabevi).
  • Sencer, M. (1998), Bilim Tarihinde Dönüm Noktaları, (İstanbul: Say Yayınları).
  • Sevkal, M. Naci (2007), Kalkınma Politikalarındaki Değişim ve Kamu Yönetimine Etkisi, (İzmir DEÜ SBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi).
  • Shpirt, A. (1976), Bilimsel- Teknolojik Devrim ve Üçüncü Dünya, çev. Nahit Tören, Sorun Yayınları, İstanbul, 1976, ss. 26-27.
  • Stephen, F. Mason (2001), Bilimler Tarihi, (Ankara: Kültür Bakanlığı) (Çev. Umur Daybelge).
  • Sunay, Ç. (2009), “Kopernik Devrimi”, Bilim ve Teknik (Ocak): 88-90.
  • Şaylan, G. (2009), Postmodernizm, 4. Baskı, (Ankara: İmge Kitabevi, 4. Baskı).
  • Şenel, A. (1982), İlkel Topluluktan Uygar Topluma, (Ankara: AÜ SBF Yayınları).
  • Tameroğlu, S. (2001), Bilimlerin Tarihi (İstanbul: Birsen Yayınevi).
  • Taslaman, C. (2008), Kuantum Teorisi Felsefe ve Tanrı, (İstanbul: İstanbul Yayınevi).
  • Thorpe, C. (2008), “Political Theory in Science and Technology Studies”, E. J. Hackett, O.Amsterdamska, M. Lynch, J. Wajcman (Ed.) The Handbook of Science and Technology Studies”, (Massachusetts: The MİT Press, 3. Edition): 63-82.
  • Topdemir ,H. Gazi / Seval, Y. (2009), Galileo, (İstanbul: Say)
  • Topdemir, H. Gazi / Unat, Y. (2013), Bilim Tarihi, (Ankara: Pegem Akademi, 6. Baskı).
  • Topdemir, H. Gazi (2012), “Ortaçağ Uygarlıklarında Bilgi ve Bilim”, Bilim ve Teknik, (Ocak): 72-75.
  • Tuna, G. / Öztürk, M. Yaman / Ercan, F. (2008), “Günümüz Gerçeğinden Hareketle Geçmişe Baakmak (2006-1960) Kalkınma Mı Sermaye Birkimi Mi?” “İş,Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi (Cilt:10 Sayı:4): 59-86.
  • Türkcan, E. (1981), “Ekonomi Politiğin Bir Aracı Olarak Bilim Politikası”, Ekonomik Yaklaşım, (Cilt: 2, Sayı: 5): 34-77.
  • Türkcan, E. (2003), “Teknoloji Seçimi Olarak Bilim ve Teknoloji Politikaları” A. H. Köse, F. Şenses, E.Yeldan (Der.) İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar, İstanbul: İletişim Yayınları): 153-169.
  • Türkcan, E. (2009), Dünya’da ve Türkiye’de Bilim, Teknoloji ve Politika, (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları).
  • Türkcan, E. (2011), Teknoloji Tarihi, Hasan Çalışkan (Ed.) (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi).
  • Üşür, İ. (2011), “Proto Sanayileşme: Sanayileşme Tarihine Bir Katkı”, Praksis, (Sayı: 11): 221-234.
  • Westfall, W. Richard (1994), Modern Bilimin Oluşumu, (Ankara: TÜBİTAK) (Çev. İsmail Hakkı Duru).
  • Yardımlı, A. (1997), “Usdışı İnsan ve Ussal Evren”, I. Newton, Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri (İstanbul: İdea): 1-58.
  • Yeşiltaş, N. Kemal (2009), “I. ve II. Dünya Savaşları Arasında Dünya’da Bilim, Teknoloji ve Sosyal Değişme” B. Ata (Ed.) Bilim, Teknoloji ve Sosyal Değişme, (Ankara: Pegem Akademi, 2. Baskı): 251-289.
  • Yıldırım, C. (2012), Bilim Tarihi, (İstanbul: Remzi Kitabevi, 16. Baskı).