Gülbu TANRIVERDİ, Melike Yalçin GURSOY, Selma ATAY, Rebiye ÜNÜVAR, Serdar TOPAL

KLIMAKTERIK DONEMDEKİ KADINLARA OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞI KAZANDIRMADA AKRAN EĞİTİMİNİN ETKİSİ

Amaç: Bu araştırma akran eğitimi yoluyla klimakterik dönemdeki kadınlara olumlu sağlık davranışları kazandırmak amacıyla yapıldı.Gereç ve Yöntem: Öntest-sontest yarı deneme modeli olan bu araştırma, il Merkezinde Eylül 2010- Haziran 2013 tarihleri arasında yapıldı. Çalışma grubunu 40-65 yaş arasında gönüllü 368 kadın oluşturdu. Veriler literatür doğrultusunda hazırlanan anket formu ile akran eğitimcileri tarafından yüzyüze görüşme yöntemiyle toplandı. Anket formu menopozal yakınma, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve erken tanı uygulamalarını tanımlayan açık ve kapalı uçlu sorulardan oluşturuldu. Akran eğitimi alan 15 kadın tarafından öntest uygulaması sonrasında eğitim ve altı ayın sonunda sontest uygulaması yapıldı. Çalışmaya başlamadan önce ilgili kurum ve kuruluşlardan izin, çalışma grubundan sözlü onay alındı. Veriler SPSS 10.0 paket programında tanımlayıcı istatistik, McNeamar ve Friedman testi kullanılarak analiz edildi.Bulgular: Akran eğitimi sonrasında egzersiz yapma oranının %62'den %64.7'ye yükseldiği, sigara kullanma oranlarının ise %31,3'ten %28.3'e düştüğü; pap smear yaptırma oranlarının ise %58.4'ten %65.2'ye, KKMM yapma oranının %75.6'dan %85.3'e, mamaografi çektirme oranının %63.4 'den %67.6'ya, KMY Kemik Mineral Yoğunluğu ölçümünü yaptırma oranının %51.9'dan %56.8'e yükseldiği belirlendi. Sıcak basması %51.4'ten %53.'e, gece terlemesi %63.3'ten %66.3'e, baş ağrısı %57.9'dan %60.9'a, sinirlilik gerginlik %38.3'ten %42.2'ye, eklem ağrısı %41.6'dan %44.8'e, kas ağrısı %45.9'dan %48.6'ya, kilo artışı %47'den %52.7'ye, konstipasyon %67.4'ten %73.1'e, ağrılı miksiyon %89.9'dan %92.7'ye, çarpıntı %59.2'den %66.8'e, uykusuzluk %62.5'ten %63.9'a, yorgunluk %41,3'ten %44.6'ya yükseldiği görüldü.Sonuç: Akran eğitimleri yoluyla klimakterik dönemdeki kadınlarda olumlu sağlık davranışları geliştirilmesine katkı sağlanabilir. Bu konuda çalışacak araştırmacılara aynı konuyu Randomize Kontrol Gruplu çalışmalarla yinelemesi önerilmektedir

Anahtar Kelimeler:

Kadın, klimakterik dönem, sağlıklı yaşam, menopoz, erken tanı, yakınma, egzersiz, beslenme

EFFECTOF PEER EDUCATION İN ORDER TO BRING POSITIVE HEALTH BEHAVIORS FOR CLIMACTERIC WOMEN

Objective: This research was conducted in order to bring positive health behaviors for climacteric women by means ofpeer education.Methods: This study o f pretest-posttest semi experiment design, performed in the city çenter betvveen the dates o f September 2010 and June 2013. Study group consisted o f 368 women betvveen 40-65. Data were collected through face-to-face interview method by peer educators by means o f the survey form prepared in accordance with literatüre. The survey was designed with öpen and close-ended questions defining menopausal complaint, healthy life style behaviors and early diagnosis. Education was given after the pretest application by 15 women who attended the peer education and then posttest was performed at the end o f six months. Before the study, required permissions were taken from related agencies and institutions, and also from the study group in words. Data were analyzed by using descriptive statistics, McNeamar and Friedman test in SPSS 10.0 süit program.Conclusion: After the peer education it was found that exercise ratio increased to 64,7% from 62%, smoking ratio decreased to 28,3% from 31,3%; pap smear having ratio increased to 65,2%ı from 58,4%, KKMM ratio increased to 85,3% from 75,6%,mammography ratio increased to 67,6% from 63,4%, KMY measurement increased to 56,8% from 51,9%. Also, hot flush increased to 53% from 51,4%, night svveating to 66,3% from 63,3%, headache to 60,9% from 57,9%, nervousness and agitation to 42,2% from 38,3,arthralgia to 44,85%> from 41,6%>, myalgia to 48,6% from 45,9%>, weight gain to 52,7% from 47%, constipation to 73,1% from 67,4%, painful micturation to 92,7% from 89,9%, tachycardia to 66,8% from 59,2%, insomnia to 63,9% from 62,5% and fatigue increased to 44,6%o from 41,3%.Results: Peer educations may contribute to positive health behaviors for women in climacteric period. İt is suggested for researchers to reproduce the same subject with studies having Randomised Control Croups

Keywords:

Woman, climacteric period, healthy life, menopause, early diagnosis, complaint, exercise, nutrition,

PDF

___

Akkuzu G, Akın A. Menopoz sonrası ve yaşlılık döneminde kadının sağlık sorunları. Sağlık ve Toplum 1998; 8(3-4): 68-72.
Ayers B, Forshaw M, Hunter MS. The Impact of Attitudes Towards the Menopause on Women’s Symptom Experience: A Systematic Review. Maturitas 2010;65:28-36.
Bayraktar R, Uçanok Z. Menopoza İlişkin Yaklaşımların ve Kültürlerarası Çalışmaların Gözden Geçirilmesi. Aile ve Toplum. Eğitim- Kültür ve Araştırma Dergisi 2002; Nisan-Haziran, 5 (2): 5-12.
Conboy L, Domar A, O'Connel E. Women at mid-life: Syptoms, Attitudes and Choises. An Internet Based Survey. Maturitas 2001;38:129-136.
Çoban A, Nehir S, Demirci H, Özbaşaran İnceboz Ü. Klimakterik Dönemdeki Evli Kadınların Eş Uyumları ve Menopoza İlişkin Tutumlarının Menopozal Yakınmalar Üzerine Etkisi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2008;22 (6):343-349.
Dinçel E, Kısmet K, Erel S, Sunay D, Şahin M, Taşova V, Akkuş MA. İlk Mamografi Yaşına Etki Eden Faktörler. Meme Sağlığı Dergisi 2010;6 (3):113-117.
Ertem G. Kadınların Menopoz Sonrası Yaşam Kalitelerinin İncelenmesi. Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi 2010;7 (1):469-483.
Hardy R, Kuh D. Change in Psychological and Vasomotor Symptom Reporting During The Menopause. Social Science & Medicine 2002;55:1975-1988.
İdil A. Kastamonu Merkez Sağlık Ocağı Bölgesinde 45-60 Yaş Grubu Kadınların Menopoz İle İlgili Bilgi Düzeylerinin Saptanması. T.C. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Halk Sağlığı Hemşireliği Yüksek Lisans Tezi. 2001, Ankara.
Jassim GA, Al-Shboul Q. Attitudes of Bahraini Women Towards The Menopause: Implications For Health Care Policy. Maturitas The European Menopause Journal 2008;59:358-372.
Kızılırmak A, Seviğ Ü. Bir Sağlık Ocağına Kayıtlı 40-59 Yaş Grubu Kadınların Menopoz Yakınmalar ve Sağlık Kuruluşlarından Yararlanma Durumları. Sted 2011;20(4):149-154.
Lindh-Astrand L, Brynhildsen J, Hoffmann M, Liffner S, Hammar M . Attitudes Towards the Menopause and Hormone Therapy Over The Turn Of The Century. Maturitas The European Menopause Journal 2007;56:12-20.
McAndrew LM, Napolitano MA, Albrechtc A, Farrell NC, Marcus BH , Whiteley JA. When, Why and for whom there is a relationship between physical activity and menopause symptoms. Maturitas The European Menopause Journal 2009;64:119-125.
Parlar S, Bozkurt Aİ, Ovayolu N. Bir ana çocuk sağlığı merkezine başvuran kadınlara verilen meme Kanseri Ve Kendi Kendine Meme Muayenesi İle İlgili Eğitim Değerlendirilmesi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2004;8(2): 9-15.
Pasinlioğlu T, Sis Çiçek A. Klimakterik Dönemde Yaşanan Semptomlar Ve Hemşirenin Rolü. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2013;1(1):48-56.
Tortumluoğlu G. Kadınlara Verilen Planlı Sağlık Eğitiminin Menopozal Yakınma, Turum Ve Sağlık Davranışlarına Etkisi. T.C. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Halk Sağlığı Hemşireliği Doktora Tezi. 2003. Erzurum.
Tortumluoğlu G, Erci B. Klimakterik Dönemdeki Kadınların Sağlık Davranışları Ve Menopoza İlişkin Tutumlarının Menopozal Yakınmalar Üzerine Etkisi. Atatürk Üniversitesi hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2003;6(3): 77-90.
Tortumluoğlu G, Erci B (2004a). The effectiveness of Planned Health Education Given To Climacteric Women On Menopausal Symptoms, Menopausal Attitude And Health behaviors. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi;1(1). http://www.insanbilimleri.com adresinden indirildi.
Tortumluoğlu G (2004b). Klimakterik Dönemdeki Kadınların Temel Gereksinimlerini Gidermede Hemşirenin Rolü. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi;1(1). http://www.insanbilimleri.com adresinden indirildi.
Tortumluoğlu G (2004c). Asyalı ve Türk Kadınlarında menopoz. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi;1(1). http://www.insanbilimleri.com adresinden indirildi.
Uptan S. Klimakterik Dönemdeki Kadınların Öz Bakım Gücünün Artırılmasında Hemşirenin Rolü. Hemşirelik Anabilim Dalı. Doktora Tezi. İstanbul: T.C.İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 1999.
Yurdakul M, Eker A, Kaya D. Menopozal Dönemdeki Kadınların Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2007;21 (5): 187-193.
İnceboz Ü, Demirci H, Özbaşaran F, Çoban A, Nehir S . Factors Affecting the Quality of Life in Climacteric Women in Manisa Region. Trakya Univ Tıp Fak Derg 2010;27(2):111-116.