Türkiye’ye Göçün Değişen Zamansal ve Mekânsal Örüntüleri

XX. Yüzyılın sonuna doğru küresel göçün karakteristiklerinde yaşanan bazı değişimler Türkiye için de gözlenmeye başlamış ve XXI. yüzyılın başından itibaren ise daha da belirginleşmiştir. 1980’den itibaren Türkiye’ye gelen göçün niceliği ve niteliği yanında hem kaynak sahaları hem de ülke içindeki mekânsal örüntüleri de değişmeye başlamıştır. Bu araştırma, Türkiye’ye olan uluslararası göçün son 40 yıldaki kaynak sahasının değişen mekânsal örüntülerini mevcut göç verileri üzerinden belirlemeyi amaçlamaktadır. Göçün kaynak sahalarındaki değişimin dışında vatandaş-yabancı ayrımındaki değişen profiline de değinilen araştırmada mevcut verilerin sınırlılığına rağmen bazı sonuçlara erişilmiştir. Araştırmanın en temel bulgusu, Türkiye’ye gelen göçün vatandaştan yabancıya doğru profilindeki değişimin yanı sıra bölgeselden küresele genişleyen bir mekânsal örüntüye sahip olduğudur. Mekânsal örüntüdeki bu değişim göç sistemleri kuramı içerisinde tartışılmıştır. Sonuçta, uluslararası göçün giderek genişleyen coğrafyası Türkiye’nin birden fazla bölgesel göç sistemine eklemlenmesine yol açmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Uluslararası göç, Göçmen profili, Mekânsal örüntü, Göç kuramları, Türkiye

The Changing Temporal and Spatial Patterns of Immigration to Turkey

Some changes experienced in the characteristics of global migration towards the end of the 20th century started to be observed also in Turkey and these changes become more pronounced as of the beginning of the 21st century. In addition to the changes that have occurred in the quantity and quality of migration to Turkey since 1980, changes have occurred in both the source areas as well as the spatial patterns within the country. The aim of this study was to determine the changing spatial patterns of international migration source fields during the last 40 years in Turkey through the existing migration data. Despite the limited data available, some results have been obtained regarding alters the changing immigration profile of citizen-foreigner distinction in Turkey which was also addressed in the study. The main finding of the study in addition to the changes observed in the profiles from citizen to foreigner coming to Turkey was the determination of spatial patterns expanding from regional to global. This change in spatial pattern has been discussed within the theory of migration systems. As a result of expanding the geography of international migration it has led to the articulation of Turkey's more than one regional migration system.

Keywords:

International migration, migrant profile, spatial pattern, migration theories, Turkey,

PDF

___

Abadan-Unat, N. 2015. Türkiye’nin Son Elli Yıllık Emek Göçü: Yorum, Eleştiri, Öngörü. Türkiye’nin Göç Tarihi: 14. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Türkiye’ye Göçler, (Ed., M.Murat Erdoğan ve A. Kaya) içinde, s. 261-276, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Açıkalın, Ş, Neyi̇şci̇, N. 2020. A Review of graduate dissertations on migration in Turkey: 1967-2018. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16 (29), 1628-1641.
Adalı, T., Türkyılmaz, S. 2019. Demographic data on Syrians in Turkey: What do we know? International Migration, 58 (3), 196-2019.
Afailal, H., Fernandez, M. 2018. The Externalization of European borders: The other face of coloniality Turkey as a case study. Athens Journal of Mediterranean Studies, 4 (3), 215-224.
Akbari, H. 2021. Exploratory social-spatial network analysis of global migration structure. Social Networks, 64, 181-193.
Arango, J. 2000a. Becoming a Country of Immigration at the End of the Twentieth Century: the Case of Spain. Eldorado or Fortress? Migration in Southern Europe (Ed. R. King, G. Lazaridis and C. Tsardanidis), içinde p. 253-276, Macmillan Press, USA.
Arango J. 2000b. Explaining migration: a critical view. International Social Science Journal, 52, 283-296.
Balkır, C., Kaiser, B. 2015. Türkiye’deki Avrupa Birliği Vatandaşları. Türkiye’nin Göç Tarihi: 14. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Türkiye’ye Göçler, (Ed., M.Murat Erdoğan ve A. Kaya), içinde s. 221-238, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Balkır, C., Südaş, İ. 2014. Guests and hosts: European retirees in coastal Turkey. Insight Turkey, 16 (4), 123-142.
Bali, R.N. 2018. Anadolu'dan Yeni Dünya'ya Amerika'ya İlk Göç Eden Türklerin Yaşam Öyküleri. İletişim Yay., İstanbul.
Baydemir, M. 2020. Türkiye’nin ‘Afrika Açılımı’: Yükseköğretimde Sahraaltı Afrikalı öğrenci hareketliliği (2013-2018). PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 56-68.
Biehl, K. 2012. Örnek Vaka Analizi: İstanbul. Kentler ve Göç: Türkiye, İtalya, İspanya, (Der. A. İçduygu) içinde s. 73-112, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Bilgili, M. 2020. Coğrafyada mekân felsefesi üzerine yaklaşımlar. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (41), 88-102.
Brewer, K. and Yükseker, D. 2009. A survey of African migrants and asylum seekers in Istanbul. Land of Diverse Migrations: Challenges of Emigration and Immigration in Turkey, (Ed. A. İçduygu, and K. Kirisçi), içinde s. 637-718, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Castles, M., de Haas, H., Miller, M.J. 2014. The Age of Migration lnternational Population Movements in the Modern World. Fifth Edition, Palgrave Macmillan, New York, USA.
Castles, S., Miller, M.J. 2008. Göçler Çağı: Modern Dünya’da Uluslararası Göç Hareketleri. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Cavounidis, J. 2002. Migration in Southern Europe and the case of Greece. Internatiınal Migration, 40 (1), 45-70.
Corkill, D. 2010. Spain: A ‘‘New Immigration Center’’. Immigration Worldwide (Policies, Practices, and Trends), (Ed. Uma A. Segal, Doreen Elliott, Nazneen S. Mayadas), içinde s. 138-152, Oxford University Press, London, UK.
Coşkun, Y., Türkyılmaz, A.S. 2009. Analyzing the Aspects of International Migration in Turkey by Using 2000 Census Results. Lands of Diverse Migrations: Challenges of Emigration and Immigration in Turkey, (Ed. A. İçduygu, K. Kirişçi) içinde, s. 365-440, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul.
Çağaptay, S., 2002. Kemalist dönemde göç ve iskân politikaları: Türk kimliği üzerine bir çalışma. Toplum ve Bilim, 93, 218-41.
Çuhadar, B. (2019). Yeni Ülke, Yeni Hayat (Türkiye’den Gidenlerin Hikayeleri). Artemis Yayınları, İstanbul.
Jennissen, R. 2007. Causality chains in the international migration systems approach. Population Research and Policy Review, 26, 411-436.
Danış, A. D. 2004. Yeni göç hareketleri ve Türkiye. Birikim Dergisi, 184-185, 216-224.
Davis, K.F., D'Odorico, p., Laio, F., Ridolfi, L. 2013. Global spatio-temporal patterns in human migration: A Complex network perspective, PLoS ONE 8 (1): e53723.
de Clerck, H. 2013. Türkiye’deki Sahra Altı Afrikalı göçmenler: İstanbul’daki Senegalli göçmenler üzerine bir örnek olay incelemesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68 (1), 39-58.
de Haas, H. 2007. Migration and Development: A Theoretical Perspective, ‘Transnationalisation and Development(s): Towards a North-South Perspective’. Center for Interdisciplinary Research, Bielefeld, Germany, May 31 - June 01, 2007, COMCAD Arbeitspapiere - Working Papers.
de Haas, H. 2010a. Migration transitions: a theoretical and empirical inquiry into the developmental drivers of international migration. International Migration Institute James Martin 21st Century School, University of Oxford, DEMIG Project Paper no. 1, Paper 24.
de Haas, H. 2010b. Migration and development: A theoretical perspective. International Migration Review, 44, 227-264.
Deni̇z, A., Özgür, E. 2014. Antalya'daki Rus gelinler: Göçten evliliğe, evlilikten göçe. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3 (27), 151-175.
Deniz, A. 2018. Rusya-Türkiye göç sistemi: İstanbul’da karma evlilikler ve ulusaşırı pratikler. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
DİE 1985. Genel Nüfus Sayımı Daimî İkametgâha Göre İç Göçler 1980. DİE Yay. No: 1124, Ankara.
DİE 1989. Genel Nüfus Sayımı Daimî İkametgâha Göre İç Göçler 1985. DİE Yay. No: 1381, Ankara.
DİE 1997. 1990 Genel Nüfus Sayımı Daimî İkametgâha Göre İç Göçün Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri. DİE Yay., Ankara.
DPT 2014. X. Ulusal Beş Yıllık Kalkınma Planı, Göç Özel İhtisas Komisyonu Raporu. DPT Yayınları, Ankara.
Düvell, F. 2014. Turkey’s transition to an immigration country: A Paradigm shift. Insight Turkey, 16 (4), 87-104.
Düvell, F. 2020. Shifts in the global migration order and migration transitions in Europe: the cases of Turkey and Russia. Comparative Migration Studies, 8, 45.
Erder, S. 2000. Uluslararası Göçte Yeni Eğilimler: Türkiye “Göç Alan” Ülke Mi? Mübeccel Kıray İçin Yazılar, (Ed., F. Atacan, F. Ercan, H. Kurtuluş, M. Türkay), içinde s. 235-259, Bağlam Yayınları, İstanbul.
Erder, S. 2007. “Yabancısız” Kurgulanan Ülkenin “Yabancıları”. Türkiye’de Yabancı İşçiler Uluslararası Göç, İşgücü ve Nüfus Hareketleri, (Ed., F. Aylan Arı), içinde s. 1-80, Derin Yay., İstanbul.
Ergen, R. 2019. Hollanda'dan Türkiye'ye göç eden Karamanlıların tersine göç deneyimleri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karaman.
Fagiolo, G., Mastrorillo, M. 2013. International migration network: Topology and modeling, Phys Rev E Stat Nonlin Soft Matter Phys, 88 (1):012812
Fagiolo, G., Mastrorillo, M. 2014. Does human migration affect ınternational trade? A Complex-network perspective. PLoS ONE, 9 (5): e97331.
Faist, T. 2003. Uluslararası Göç ve Ulusaşırı Toplumsal Alanlar. Bağlam Yayınları, İstanbul.
Fait, N. 2013. African migrations toward Turkey: Beyond the stepping stone. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68 (1), 21-38.
Fawcett, J.T. 1989. Networks, linkages, and migration systems. International Migration Review, 23(3): 671-680.
Fonseca, M.L. 2008. New waves of immigration to small towns and rural areas in Portugal. Population, Space and Place, 14, 525–535.
Gedikoğlu, S. 2019. Toplumsal hafızanın geriye göçü. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
Gitmez, A.S. 1983. Yurtdışına İşçi Göçü ve Geri Dönüşler “Beklentiler…Gerçekleşenler”. Alan Yayınları, İstanbul.
Gitmez, A.S. 2019. Türkiye’nin Dış Göç Öyküsü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
Góis, P., Marques, J.C. 2009. Portugal as a semi‐peripheral country in the Global Migration System. Internatiınal Migration, 47 (3), 21-50.
Gou, W., Huang, S., Chen, O., Chen, J., Li, X., 2020. Structure and dynamic of global population migration network. Complexity, 1-17, Article ID 4359023.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (GİGM) 2018. Uyum Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planı (2018-2023). Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Yay., Ankara.
Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE) 2019. 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması Suriyeli Göçmen Örneklemi, Temel Bulgular. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye.
IOM 2019. World Migration Report 2020. International Organization for Migration, Geneva. https://publications.iom.int/system/files/pdf/wmr_2020.pdf (Erişim Tarihi: 05.05.2020)
İçduygu, A. 2006. A Panorama of the international migration regime in Turkey. Revue Européenne des Migrations Internationales, 22 (3), 1-10.
İçduygu, A. 2014. Turkey’s Migration Transition and its Implications for the Euro-Turkish Transnational Space. Global Turkey in Europe II (Energy, Migration, Civil Society and Citizenship Issues in Turkey-EU Relations), (Ed. S. Aydın-Düzgit, D. Huber, M. Müftüler-Baç, E. F. Keyman, J. Tasci and N. Tocci), içinde s. 81-106, IAI Research Papers, Roma-İtalya.
İçduygu, A. 2015. Türkiye’ye Yönelen Düzensiz Göç Dalgaları “Transit Göç”. Türkiye’nin Göç Tarihi: 14. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Türkiye’ye Göçler, (Ed., M.M. Erdoğan, A. Kaya), içinde s. 277-294, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
İçduygu, A., Aksel, D. B. 2012. Türkiye’de Düzensiz Göç. Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Yayını, Ankara.
İçduygu, A., Kirişçi, K. 2009. Introduction: Turkey’s international migration in transition. Lands of Diverse Migrations: Challenges of Emigration and Immigration in Turkey, (Ed. A. İçduygu ve K. Kirişçi), içinde s. 1-25, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
İçduygu, A., Aksel, D. B. 2015. Migration Realities and State Responses: Rethinking International Migration Policies in Turkey. Social Transformation and Migration, (Ed., S. Castles, D. Özkul), içinde s. 115-131, Magdalena Arias Cubas, Palgrave Macmillan, UK.
İçduygu, A., Biehl, K. 2012. Türkiye’ye Yönelik Göçün Değişen Yörüngesi. Kentler ve Göç: Türkiye, İtalya, İspanya, (Ed. A. İçduygu) içinde, s. 9-72, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul.
İçduygu, A., Karaçay, A.B., Göker, Z.G. 2013. Rusya-Türkiye Göç Sistemi: Göç Akımlarını Ölçmek ve Tahmin Etmek. TÜBİTAK 111K484 Nolu Proje, Ankara.
İçduygu, A., Toktaş, Ş. 2005. Yurtdışından Gelenlerin Nicelik ve Niteliklerinin Tespitinde Yaşanan Sorunlar. TÜBA Raporu, Sayı: 12, Ankara.
İçduygu, A., Yükseker, D. 2012. Rethinking transit migration in Turkey: Reality and re-presentation in the creation of a migratory phenomenon. Population Space Place, 18, 441-456.
İzgin, T. 2019. Experiences and challenges of return migration of second and third generation Turkish-Germans. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
Kaiser, B., 2010. Avrupa Birliği Uyum Sürecinde Türkiye’nin Yabancılar Mevzuatı ve AB Vatandaşı Göçmenlerin Yaşamları Üzerine Etkileri. Türkiye’ye Uluslararası Göç, (Ed. B. Pusch ve T. Wilkoszewski), içinde s. 57-72, Kitap Yayınevi, İstanbul.
Kahya Nizam, Ö. 2020. Afrika’dan Türkiye’ye Sığınmacı Göçünün Sosyolojik Görünümleri: Somalili Kadın Sığınmacılar Örneği. Türkiye’de Mültecilik, Zorunlu Göç ve Toplumsal Uyum: Geri Dönüş mü, Birlikte Yaşam mı?, (Der. S. Salan Gül, S. Dedeoğlu ve Ö. Kahya Nizam), içinde s. 341-370, Bağlam Yayınları, İstanbul.
Kalkınma Bakanlığı 2018. XI. Kalkınma Planı (2019-2023) Dış Göç Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara: Kalkınma Bakanlığı Yayını. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/DisGocPolitikas%C4%B1OzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf (Erişim Tarihi: 30.10.2020)
Karaçay, A.B. 2012. Türkiye-Avrupa Göç Sistemi: Misafir İşçilikten Ulusötesi Kimliklere. Küreselleşme Çağında Göçler: Kavramlar, Tartışmalar, (Ed. S. G. Ihlamur-Öner ve N. A. Şirin Öner), içinde s. 399-416, İletişim Yayınları, İstanbul.
Kazaz, G., Mavituna, H.İ. 2018. Bu Ülkeden Gitmek. Metropolis Yayınları, İstanbul.
Kaya, A. 2016. İslam, Göç ve Entegrasyon: Güvenlikleştirme Çağı. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul.
Kaya, İ. 2004. Turkish‐American immigration history and identity formations. Journal of Muslim Minority Affairs, 24 (2), 295-308.
Kaya, İ. 2006. Amerikalı Türkler. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4 (2), 1-13.
Kaya, K. 2014. Türkiye'nin Afrika Açılım Stratejisi’nde uluslararası öğrenci hareketliliğinin rolü. T.C. Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Uzmanlık Tezi, Ankara.
Kayıhan, B. 2011. Return migration to Turkey: Identity problem and changes in the concept of nation. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
Kemaloğlu, A.İ. 2012. Bulgaristan’dan Türk Göçü (1985-1989). Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara.
Kritz, M.M., Zlotnik, H. 1992. International migration systems: a global approach. Seminar on International Migration Systems, Processes and Policies, (Ed. M.M. Kritz, L.L. Lim and H. Zlotnik), Clarendon Press, Oxford,UK.
Kırpınar, T. 2020. Tersine göç; Kültür-kimlik ilişkisi: Karaman örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta.
King, R. 2000. Southern Europe in the Changing Global Map of Migration. Eldorado or Fortress? Migration in Southern Europe, (Ed. R. King, G. Lazaridis and C. Tsardanidis), içinde s. 3-26, Macmillan Press, USA.
King, R. 2012a. Theories and typologies of migration: An overview and a primer. Willy Brandt Series of Working Papers in International Migration and Ethnic Relations 3/12: Malmö: Malmö Institute for Studies of Migration, Diversity and Welfare (MIM) Malmö University.
King, R. 2012b. Geography and migration studies: Retrospect and prospect. Population Space Place, 18, 134–153.
King, R. 2019. New Migration Dynamics on the South-Western Periphery of Europe: Theoretical Reflections on the Portuguese Case. New and Old Routes of Portuguese Emigration, (Ed. C. Pereira and J. Azevedo), içinde s. 267-281, Springer Open, USA.
King, R. 2020. On migration, geography, and epistemic communities. Comparative Migration Studies, 8 (35).
Kirişçi, K. 2007. Turkey: A Country of transition from emigration to immigration. Mediterranean Politics, 12 (1), 91-97.
Körükmez, L., Südaş, İ. 2015. Göçler Ülkesi. (Ed., L. Körükmez, İ. Südaş), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Kümbetoğlu, B. 2003. Küresel Gidişat, Değişen Göçmenler ve Göçmenlik. Uluslararası İlişkilerde Sınır Tanımayan Sorunlar (Göç, Yurttaşlık, İnsan Hakları, Toplumsal Cinsiyet, Küresel Adalet ve Güvenlik), (Ed. A. Kaya, G. Göksu Özdoğan), içinde s. 271-298, Bağlam Yayınları, Ankara.
Künüroğlu, F. 2015. Turkish return migration from Western Europe: Going home from home. Tilburg University (pHD Thesis), Netherlands. https://research.tilburguniversity.edu/en/publications/turkish-return-migration-from-western-europe-going-home-from-home (Son Erişim 01.12.2020)
Mabogunje, A.L. 1970. Systems approach to a theory of rural‐urban migration. Geographical Analysis, 2 (1), 1-17.
Marconi, G. 2012. İtalya: Göç Veren Bir Ülkeden Göç Alan Bir Ülkeye. Kentler ve Göç: Türkiye, İtalya, İspanya, (Ed. A. İçduygu), içinde s. 115-165, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Massey, D.S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A., Taylor, J.E. 2014. Uluslararası göç kuramlarının bir değerlendirmesi. Göç Dergisi, 1 (1), 11-46.
Mortan, K., Sarfati, M. 2014. Vatan Olan Gurbet II Avustralya’ya İşçi Göçünün 45. Yılı. Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul.
Özgören, A. A., Ergöçmen, B.A. 2011. Türkiye’de uluslararası göç verisi ve sınırlılıkları. TÜCAUM VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu 2010 (3-5 Kasım 2010), Bildiler Kitabı içinde s.83-92, Ankara.
Özkan, M., Akgün, B. 2010. Turkey’s opening to Africa. The Journal of Modern African Studies, 48 (4), 525-546.
Oğurlu, E. 2018. 1998-2018 arası dönemde Türkiye’nin Afrika deneyimi: Fikirden eyleme bir dönüşüm. Avrasya Etüdleri, 54 (2), 65-94.
Özbek, Y. 2010. Almanya’dan Türkiye’ye Ulusaşırı Göç. Türkiye’ye Uluslararası Göç, (Ed. B. Pusch ve T. Wilkoszewski), içinde s. 159-170, Kitap Yayınevi, İstanbul.
Özgür, E. M. 2018. Küresel göçün sosyo-mekânsallığı: ulusötesi mekânlar/yerelötesi yerler, topluluklar ve kimlikler. Coğrafi Bilimler Dergisi, 16 (1), 1-35.
Özgür, E.M. 2020. Göç, ikametgâh ayrışması ve entegrasyon: Türk kentleri için bir değerlendirme. Coğrafya Dergisi, 41, 1-20.
Özgür, E., Deniz, A. 2014. Rusya ile Türkiye arasında turizme dayalı bir göç sistemi oluşumu. Ege Coğrafya Dergisi, 23 (2), 1-18.
Özgür, E.M., Yüceşahin, M.M., Hasta, D., Yavuz, S. 2015. Rusya ve Azerbaycan'dan Türkiye’ye Göç ve Antalya'da Ulusaşırı Toplumsal Alan Oluşumu. TÜBİTAK-SOBAG 1001 112K480 Nolu Proje, Ankara.
Özkan, İ. 2003. Türk Cumhuriyetleri, Türk ve Akraba Topluluklardan Gelen Burslu öğrencilerin Meseleleri ve Çözüm Teklifleri. 21. Yüzyılda Türk Dünyası Jeopolitiği, (Ed. Ü. Özdağ, Y. Kalafat ve M. Seyfettin Erol), içinde s. 141-150, Muzaffer Özdağ’a Armağan, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları, Ankara.
Özkul, D. 2012. Ulus-Ötesi Göç: Uluslararası Göç Yazınında Yeni Bir Paradigma. Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar, Tartışmalar, (Ed., S. G. Ihlamur Öner, N. A. Şirin Öner), içinde s. 483-500, İletişim Yayınları, İstanbul.
Parnwell, M. 1993. Population Movements and the Third World. Routledge, New York, USA.
Pusch, B. 2013. Karşı istikametten göç: Türkiye’deki yüksek vasıflı Alman kadınlar. Sosyoloji Dergisi, 27 (2), 123-149.
Rittersberger-Tilic, H., Özen, Y., Çelik K. 2012. Geriye Göçün Dinamikleri: Almanya’dan ‘Ev’e Dönüş. Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar, Tartışmalar, (Ed. G. Ihlamur-Öner ve N.A. Şirin Öner), içinde s. 287-307, İletişim Yayınları, İstanbul.
Sallan Gül, S., Dedeoğlu, S., Kahya Nizam, Ö. (2020). Türkiye’de Mültecilik, Zorunlu Göç ve Toplumsal Uyum: Geri Dönüş mü, Birlikte Yaşam mı? (Ed.), Bağlam Yayınları, İstanbul.
Salomoni, F. 2012. Göç Verenden Göç Alan Ülkeye Geçiş: Akdeniz Modeli ve İtalya Örneği. Küreselleşme Çağında Göçler: Kavramlar, Tartışmalar, (Ed. S. G. Ihlamur-Öner ve N. A. Şirin Öner), içinde s. 417-438, İletişim Yayınları, İstanbul.
Serrano, J.P., Iglesias, M., Alle, J.J.F. 2012. İspanya Ülke Raporu: İspanya, Göç Veren Bir Ülkeden Bir Göçmenler Ülkesine. Kentler ve Göç: Türkiye, İtalya, İspanya, (Ed. A. İçduygu), içinde s. 243-296, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Sert, D. Ş. 2012. Uluslararası Göç Yazınında Bütünleyici Bir Kurama Doğru. Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar, Tartışmalar, (Ed. S. G. Ihlamur-Öner ve N. A. Şirin Öner), içinde s. 29-47, İletişim Yay., İstanbul.
Sirkeci, I., Utku, D. E., Yüceşahin, M. M. 2019. Göç çatışma modelinin katılım, kalkınma ve kitle açıkları üzerinden bir değerlendirmesi. Journal of Economy Culture and Society, 59, 157-184.
Sirkeci, İ. 2012. Transnasyonal mobilite ve çatışma. Migration Letters, 9 (4), 353.
Sirkeci, İ. 2017. Turkey’s refugees, Syrians and refugees from Turkey: A county of insecturity. Migration Letters, 14 (1), 127-144.
Sirkeci, İ., Cohen, J. H. 2015. Hareketlilik, göç ve güvensizlik. İdealkent Dergisi, 15, 8-21.
Sirkeci, İ., Cohen, J. H., Yazgan, P. 2012. Türk göç kültürü: Türkiye ile Almanya arasında göç hareketleri, sosyo-ekonomik kalkınma ve çatışma. Migration Letters, 9 (4), 373-386.
Sirkeci, İ., Cohen, J. H. 2016. Cultures of migration and conflict in contemporary human mobility in Turkey. European Review, 24, 381-396.
Sirkeci, İ., Utku, D.E. 2020. Türkiye’nin kitlesel akınları deneyiminin çatışma modeli ve 3KA ekseninde değerlendirilmesi. Göç Dergisi, 7 (2), 319-342.
Sirkeci, İ., Yüceşahin, M.M. 2014. Editörden: Türkiye'de göç çalışmaları, Göç Dergisi, 1, 1-10.
Sunata, U. 2014. Tersine beyin göçünde sosyal ağların rolü: Türkiyeli mühendislerin Almanya’dan geriye göç deneyim ve algıları. Türk Psikoloji Yazıları, 17 (34), 85-96.
Südaş, İ. 2012. Avrupa ülkelerinden Türkiye’nin batı kıyılarına yönelik göçler: Marmaris, Kuşadası ve Ayvalık ilçelerinde karşılaştırmalı bir araştırma. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) İzmir.
Südaş, İ. 2014a. Ege Kıyılarının Avrupalı Sakinleri. Türkiye ve Yeni Uluslararası Göçler, (Ed. M. Tuna), içinde s. 107-161, Sentez Yayınları, Bursa.
Südaş, İ. 2014b. Biz Turist İstedik İnsanlar Geldi. Farklılıkların Birlikteliği: Türkiye ve Avrupa’da Birarada Yaşama Tartışmaları, (Ed. A. Kaya), içinde s. 121-150, Hiperlink Yayınları, İstanbul.
Şaul, M. (2013). Sahraaltı Afrika ülkelerinden Türkiye’ye işçi göçü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68 (1), 83-121.
Şaul, M. 2015. Geçmişten Bugüne Siyah Afrika’dan Türkiye’ye Göçler: Kölelikten Küresel Girişimciliğe. Türkiye’nin Göç Tarihi: 14. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Türkiye’ye Göçler, (Ed. M.M. Erdoğan ve A. Kaya), içinde s. 221-238 İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Şi̇mşek, D. 2019. İstanbul’daki Afrikalı göçmenlerin ulusötesi sosyal alanlarının entegrasyon süreçlerine etkisi. Öneri Dergisi, 14 (52), 216-235.
Tolay, J. 2012. Discovering immigration into Turkey: The emergence of a dynamic field. International Migration, 53 (6), 57-73.
TUİK 2005. Genel Nüfus Sayımı 2000 Göç İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu Yay., No: 2976, Ankara.
TUİK 2013. Nüfus ve Konut Araştırması 2011. TUİK Yay., No: 4029, Ankara.
TUİK 2018. Uluslararası Göç İstatistikleri 2017. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30607 (Erişim Tarihi: 06.01.2020).
TUİK 2019. Uluslararası Göç İstatistikleri 2018. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30711 (Erişim Tarihi: 06.01.2020).
TUİK 2020. Uluslararası Göç İstatistikleri 2019. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do;jsessionid=65ydfvYLF26bp0TFnLyhQX5QJjJ41jSJdJrGD4Q9vgJbg23chcdT!1490255421?id=33709 (Erişim Tarihi: 06.01.2020).
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (TCSBB) 2019. 100. Yıl Türkiye Planı, XI. Kalkınma Planı (2019-2023). Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü Bilgi ve Belge Yönetimi Dairesi Başkanlığı Yay., Ankara.
Üstübici, A. 2019. The impact of externalized migration governance on Turkey: Technocratic migration governance and the production of differentiated legal status. Comparative Migration Studies, 7 (46), 1-18.
Yakar, M. 2013. Türkiye'de yurtdışı doğumlu nüfusun gelişimi ve dağılışı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 10 (1), 494-523.
Yakar, M. 2020. XXI. Yüzyılın Başında Türkiye’deki Yabancı Nüfusunda Yeni Eğilimler: Değişen Profiller ve Mekânsal Örüntüler. Türkiye’de Mültecilik, Zorunlu Göç ve Toplumsal Uyum: Geri Dönüş mü, Birlikte Yaşam mı? (Ed. S. Salan Gül, S. Dedeoğlu ve Ö. Kahya Nizam), içinde s. 38-71, Bağlam Yayınları, İstanbul.
Yakar, M., Südaş, İ. 2019. Türkiye’de yabancı nüfusun yeni coğrafyaları. Ege Coğrafya Dergisi, 28 (2), 129-164.
Yakar, M., Temurçin, K. 2013. Yurtdışından Türkiye'ye Kim, Nereye Göç Ediyor? Journal of World of Turks, 5 (1), 217-231.
Yılkın, A.S. 2018. Türkiye'den kimler, neden göç ediyor? Gazete Duvar (13.04.2018). https://www.gazeteduvar.com.tr/forum/2018/04/13/turkiyeden-kimler-neden-goc-ediyor (Son Erişim 12.12.2020)
Yılmaz-Şener, M. 2017. Neden Geri Dönüyorlar?: Nitelikli Türk Göçmenlerin Almanya ve Amerika'dan Geriye Göçüyle İlgili Karşılaştırmalı Bir Çalışma. 114K685 Kodlu TÜBİTAK Projesi, Ankara.
Yılmaz-Şener, M., Türgen, G. 2018. Kesin dönüş mü, yoksa tekrar göç etme hazırlığı mı? Nitelikli Türk göçmenlerin Almanya ve Amerika’dan geriye göçü. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 21 (1), 311-377.
Zeyneloğlu, S., Sirkeci, İ. 2014. Türkiye’de Almanlar ve Almancılar, Göç Dergisi, 1 (1), 77-118.
https://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/istatistikler/ (Son Erişim 01.12.2020)
https://www2.tbmm.gov.tr/d27/7/7-2840sgc.pdf (Son Erişim 10.12.2020)
https://www.goc.gov.tr/duzensiz-goc-istatistikler (Son Erişim 05.12.2020)
http://www.hips.hacettepe.edu.tr/ (Son Erişim 10.12.2020)
https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/zenginler-ulkeyi-birakip-kaciyor-989193 (Son Erişim 27.12.2020)