2010

BİLİMSEL ALANDAKİ ÖRGÜTSEL DEĞİŞİMLER: ÜNİVERSİTE SANAYİ İŞBİRLİKLERİ VE İNOVASYONUN SOSYO-EKONOMİK ANALİZİ

Üniversiteler kuruldukları ilk yıllarda sınırlı sayıda bir kesime ulaşmaktayken ikinci dünya savaşının ardından üniversitelerin kalkınmadaki rolleri keşfedilmesiyle bu durum değişmiştir. Üniversiteler daha çok öğrenci alarak kitleselleşmeye başlamış, ülkenin farklı bölgelerinde yeni üniversiteler kurulmuştur. 1982 yılında Yüksek Öğretim Kurumu"nun başat aktör olarak yüksek öğretim alanına dahil olmasıyla hem yüksek öğretim alanı hem de üniversitelerin örgütsel yapıları için yeni bir süreç başlamış, ve üniversitelerin merkezi bir kuruma bağlı olarak yönetilmesine karar verilmiştir. 1984 yılında ilk özel üniversite açılmış sonrasında özellikle 1992 yılında ve sonrasında 2005 yılında açılan çok sayıdaki üniversite ile bugün özel ve kamu üniversitelerinin toplam sayısı 193"e ulaşmıştır. Kuruldukları günden bu yana üniversitelerin örgütsel yapılarında bölgesel eşitsizlikleri giderme amaçları, uluslararası standartlarla eşgüdümlülüğü yakalama gibi nedenlerle temel değişiklikler meydana gelmiştir. 1950"lerden beri süregelen girişimci üniversite modeli postfordist üretime geçişle birlikte daha da güç kazanmış, tüm dünyada üniversiteler eğitim ve araştırma misyonlarını sorunlara pratik çözüm getirebilecek bilgi üretimine yöneltmişler ve bu sürece Türkiye"deki üniversiteler de dahil olmuştur. Günümüzde üniversiteler ürettikleri bilgiyi sanayinin hizmetine sunmanın ötesinde teknolojik üretim ve bu üretimin transferinde çeşitli kurumlarla işbirlikleri geliştirerek bilginin ötesinde doğrudan somut sonuçlar üretmekteler, bu süreçte inovasyon kavramı önem kazanmaktadır. Bu çalışma Türkiye"deki üniversitelerin gelişiminden yola çıkarak, inovasyonun örgütlerin yapılarını etkileyecek kadar önemli bir dinamik haline gelme sürecinin sosyo-ekonomik altyapısını tartışacaktır. Yapılacak tartışmada yüksek öğretim alanında üniversiteler, YÖK ve TUBİTAK bir aktör olarak ele alınırken temel olarak bilimsel üretimin örgütsel karşılığı olan üniversitelerdeki dönüşüm üzerine durulacaktır. Bu doğrultuda inovasyon kavramı nasıl bir toplumsal ve iktisadi yapı değişikliği ile birlikte gelmiştir, bu değişiklik üniversitelerdeki bilgi üretimi ve bu üretimin örgütlenmesinde hangi değişikliklere yol açmıştır ve ilerleyen süreçte üniversitelerin örgütsel yapıları nasıl etkilenecektir sorularına cevap aranacaktır.

ORGANIZATIONAL CHANGE IN FIELD OF SCIENCE: A SOCIO- ECONOMIC ANALYSIS OF UNIVERSITY-INDUSTRY COOPERATION AND INNOVATION

Universities used to reach a limited number of people in their early years until their role in development was found out soon after the Second World War. Afterwards, universities recruited more students and massified and new universities were established in different regions of the country. Since Council of Higher Education (YÖK) stepped into high education field as a prominent actor in 1982, a new process started both for the field of higher education and organizational formation of universities and a centralized administration for the universities was decided. In 1984 first private university was opened and particularly in 1992 and 2005 new universities were established in large numbers and the number of public and private universities increased to 193. Since their establishment, organizational form of universities have been subjected to fundamental changes due to their aim to decrease regional difference and keep up with international coordination standards. Entrepreneur University model since the 1950s rise in importance with transition to post-fordist production, while universities in all over the World directed their education and research mission to the knowledge production for practical resolution for problems and Turkish universities were part of this process. Currently, universities go far beyond offering the knowledge they produced to the service of industry. They collaborate with other institutions in production of technology and transferring this technology and introduce directly concrete outcomes beyond the knowledge itself, so the notion of innovation gains importance in this process. Drawing from the development of universities in Turkey, this study examines the socio-economic substructure of the process in which the innovation has become a significant dynamic influencing the structure of organizations. In discussions, universities, YÖK and TUBİTAK will be taken as actors in the field of higher education, universities which are the organizational form of science production will be mainly focused. The questions about the social and economic changes that bring in innovation, how knowledge production and organization of this production in universities are affected by these changes will be discussed.

PDF

___

Afshar,H., Dennis C. (1992). Women, Recession and Adjustment in the Third World: SomeIntroductory Remarks in Women and Adjustment Policies in the ThirdWorldLondon:The Macmillan Press.Akalın, Ş. H. Innovation, İnovasyon: Yenileşim. TDK Türk Dili, 93(666).
Aydın, Z. (2005). The Political Economy of Turkey. London: Pluto Press
Altbach, P. G., Reisberg, L., & Rumbley, L. E. (2009). Trends in global higher education: Tracking an academic revolution.
Başkan, G. A. (2001). Türkiye de Yükseköğretimin Gelişimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1).
Brenner, N. ve Theodore, N. (2002). "Cities and the Geographies of ,,Actually Existing Neoliberalism"". Antipode, 34(3), 349-379.
Drucker, P.F. (2000), 21. Yüzyıl için yönetim tartışmaları, (Çev: Bahçıvangil İ. Gorbon G.) 2nd ed., İstanbul, Epsilon
Ercan, Fuat. (1996). Yüksek Öğretimde Yeniden Yapılanma Eğilimlerinin Ekonomi Politiği. İktisat Dergisi, 357.
Erdem, A. R. (2006). Türkiye" nin önemli sorunlarından biri: Yetiştirdiği insan tipi. Üniversite ve Toplum [Online Ulusal Dergi], 6 (4).
Gürüz, K. (2001). Dünya'da ve Türkiye'de Yükseköğretim. ÖSYM Yayınları, Ankara.
Jessop, B.(2002). "Liberalism, Neoliberalism, and Urban Governance: A State-Theoretical Perspective". Antipode, 34(3), 452-472
Önder ve Üstdiken (2015). "Örgütsel Ekoloji: Örgüt Toplulukları ve Çevresel Ayıklama", (der.) A.S.Sargut ve Ş. Özen, Örgüt Kuramları, İmge Yayınları, Ankara içinde, ss. 133- 192.
Özar, Ş. ve F. Ercan. (2004). Emek Piyasaları: Uyumsuzluk mu Bütünleşme mi? İçinde N.Balkan ve S. Savran (der). Neoliberalizmin Tahribatı: 2000'li yıllarda Türkiye. İstanbul: Metis, ss. 191-210.
Özer, Y. E. (2011). "Girişimci üniversite modeli ve Türkiye", Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 30(2): 85-100
Şenses F. ve Taymaz E. (2003). .Unutulan Bir Toplumsal Amaç: Sanayileşme: Ne Oluyor? Ne Olmalı". [Accessed 23.04.2011]. METU ERC Working Papers in Economics 03/01. Şuradan erişilebilir: http://erc.metu.edu/menu/series03/0301.pdf
Elson,D. (1991). Male bias in macro economics:the case of strutural adjustment. In D., Elson, (Eds). Male Bias in The Development Process. Manchester: Manchester University Press, pp.164-190.
Etzkowitz, H., ve Leydesdorff, L. (2000). "The dynamics of innovation: from National Systems and "Mode 2" to a Triple Helix of university-industry-government relations." Research policy, 29(2), 109-123.
Fusfeld, H.I. (1995), "Industrial Research -Where It"s Been, Where It"s Going" Research Technology Management, July-August 1995, s 52-56
Odabaşı, H. F., Fırat, M., İzmirli, S., Çankaya, S., & Mısırlı, Z. A. (2010). "Küreselleşendünyada akademisyen olmak", Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10 (3):127-142
Kiper, M. (2010). Dünyada ve Türkiye'de üniversite-sanayi işbirliği: ve bu kapsamda üniversite sanayi ortak araştırma merkezleri programı (ÜSAMP). TTGV.
Kwiek, M. (2002). The social functions of the university in the context of the changing state/market relations. The global, European Union and accession countries"perspectives. Issue paper for the European Commission, Research Directorates General, High Level Expert Group, STRATA Project,''Developing foresight for highereducation/research relations developing in the perspective the European Research Area(ERA).
Sakınç, S. ve Bursalıoğlu, S.A (2012). "Yükseköğretimde Küresel Bir Değişim: Girişimci Üniversite Modeli", Yükseköğretim Ve Bilim Dergisi, 2(2), 92-99.
Schulte, P. (2004). The Entrepreneurail University: A Strategy for Institutional Development. Higher Education in Europe, 29(2), 187-191.
Tekeli, İ. (2012). "Yükseköğretim"de yeniden düzenleme arayışlarının nasıl temellendirilebileceği üzerine", Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2, 6-10.
TÜBİTAK (OECD ve Eurostat Ortak Yayımı) (2006), Oslo Kılavuzu Yenilik Verilerinin Toplanması ve Yorumlanması İçin İlkeler, (3. Baskı).
Privatization Administration (no date). Privatization Endeavor in Turkey. [Online]. Available at: http://www.oib.gov.tr/program/uygulamalar/privatization_in_turkey.htm. [Accessed29.01.2014].
Lacetera, N. (2009). "Academic Entrepreneurship", Management and Decision Economics, 30:443-464.
Üstdiken, B. (2015). "Çevresel Baskı ve Talepler Karşısında Örgütler: Kaynak Bağımlılığı Yaklaşımı" (der.) A.S.Sargut ve Ş. Özen, Örgüt Kuramları, İmge Yayınları, Ankaraiçinde, ss. 77-132.
Yamaç, K. (2001). Nedir bu inovasyon. Bilim Eğitim ve Düşünce Dergisi, 1(3), 6-8.
Vestergaard, Jakob (2001). The Entrepreneurial University Revisited: Conflicts and the Importance of Role Seperation, Social Epistemology, 21(1), 41-54.
YÖK. (1996). Türk Yükseköğretim Sistemi: 1994-1995"den 1995-1996"ya Gelişmeler. Ankara: Yükseköğretim Kurumu yayını.
YÖK. (2001). Türk Yükseköğretiminin Bugünkü Durumu. Ankara: YÖK yayınları