KAMUSAL”DAN “ÖZEL”E Mİ? ÜNİVERSİTENİN TOPLUMSAL KONUMLANIŞI VE BİLİMSEL BİLGİ ÜRETİMİ

Üniversite, tarihi boyunca içinde bulunduğu toplumsal güç ilişkilerince biçimlendirilmiştirÇeşitli tarihsel dönemlerdeki ekonomik, politik, kültürel ve toplumsal formasyonları kesenbir kurum olan üniversite, son otuz yıldır içinden geçtiğimiz neoliberal kapitalizm dönemindeönemli dönüşümler geçirmiştir. Neoliberalleşme süreciyle birlikte, üniversiteler devlet vepiyasayla yeni ilişki biçimleri geliştirmişlerdir. Bugün, üniversite yaşamı içinde yirmi yılönce kolay kolay kabullenilemeyecek uygulamalar normalleşmiş, gündelik yaşamımızınparçası haline gelmiştir. Elinizdeki yazıda, neoliberal kapitalizm dönemi içinde üniversiteningeçirdiği yapısal dönüşüm, bu dönüşümün itici güçleri ve mekanizmaları, aldığı biçimlerüzerinde durulacaktır. Çalışmanın bir başka amacı da, üniversitenin geçirdiği bu dönüşümdenyararlanarak üniversiteyi bütünsel bir sorgulamaya açmak ve insan, toplum ve doğa yararınabir üniversiteyi oluşturmak için, nostaljik yaklaşımlara düşmeden, üniversite-toplum ilişkisininsorunsallaştırılmasının gerekliliği üzerinde durmaktır.

From “Public” to “Private”? Social Positioning of the University and Scientific Knowledge Production

Throughout its history, the university has been shaped by the social power relations in which it was situated. The university is an institution that has cut through different economic, political, cultural social formations. In the last three decades of neoliberal capitalism, it has undergone fundamental transformations that led to the formation of new relations with the state and the market. Certain practices we are experiencing in the universities today would have been unthinkable twenty years ago. This article will explore the structural transformation universities has gone through during the neoliberal period and the triggers and mechanisms of this transformation will be analyzed. It also seeks to initiate a comprehensive questioning of the society-university relations while trying to avoid a nostalgic approach.

PDF

___

Althusser, L. (1994). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (İstanbul: İletişim) (Çev:Y. Alp/M Özışık).
Aslan, S. / Ferligül, B. (2013). ‘Koç İşçileri Direnişi: İşçi-ÖğrenciAkademisyen Dayanışması Mücadeleyi Nasıl Dönüştürdü?’, 8. Karaburun Bilim Kongresi’nde sunulan bildiri, 4-7 Eylül 2013, Karaburun, İzmir.
Bok, D. (2007). Piyasa Ortamında Üniversiteler (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları) (Çev. B. Yıldırım).
Bourdieu, P. (1977). ‘Cultural Reproduction and Social Reproduction’, Karabel, J./ Halsey, A. H. (der), Power and Ideology in Education (New York: Oxford University Press):487-510.
Bologna Declaration (1999). The European Higher Education Area (Bologna:Avrupa Eğitim Bakanları Ortak Deklarasyonu).
Bowles, S. / Gintis,H. (1976). Schooling in Capitalist America (New York: Basic Books).
Dönmez Atbaşı, F. (2011). ‘Eğitim Mücadelesinin Ekonomi-Politiği’, Öz, D./ Dönmez Atbaşı, F./ Bürkev, Y. (der.), Gerçek, Yıkıcı ve Yaratıcı: Dünyada ve Türkiye’de Üniversite, Eğitim, Gençlik Mücadeleleri (Ankara: Notabene): 27-50.
Ercan, F. (2011). ‘Sunuş: Ölçülmeyi Kabul Etmeyen Bilim İnsanı Olmalı!’, Ercan, F./Korkusuz Kurt, S. (der.), Metalaşma ve İktidarın Baskısındaki Üniversite (İstanbul: SAV):13-20.
Gümüş, A. / Kurul, N. (2011). Üniversitelerde Bologna Süreci Neye Hizmet Ediyor? (Ankara: Eğitim-Sen Yayınları).
Jessop, B. (2008). ‘A Cultural Political Economy of Competitiveness and its Implications for Higher Education’, Fairclough, N./Wodak, R./Jessop, B. (der.), Education and the Knowledge-based Economy in Europe (Netherlands: Sense Publications):13-40.
Nalbantoğlu, H. Ü. (2011[2003]). ‘Üniversite A.Ş.’de bir “homo academicus”: “Ersatz” yuppie akademisyen’, Ercan, F./ Korkusuz Kurt, S. (der.), Metalaşma ve İktidarın Baskısındaki Üniversite (İstanbul: SAV):21-74.
Narin, Ö. (2011a). ‘Bilim ve Eğitimin Metalaşması Karşısında: Uçuruma Bakan Üniversiteler!’, Ercan, F./ Korkusuz Kurt, S. (der.), Metalaşma ve İktidarın Baskısındaki Üniversite (İstanbul: SAV):239-252.
Narin, Ö. (2011b). ‘Bologna Sürecinin Bir Başka Yüzü’, Öz, D./ Dönmez Atbaşı, F./ Bürkev, Y. (der.), Gerçek, Yıkıcı ve Yaratıcı: Dünyada ve Türkiye’de Üniversite, Eğitim, Gençlik Mücadeleleri (Ankara: Notabene): 227-240.
Narin, Ö. (2011c). ‘Üniversiteler, Bologna Süreci ve Bilim’, Önal, N. E. (der.), Bologna Süreci Sorgulanıyor (İstanbul: Yazılama):119-138.
Özbudun, S. (2011). ‘Üniversitelerde “Başkalaşım” ve Aydınlar’, Ercan, F./ Korkusuz Kurt, S. (der.), Metalaşma ve İktidarın Baskısındaki Üniversite (İstanbul: SAV):87-92.
Özen, H. (1999). ‘Türkiye Cumhuriyeti’nde Yükseköğretimin ve Üniversitenin 75 Yılı’, Gök, F. (der.), 75 Yılda Eğitim (İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları):263-282.
Peters, M. A. (2009). ‘Introduction’, Peters, M. A./Marginson, S./Murphy, P. (der.), Creativity and the Knowledge Economy (New York: Peter Lang Publishing):1-22.
Readings, B. (1996). The University in Ruins (Cambridge: Harvard University Press).
Robertson, S. (2008). ‘Embracing the Global: Crisis and the Creation of a New Semiotic Order to Secure Europe’s Knowledge-Based Economy’, Fairclough, N./Wodak, R./ Jessop, B. (der.) Education and the Knowledgebased Economy in Europe (Netherlands: Sense Publications).
Santos, B. de Sousa (2010). ‘The university in the twenty-first century: Toward a democratic and emancipatory university reform’, Apple, M. W./ Ball, S. J./ Gandin, L. A. (der.), The Routledge International Handbook of the Sociology of Education (New York: Routledge):274-282.
Slaughter, S. / Rhoades, G. (2010). Academic Capitalism and the New Economy: Markets, State and Higher Education (Maryland: The Johns Hopkins University Press).
Sotiris, P. (2013). ‘Girişimci Üniversiteyi Kuramsallaştırmak: Açık Sorular ve Olası Cevaplar’, Praksis, 33:153-166, (Çev. Ejder Yelken).
Timur, T. (2000). Toplumsal Değişme ve Üniversiteler (Ankara: İmge Kitabevi).
TÜSİAD (2008). Türkiye’de Yükseköğretim: Eğilimler Sorunlar ve Fırsatlar, TÜSİAD-T/2008-10/473.
YÖK (2006). Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi (Ankara:YÖK).
YÖK (2011). ‘Yükseköğretimin Yeniden Yapılandırılmasına Dair Açıklama’, (http://yeniyasa.yok.gov.tr/?page=yazi&i=103).
YÖK (2012). Yeni Bir Yükseköğretim Yasasına Doğru, (www.yok.gov.tr).
YÖK (2014). Büyüme, Kalite, Uluslararasılaşma: Türkiye Yükseköğretimi İçin Bir Yol Haritası, (https://yolharitasi.yok.gov.tr/).