KAN BAĞIŞI YAPAN DONÖRLERDE KAN ALMA SIRASINDA GÖRÜLEN OLUMSUZ BELİRTİ VE BULGULARIN İNCELENMESİ

Amaç: Bu tanımlayıcı çalışma, kan bağışında bulunan bireylerin kan bağışı sırasındaki ağrı ile kan bağışı sırasında ve sonrasındaki olumsuz semptomların incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışmanın evrenini Kızılay tarafından düzenlenen bir kan bağışı kampanyasında kan bağışında bulunan bireyler oluşturmuştur. Çalışmanın örneklemini, Muğla ilinde yürütülen bu kampanyada kan bağışında bulunan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 866 birey oluşturmuştur. Veriler 7 Nisan 2010 -15 Haziran 2010 tarihleri arasında toplanmıştır. Verilerin toplanmasında anket formu ve Görsel Kıyaslama Ölçeği VAS kullanılmıştır. Verilerin analizinde ki-kare testi, t testi, Kruskall Wallis testi ile Pearson’s Correlation katsayısı kullanılmıştır. Çalışma için gerekli yazılı izinler ve bireylerden sözel onam alınmıştır. Bulgular: Bireylerin %79.7’u 18-30 yaş grubundadır, %57’si erkektir, %75.2’si bekardır, %72’ü il merkezinde yaşamaktadır, %64’ü öğrencidir, %71’i normal kiloludur, %53.9’u ilk kez kan bağışında bulunmuştur. Kan veren bireylerin yaklaşık %37.1’inde kan verme sırasında ve sonrasında istenmeyen semptomlar gelişmiştir. Kadınlarda ve beden kitle indeksi düşük olan bireylerde istenmeyen semptom gelişme oranının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Vericilerin kan alma sırasında hissedilen ağrı şiddet ortalaması 2.61 ± 1.59 olarak bulunmuştur. Kan veren bireylerin cinsiyetinin, yaş grubunun ve beden kitle indeksinin kan alma sırasındaki ağrının şiddetini etkilemediği belirlenmiştir. Kan alan sağlık çalışanının mesleki deneyim süresi arttıkça kan veren bireylerin ağrı şiddeti azalmaktadır. Sonuç: Kan veren bireyler, kan alma sırasında düşük bir ağrı hissetmektedirler. Kan veren bireylerin 1/3’ünde fazlasında kan verme sırasında ve sonrasında istenmeyen semptomlar deneyimlemesi önemlidir. Beden kitle indeksi düşük olan donörler kan verirken istenmeyen semptomlar yönünden yakından izlenmelidir. Donörlerden kan alma işlemi daha deneyimli sağlık çalışanları tarafından yapılmalıdır

Anahtar Kelimeler:

Ağrı, donör, kan alma, olumsuz semptom, kan bağışı

EXAMINATION OF NEGATIVE SIGNS AND SYMPTOMS SEEN DURING BLOODLETTING FROM DONORS WHICH ARE DONATING BLOOD

Objective: This descriptive study was carried out with the purpose of examining the negative symptoms during and afterwards bloodletting and pain during bloodletting in donors which are donating blood. Methods: The population of the study was consisted of individuals who are donating blood participating in blood donation campaign conducted in Muğla. The sample of the study was consisted of 866 individuals who are donating blood in this campaign and was volunteers to participated to the study. The data were collected between the date 7 April 2010 and 15 June 2010. Questionnaire and Visual Analog Scale was used in collecting data. Kruskall Wallis test, t test, and Pearson’s Correlation coefficient was used in analysing the data. Written consent was obtained from institutions and verbal was obtained from individuals, necessary to study. Results: Seventynine point seven percent of individuals were in 18-30 age group, 57% were male, 72% were live in cities, 64% were students, 71% were normal weight, 53.9% were donated blood for the first time. Adverse symptoms developed in 37.1% of individuals during and after bloodletting. The adverse symptoms improvement rate was higher in women and in individuals with low body mass index. The mean pain intensity was found as 2.61± 1.59 during bloodletting in donors. The bloodletting donors’ gender, age group and body mass index did not affect the pain intensity during bloodletting. The pain intensity was decreased during bloodletting when the duration of professional experience increased of the health care workers. Conclusion: Individuals who were donation blood are feeling low level pain during the bloodletting. It is important that in approximately 1/3 of blood donating individuals were experiencing negative symptoms during and afterwards bloodletting. Donors with low body mass index should be monitored in terms of negative symptoms during bloodletting. Bloodletting procedure should be done by healthcare workers who have more experience

Keywords:

pain, donor, taking blood, negative symptoms, blood donation,

PDF

___

Aksoy K (2009) Toplumda Kan Bağışı Konusunda Yanlış Bilinenler, Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kursu XII - İleri Kurs Kitabı, Türkiye Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği, Türk Kan Vakfı, 3- 7.Kasım.2009, Antalya, Nakış Ofset, 196-198.
Bonk VA, France CR, Taylor BK (2001) Distraction Reduces Self-Reported Physiological Reactions to Blood Donation in Novice Donors With a Blunting Coping Style. Psychosomatic Medicine, 63: 447-452.
Byrne N, Ditto B (2005) Alexithymia, Cardiovascular Reactivity, and Symptom Reporting During Blood Donation Psychosomatic Medicine 67: 471-475.
Cevizci S, Erginöz E, Yüceokura A (2010) Gönüllü Kan Bağışçılığı ve Kan Verme Davranışını Etkileyen Faktörler. Turkiye Klinikleri J Cardiovasc Sci, 22(1): 85-92.
Crocco A, D’Elia D (2007) Adverse Reactions During Voluntary Donation Of Blood And/Or Blood Components. A statistical-epidemiological study, Blood Transfus. July; 5(3): 143–152.
Feyzioğlu B, Doğan M, Bayındır Ö ve ark. (2007) Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Kan Merkezi’nde Kan Alma Esnasında Görülen Olumsuz Semptomlar, I. Ulusal kan merkezleri ve transfüzyon tıbbı kongresi özet kitabı, Antalya, Nakış Ofset, 231-232.
Güzel U (2007) Motive Edici Faktörler ve Bağışçı Beklentileri, II. Ulusal kan merkezleri ve transfüzyon tıbbı kongresi özet kitabı, Antalya, Nakış Ofset, 28-33.
Hablemitoğlu Ş, Özkan Y, Yıldırım F (2010) Bir Fedakarlık Örneği Olarak Kan Bağışı, Aile ve Toplum, Ocak - Şubat - Mart, 5:20, 67-77.
Korur Fincancı Ş (2007) Bağışçı Hakları, II. Ulusal kan merkezleri ve transfüzyon tıbbı kongresi özet kitabı, Antalya: Nakış Ofset, 37-39.
Mutlu B (2007) Düzenli Kan Bağışının Organizasyonu, II. Ulusal kan merkezleri ve transfüzyon tıbbı kongresi özet kitabı, Antalya: Nakış Ofset, 34-36.
Newman BH, Newman DT, Ahmad R, Roth AJ (2006) The Effect Of Whole-Blood Donor Adverse Events On Blood Donor Return Rates. Transfusion, 46: 1374–1379.
Newman, B. and Waxman, D. (1996), Blood Donation-Related Neurologic Needle Injury: Evaluation of 2 Years' Worth of Data From a Large Blood Center. Transfusion, 36: 213–215.