TÜRKİYE’DE ULUSAL KİMLİĞİ YENİDEN TANIMLAMA YOLUNDA ÖZCÜLÜK, ÇOKKÜLTÜRLÜLÜK VE KÜLTÜRLERARASI EĞİTİM

Türkiye son yıllarda milli kültür, eğitim ve vatandaşlık bağının yeniden kurgulanmasını gerektirengelişmelere sahne olmaktadır. Örneğin, farklı gruplar kendi dillerinin, kültürlerinin ya damezheplerinin siyaset ve eğitimde eşit düzeyde temsil edilmesini talep etmektedir. Milli EğitimBakanlığı ise, Kurmanci, Zazaki, Abazaca ve Lazca gibi derslerin seçmeli olarak müfredatadâhil edilmesi örneğinde olduğu gibi çeşitli reformlarla talepleri karşılamaya çalışmaktadır.Eğitimde farklı etnik grupların tanınması yönündeki bu adımlara rağmen ders kitaplarındakiulusal/kolektif kimlik anlatısının hâlâ özcü ve farklılıkları dışlayıcı bir milli kültür tanımıüzerinden kurgulandığı görülmektedir. Türkiye’deki farklı gruplarda ortak bir aidiyet duygusuyaratılabilmesi ve toplumsal barışın güçlendirilmesi için öncelikle eğitimdeki özcü milli kültüranlayışının sorgulanması ve yeniden tanımlanması gerekmektedir. Bu çalışma, Türkiye’dekolektif kimliği yeniden tanımlama yolundaki özcülük sorununu ders kitapları özelinde elealmaktadır. Yazının temel tezi, ders kitaplarının özcü bir kültür ve kimlik anlayışıyla yazıldığı,bu durumun toplumsal barışın önünde bir engel oluşturduğu, dolayısıyla ders kitaplarınınçoğulcu bir vatandaşlık anlayışına kapı aralayacak şekilde yenilenmesi gerektiğidir. Bu tez,Ders Kitaplarında İnsan Hakları 3 araştırmasının verileri ışığında tartışılmaktadır. Sonrasındaise İngiltere ve Almanya’daki ders kitaplarından örnekler temelinde kültürlerarası bir eğitimperspektifinin nasıl geliştirilebileceğine dair öneriler getirilmektedir.

Essentialism, Multiculturalism and Intercultural Educcation in Turkey’s Search for the Redefinition of National Identity

Recent political and social developments in Turkey require re-formulating the link between the national culture, education and citizenship. Different groups demand an equal representation of their languages, religious beliefs and cultures in politics and education. The government aims to meet these demands through some reforms such as the inclusion of Kurmanci, Zazaki, Abhaza and Laz languages as elective courses into the curriculum. Despite these reforms, the narrative of national/collective identity in Turkey’s textbooks is still based on an essentialist and exclusivist notion of national culture. Creating a sense of belonging and a culture of peace requires a critical examination of this essentialist approach to national culture as well as an attempt to redefine the collective identity. The present study explores the problem of essentialism in textbooks in the way to developing a new sense of collective identity in Turkey. The study argues that essentialist definition of culture and identity promoted by current textbooks constitutes an important impediment for achieving social peace and thus the textbooks need to rewritten to empower a pluralist notion of citizenship. The study uses the data collected in Human Rights in Textbooks Projects III. It also presents some suggestions in order to develop an intercultural educational perspective on the basis of examples from the British and German textbooks.

PDF

___

Altan, A., S. Arhan, S. Başar, G. Öztürker ve D. Yılmaz (2012a). Türkçe 8 Ders Kitabı, Ankara: MEB Yayınları.
Altan, A., S. Arhan, S. Başar, G. Öztürker ve D. Yılmaz (2012b). Türkçe 8 Öğretmen Kılavuz Kitabı, Ankara: MEB Yayınları.
Anderson, B. (2004). Hayali cemaatler: Milliyetçiliğin yayılması ve kökenleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
Banham, D. ve I. Luff (2009). History 9, London: Hodder Education.
Banks, J. A. (2010). “Multicultural education: Characteristics and goals.” In Multicultural Education: Issues and Politics, edited by James A. Banks and Cherry A. McGee Banks, New York: John Wiley & Sons.
Başol, S., F. Ünal, H. Azer, A. Yıldız ve Ö.F. Evirgen (2011). İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler, Ankara: MEB Yayınları.
Bekerman, Z. (2002). Hidden dangers in multicultural discourse. Race Equality Teaching, 21: 3, 36-41.
Belge, M. (2008). Genesis: ‘Büyük anlatı’ ve Türklerin kökeni, İstanbul: İletişim
Carneiro R. and A. Draxler (2008). Education for the 21st century: lessons and challenges. European Journal of Education, 43:2, 149-160.
Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü, Ankara: Paradigma.
Ceyhan, M. A. ve D. Koçbaş (2009). Çiftdillilik ve eğitim, İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
Cırık, İ. (2008). Çokkültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34: 27-40.
Çayır, K. (2009). ‘Avrupalı olmadan önce biz olmalıyız’: Yeni öğretim programları ve ders kitapları ışığında Türkiye modernleşmesine dair bir okuma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9 (4), 1659-1690.
Çayır, K. (2014). “Biz” kimiz? Ders kitaplarında kimlik, yurttaşlık, haklar. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Demir, S. (2012). Çokkültürlü eğitimin Erciyes Üniversitesi öğretim elemanları için önem derecesi. Turkish Studies, 7:4, 1453-1475.
Deren, S. (2006). Milli eğitim üzerine muhafazakar görüşler. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce c.5, (s. 604-615), T. Bora ve M. Gültekingil, İstanbul: İletişim.
Egbo, B. (2009). Teaching for diversity in canadian schools. Toronto: Pearson education
Eğitim-Sen (2010). Anadilinin önemi, anadilinde eğitim, Ankara: Eğitim-Sen Yayınları.
Erdoğan, M. M. (2015). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal kabul ve uyum. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Gıcır, A. (2005). Ben topik değilim: Yerevan güncesi. İstanbul: Aras Yayıncılık.
Göle, N. (2000) Melez desenler. İstanbul: Metis yayınları.
Güven, İ. (ed.) (2012). Sosyal Bilgiler 7 Ders Kitabı, Ankara: MEB Yayınları.
Habertürk (2013). ‘Türk ulusu ile Kürt milliyeti eşit olamaz’ sözlerinde ırkçılık var mı?, Habertürk 31 Ocak.
İnal, K. ve G. Akkaymak (eds.) (2012). Neoliberal transformation of education in Turkey: Political and ideological analysis of educational reform in the age of the AKP. New York: Palgrave Macmillan.
Karakaş, S. (2012). Ortaöğretim Psikoloji Ders Kitabı, Ankara: MEB Yayınları.
Kaya, M., Ö. Dağ, E. Koçak, T. Yıldırım ve M. Ünal (2011). Sosyal Bilgiler 4, Ankara: MEB yayınları.
Kaya, N. (2012). Türkiye’nin eğitim sisteminde azınlıklar ve ayrımcılık: Kavramsal çerçeve ve temel sorunlar. K. Çayır ve M. A. Ceyhan (der.), Ayrımcılık: Çok boyutlu yaklaşımlar (s. 213-231). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Köstüklü, N. (ed.) (2012). Sosyal Bilgiler 6 Ders Kitabı, Ankara: MEB Yayınları.
Kurt, A. ve diğ. (2012). Ortaöğretim Tür k edebiyatı 11. Ankara: Evren Yayıncılık.
Lesinska, M. (2014). The European backlash against immigration and multiculturalism. Journal of Sociology. 50: 1, 37-50.
Levey, G. B. (2012). Interculturalism vs. multiculturalism: A distinction without difference. Journal of Intercultural Studies, 33: 2, 217-224.
Malik, K. (2005). Making a difference: culture, race and social policy. Patterns of Prejudice, 39:4, 361-378.
MEB (2014). Tevhid-i Tedrisat Kanunu ve medreselerin kaldırılması. http:// www.meb.gov.tr/belirligunler/10kasim/inkilaplari/egitim/tevhidi_tedrisat. htm (Erişim tarihi: 30 Ekim 2014)
Noddings, N. (2013). Education and democracy in the 21st century. New York: Teachers College Press
Nohl, Arnd M. (2009). Ders kitaplarında kültürlerarası eğitim imkanları. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 7 (28), 59-73.
Öksüz, İ. (2013). Türk’üm özür dilerim, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Özgen, N. (2011). Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan günümüze coğrafya ders kitaplarında vatanın sonu gelmez kurguları. Toplum ve Bilim, 121: 48- 79.
Özkök, E. (2013). Kızmayın, başka bir şey aramayın ama Türk bayrağına ne diyeceğiz, Hürriyet 13 Şubat.
Özkırımlı, U. (1999). Milliyetçilik kuramları: eleştirel bir bakış, İstanbul: Sarmal yayınevi.
Pamuk, A. (2014). Kimlik ve tarih: Kimliğin inşasında tarihin kullanımı. İstanbul: Yeni İnsan.
Parekh, B. (1995). The concept of national identity. New Community, 21:2, 255-68.
Radikal (2013). İşte ‘soy kodları’: Ermeniler 1, Rumlar 2, Yahudiler 3, 1 Ağustos.
Safran, M. (2008). Türkiye’de tarih eğitimi ve öğretimi. M. Safran ve D. Dilek (der.), 21. Yüzyılda kimlik, vatandaşlık ve tarih eğitimi. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Schiffauer, W., G. Baumann, R. Kastoryano ve S. Vertovec (eds.) (2006). Civil enculturation, nation-state,school and ethnic difference in theNetherlands, Britain, Germany and France. London: Berghahn books.
Smith, A. (2002). Ulusların etnik kökeni. S. Bayramoğlu ve H. Kendir (çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
Spivak, Gayatri C. (1985). “Strategies of vigilance: An interview with Gayatri Charavorti Spicak. Interview by Angela McRobbie.” Block, 10:5-9.
Şıvgın, H. (2009). Ulusal tarih eğitiminin kişilik gelişimindeki önemi. Gazi Akademik Bakış. 2:4, 35-53.
T24 (2013). ‘Türk milleti’nin adı vatandaşlık tarifinden ve anayasadan çıkarılamaz. 27 Mart.
Torres, Carlos A. (2008). Democracy, education and multiculturalism: Dilemmeas of citizenship in a global world, Michigan: The University of Michigan Press.
Touraine, A. (2000). Eşitliklerimiz ve farklılıklarımızla birlikte yaşayabilecek miyiz? O. Kunal (çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Werbner, P. (1997). Essentializing essentialism, essentializing silence: Ambivalance and multiplicity in the construction of racism and ethnicity. Debating cultural hybridity: Multicultural identities and the politics of antiracism, P. Werbner ve T. Modood (eds.), (s. 226-254), London: Zed.