İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN ÖZ-YETERLİK DÜZEYLERİNİN VE ETKİLEYEN DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ

Amaç: Öz yeterlik, insan davranışının önemli güdüleyicilerinden biri olarak çocuk ve ergenin ruh sağlığında önemli bir yere sahiptir. Bu araştırma, öğrencilerin öz-yeterlik düzeylerinin belirlenmesi ve cinsiyet, sınıf, aile tipi, ailenin ekonomik durumu, öğrencinin başarı durumu ve sağlık durumu değişkenlerine göre incelenmesi amacı ile yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma ilköğretim öğrencisi olan 623 ergenle gerçekleştirilmiştir. Veriler iki bölümden oluşan anket formu ile elde edilmiştir. İlk bölümde kişisel bilgi formu, ikinci bölümde Ortaokul Öz-yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Veri analizinde yüzde dağılımları, Tek Yönlü Varyans Analizi ANOVA , İki Ortalama Arasındaki Farkın Önemlilik Testi t testi kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan öğrencilerin cinsiyetine t: 5.425, p=0.000 ve aile tipine F: 3.167, p=0.043 göre kişiler arası ilişkiler alt ölçeği puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir, öğrencilerin sınıflarına göre akademik başarı alt ölçeği puan ortalamaları arasında F: 3.100, p=0.046 ve ailenin ekonomik durumuna göre koruyucu sağlık alt ölçeği puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur F:10.775, p=0.000 . Sonuç: Öğrenciler Ortaokul Öz-yeterlik Ölçeği’nden en yüksek puanı “madde bağımlılığı potansiyeli” alt ölçeğinden, en düşük puanı ise “koruyucu sağlık” alt ölçeğinden almışlardır. İlköğretim öğrencilerinde, cinsiyet, sınıf, ailenin ekonomik durumu, öğrencinin algıladığı sağlık durumu ve başarı durumu öz-yeterliği etkileyen değişkenlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Öz yeterlik, Ergenlik, Sağlığı geliştirme

THE STUDY OF SELF-EFFICACY LEVELS AMONG PRIMARY EDUCATION STUDENTS AND INVESTIGATION OF AFFECTING VARIABLES

Objective: Self-efficacy, as an important motive in human behaviors, is a critical component of child and adolescent spiritual wellbeing. This research has been conducted in order to determine the self-efficacy levels of students and investigate the effects of gender, grade, type and economic status of the family as well as academic success and health status of the child on self-efficacy levels. Methods: The research has been conducted on 623 adolescents in primary education. Data has been collected via a survey form that has two parts. First part contains a personal data form and the second part includes Middle School Self-Efficacy Scale. Percentage Distribution, One Way ANOVA and T-test have been used in data analysis.Results: A meaningful distinction has been found between avarage points of inter-personal relations subscale according to genders t: 5.425, p=0.000 . There also found to be a meaningful distinction between avarage points of academic success subscale according to grade F: 3.100, p=0.046 . Statistically importart distinction has been found between avarage points of interpersonal relations subscale according to family types F: 3.167, p=0.043 . Statistically importart distinction has been found between avarage points of protective health subscale according to economic status of the family F:10.775, p=0.000 . Conclusion: The students received the highest points from “substance abuse potential” subscale and the lowest points from the “protective health subscale” of the Middle School SelfEfficacy Scale. Gender, grade, economic status of the family as well as academic success and health status of the child are the variables affecting the self-efficacy in primary education students.

Keywords:

Self Efficacy, Adolescent, Health Promotion,

PDF

___

Aksayan S, Gözüm S. (1998). Olumlu sağlık davranışlarının başlatılması ve sürdürülmesinde öz-etkililik (kendini etkileme) algısının önemi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi,2, 35–42.
Alikaşifoğlu M, Ercan O. (2006). Ergenlerde madde kullanımı. Türkiye Klinikleri J Pediatr Sci, 2(5), 76–83.
Aslan D, Mermerkaya MU, Kaya E, Kaya E, Koban Y, Pekcan H. (2006). Ankara’da bir ılköğretim okulunda el yıkama konusunda yapılmış olan bir müdahale çalışması. Türkiye Klinikleri J Med Sci, 26; 157-162.
Bandura A.(1993). Perceived self-efficacy in cognitive devolopment and functioning. Educationel Psychologist, 28:2, 117–148.
Bandura, A, Barbaranelli C, Caprara GV, Pastorelli C. (1996). Multifaceted ımpact of self-efficacy beliefs on academic functioning. Child Development, 67, 1206–1222.
Bilgin M. (1997). Grup rehberliğinin sosyal yetkinlik beklentisi üzerindeki etkisine yönelik deneysel bir çalışma. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,5, 47–54.
Bray C, Nash K, Froman RD. (2003). Validation of measures of middle schoolers’ self-efficacy for physical and emotional health, and academic tasks. Research in Nursing and Health, 26, 376–386.
Bulut A. (2003). Sağlık, cinsellik ve eğitim.(içinde) Fincancıoğlu N, Bulut A, (ed). Öğretmen ve Öğretmen Adayları İçin Cinsel Sağlık Eğitimi. İstanbul: Ceren Yayın Dağıtım, 9–20.
Cartland J, Rush-Ross H.S. (2006). Health behaviors of school age children: evidence from one large city. J Sch Health, 76, 175–180.
Christie-Mızell CA. (2004). The immediate and long-term effects of family ıncome on child and adolescent bullying. Sociological Focus, 37(1), 25–41.
Chung H, Elias M. (1996). Patterns of adolescent ınvolvement in problem behaviors: relationship to selfefficacy, social competence, ard life events. American Journal of Community Psychology, 24, 771–784.
Conwell LS. (2003). Early adolescent smoking and web of personel and social disadvantage. J. Paediatr. Child Health, 39, 580–585.
Crosnoe R, Muller C, Frank K.(2004). Peer context and consequences of adolescent drinking. Social Problems, 51(2), 288–304.
Dowdell EB, Santucci ME. (2004). Health risk behavior assesment: nutrition, weight, and tobacco use in one urban seventh-grade class. Public Health Nursing, 21, 128–136.
Dönmezer İ. (2001). Ergenlik ve ergenlik döneminde görülen bazı gelişim özellikleri ya da sorunları. Dönmezer, İ, editör. Ailede iletişim ve etkileşim. 3. Baskı. İstanbul: Sistem Yayıncılık; 148–164.
Ehrenberg MF, Cox DN, Kopman RF. (1991). The relationship between self-efficacy and depression in adolescents. Adolescence, 26, 361–374.
Ergül H. (2006). Çevrimiçi eğitimde akademik başarıyı etkileyen güdülenme yapıları. The Turkish Online Journal of Educational Technology- TOJET, 5, 1–4.
Ersoy B. (2007). İlköğretim çağındaki çocuklarda bodurluk ve obezite ile ilişkisi. Türkiye Klinikleri J Pediatr, 16, 90–95.
Gözüm S, Aksayan S. (1999). Öz-etkililik-yeterlik Ölçeği’nin Türkçe formunun güvenirlik ve geçerliliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,2, 21–34.
Hanson J. (1998). Parental self- efficacy and asthma self- management skills. Journal for Specialists in Pediatric Nursing, 3, 146- 154.
Hevey D, Smith M, McGee HM. (1998). Self- efficacy and health behaviour: A review. Irish Journal of Psychology,19, 248–273.
Jairath N, Mitchell K, Filleon B. (2003). Childhood smoking: The research, clinical, theoretical imperative for nursing action. İnternational Council of Nurses, İnternational Nursing Review, 50, 203–214.
Keskin GÜ, Orgun F. (2006). Öğrencilerin öz etkililik-yeterlilik düzeyleri ile başa çıkma stratejilerinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 92–99.
Kıtayama S. (1996). Social thinking. In: Myers DG. Ed. Social Psychology. Fifth Edition. New York: The McGraw-Hill Companies Inc., 49–52.
Koç A. (2005). Çocukluk çağında B12 vitamini eksikliği. Türkiye Klinikleri J Pediatr Sci, 1(3), 16–27.
Lane J, Lane A, Kyprianou A. (2004). Self-efficacy, self-esteem and their impact on academic performance. Social Behavior And Personality, 32, 247–256.
Martin JJ, Kulinna PH. (2004). Self-efficacy theory and the theory of planned behavior: teaching physically active physical education classes. Research Quarterly for Exercise and Sport , 75, 288–297.
Ögel K, Çorapçıoğlu A, Sır A, Tamar M, Tot Ş. (2004). Dokuz ilde ilk ve ortaöğretim öğrencilerinde tütün ve madde kullanım yaygınlığı. Türk Psikiyatri Dergisi,15, 112–118.
Öztürk F, Koparan Ş, Özkaya G, Efe M. (2005). Yaz spor çalışmalarının 9-13 yaş grubu bireylerin sosyal yetkinlik beklentisine etkisi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10 (2), 25-32.
Öztürk F, Şahin ŞK. (2007). Spor yapan ve yapmayan 9–13 yaş grubu bireylerin sosyal yetkinlik beklentisi puanlarının karşılaştırılması (Bursa örneği). İlköğretim Online, 6, 469–479.
Öztürk GD, Bıkmaz FH. (2007). İlköğretim programlarında sağlık bilinci. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 215–242.
Şaşmaz T, Buğdaycı R, Toros F, Kurt AÖ, Tezcan H. (2006). Ergenlerde alkol içme prevalansı ve olası risk faktörleri: okul tabanlı, kesitsel bir çalışma. TAF Preventive Medicine Bulletin, 5, 94–104.
Tamar M, Aydın C. (1996). Ergenlikte alkol kullanımı. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları, 1(2), 305–321.
Tarım Ö.(2006). Ergenlik döneminde beslenme. Türkiye Klinikleri J Pediatr Sci, 2(7), 14–17.
Ulukol B. (2006). Okul ve adölesan sağlığının izlemi. Türkiye Klinikleri J Pediatr Sci, 2(2), 51–58.
Ünalan P, Kaya ÇA, Akgün T, Yıkılkan H, İşgör A. (2007). Birinci basamakta ergen sağlığına yaklaşım. Türkiye Klinikleri J Med Sci, 27, 567–576.
Yardımcı F, Başbakkal Z (2010). Ortaokul Öz-yeterlik Ölçeği’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 11;4: 305-312.