Yasemin YAYLALI

ŞAHNÂME’DE ANNELERİN YERİ VE ÖNEMİ / Mother’s place and importance in Shahnama

Özİran’ın milli destanı Şahnâme, İran’ın büyük şairi Firdevsî tarafından kaleme alınmıştır. Tarihî, yarı mitolojik ve kahramanlık anlatılarına yer veren bu eser sadece tarihsel açıdan değil edebi açıdan da büyük önem taşımaktadır. Bu eser aynı zamanda eski İran gelenek, görenekleri, dinî, ahlaki, sosyal ve kültürel değerleri gibi birçok konuya dair önemli bilgiler de içermektedir. Şahnâme’de geçen destanlarda sadece şahlar, pehlivanlar ve kahramanlar yani erkekler değil; aynı zamanda anne, eş evlat, hükümdar, savaşçı olarak kadınlar da yer almaktadır. Şahnâme’de özellikle anneler genel olarak akıllı, acılı, sır tutan, evlatlarını çok seven, onları yaşam gayeleri olarak gören, onlar için her şeyi yapmaya hazır fedakâr, cesur kadınlardır. Anne-evlat bağlamında anne oğul ilişkisi anne kız ilişkisinden daha fazladır. Anneler destanlarda çok fazla görülmezler ve destanlarda farklı görevler üstlenirler. Örneğin bazılarının işlevi sadece evladının dünyaya gelmesinden ibaretken; bazılarının onu büyütüp, yetiştirmek; bazılarının da düğün hazırlıklarını yapmaktan ibarettir. Söz konusu çalışmada Şahnâme’de yer alan bazı annelerin kahramanların hayatındaki yeri ve konumu, evlatları için yaptıkları destanlardaki fonksiyonları ele alınarak incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Şahnâme, anne, çocuk.

Anahtar Kelimeler:

Şahnâme, anne

PDF

___

Avfî, Muhammed, Lubâbu’l-elbâb (yay. Edward Browne), Leyden (Holland), 1903.
Firdevsî, Şahnâme I (çev. Necati Lugal), İstanbul, 2009.
Firdevsî, Şahnâme II (çev. Nimet Yıldırım), İstanbul, 2016.
Kanar, Mehmet, “Firdevsî” DİA, İstanbul, 1996, XIII, 125-127.
Kültüral, Zuhal, “Şahnâme Türkçe Tercümeleri”, DİA, İstanbul, 2010, XXXVIII, s. 2
Mînovî, Muctebâ, Firdevsi Ve Şiiri (çev. Nimet Yıldırım), İstanbul, 2017.
Mûsevî, Seyyîd Kâzım-Hüsrevî, Eşref, “Peyvend-i Hıred Der Dâstân-i Zâl”, Pejûhişnâme-i Ulûm-i İnsânî, Tahran 1387 hş./ Tâbestân, S. 58, s. 195-208
Mûsevî, Seyyîd Kâzım-Hüsrevî, Eşref, “Ânîmâ ve Râz-i Esâret-i Hâherân Hemrâh der Şahnâme”, Pejûhiş-i Zenân, Tahran 1387 hş/ Pâyîz, S. 3, s. 133-153.
Nakî, Hüseyin Ali, “Tahlîl-i Şahsiyet ve Nakş-i Zenân der Dâstânhâ-yi Şahnâme”, Faslnâme-i İlmî-yi Pejûhişî-yi Zen ve Ferheng, Tahran 1390 hş./ Pâyîz, S. 9, s. 59-81.
Nevâî, Alî Şîr, Mecâlisü’n-nefâyis (tsh. Alî Asğar-i Hikmet), Tahran, 1363 hş.
Safâ, Zebîhullâh, Târîh-i Edebiyât der İran, I-V, Tahran, 1387 hş.
Semerkandî, Devletşâh, Tezkiretu’ş-şuarâ (yay. Edward Browne), Tahran, 1382 hş.
Arûzî, Nizâmî, Çehâr Makâle (tsh. Muhammed-i Kazvînî), Tahran, 1372 hş.