ŞAHNÂME’DE AKLIN ELEŞTİRİSİ/Criticism Of Wisdom in Shahnameh

Bu makale açıklama inceleme metodundan istifade ederek, öne çıkan en önemli özelliği akılcılık olan İran medeniyetinin altın çağına damgasını vuran Firdevsi’ye ilişkin olup, onun varisi olduğu eski İran kültüründe aklın zirve yapmış olmasının ya da seçtiği şii mezhebinde akla verilen önemin, akılcılığı ve bilgeliği şahsi yeteneğine bağlı olan bu Tuslu bilgeyi, aklın sevilmeyen menfi yönlerine dikkat çekmekten alıkoyamadığını gözler önüne sermektedir. Bu yüzden genel kanının aksine, Şahnâme’de sadece aklın övgüsü yer almayıp aklın yerilen yönlerine ve aklın afetlerine de yer verilmiştir.Bu makalenin bulguları, ازو شادمانی و زوست غمیست و زویت فزونی و همزو کمیست Şahnâme’nin mukaddime beyti olan bu beytin anlam ve okunuşundaki ibhamı kaldırıp, Firdevsî perspektifinden aklın afetlerini tanıma husu-sunda ilgililerin dikkatini çekecektir.Yazar, Şahnâmecilerin araştırmalarındaki bulgulara göz attıktan sonra zikri geçen beyit için bu makalenin önermiş olduğu anlam, okunuş ve aynı zamanda “Şahnâme’de aklın eleştirisi” gibi konuların daha önce hiç çalışılmamış olduğuna vurgu yapmaktadır.Ferdowsi was a wise man from Tus and his reason and wisdom was based on his personal skills and he left his mark on the golden age of the Ira-nian civilization, the most important feature of which was rationalism. By using the explanation-analysis method, this article demonstrates that Fer-dowsi did not hesitate to reveal the negative aspects of wisdom, notwithstan-ding the advent of wisdom in the ancient Iranian civilization to which he was a heir or the importance given to wisdom in Shiism. Despite the prevalent vi-ew, the ills and negative aspects of wisdom are also included in Shahnameh rather that a mere praise of wisdom.The findings of this article will draw attention to the ills of wisdom from the perspective of Ferdowsi by clearing the ambiguity in the reading and meaning of the following lines:ازو شادمانی و زوست غمیست و زویت فزونی و هم زو کمیستBy reviewing the findings of other Shahnameh researchers, the author stresses that the reading and meaning proposed herein for the above lines and criticism of wisdom in Shahnameh are topic that have not hitherto been studied.

___

  • Âzer Farnbag peser-i Ferruhzad u Âzer Bad peser-i Ommid (1381) ketab-i sevvom Dinkerd, tercüme-i Feridun Fazilet, Tahran, ferhang-i Dehhoda. Amedî, Ali bin Muhammed (1380) Ğereru’l Hikem u Dereru’l-Kelam, şerh u ter-cüme-i Haşim Resulî Mehlatî, cild-i devvom, çap-i çeharrom, Tahran, defter-i neşr-i ferhang-i İslamî. Uşîderî, Cihangîr (1371) Danişnâme-i Mezdîsna, Tahran, merkez. Burhan, Muhammedhüseyin b. Halef (1362) Burhan-i Kati, be ihtimam-i Muham-med Mu’în, çap-i pencom, Tahran, emir-i kebir. Bozorgmehr, Mahindokht (1361) Tercüme-i ketab-i şeşom Dinkerd, payan name-i doktora danişkede-i edebiyyat danişgah-i tahran. Purdavud, İbrahim (1384) Gatha, çap-i devvom, Tahran, esatir. Tezeffuli, Ahmed (1385) Minovi-yi hıred, be kuşeş-i Jale Amuzgar, çap-i çehor-rom, Tahran, tus. Camasb çe destur-i Menuçehr çe Camasb asana (1382) Metunha-yi pehlevi, peju-heş-i Se’îd-i Uryan, Tahran, sazman-i miras-i ferhang-i kişver. Dadegî, Farnbag (1385) Bundahiş, çap-i devvom, Tahran, tus. Firdevsî, Ebu’l Kasım (1386) Şahname-i Firdevsî, be kuşeş-i Celal-i Halikî-yi mut-lak u digeran, cild-i heşt, Tahran, merkez-i dairetu’l-mearif-i bozorg-i İslami. Kelînî, Muhammed b. Yakub (1372) Usul-i Kafi, tercüme u şerh-i Muhammed Ba-kır, cild-i yekom, çap-i devvom, bi ca, usve Masse, Henrie (1350) Firdevsi u hamase-i milli, tercüme-i Mehdi Ruşen Zamir, Tebriz, danişgah-i Tebriz. Metînî, Celâl ( 1383) “Zeval- hıred gerayi” hesti, dovre-i devvom, sal-i pencom, şomare-i hicdeh, s. 38-58. Muhammed, Muhammedî Rey Şehrî, (1378) Hıredgerayi der kur’an u hedis, ter-cüme-i Mehdi Mehrizi, Kum, daru’l-hedis. MacKenzie, David Neil (1383) Ferhang-i kuçek-i zaban-i pehlevi, tercüme-i Meh-şid Mir Fehrayi, çap-i sevvom, Tahran, pejuheşgah-i ulum-i insani u mutâle’ât-i ferhangi. Naci, Muhammed Rıza (1386) Ferhang u Temeddun-i İslami der Kalemrov-i Sa-maniyan, Tahran, emir-i kemir.
Edebiyat ve Beşeri Bilimler Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1970
  • Yayıncı: Atatürk Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler

SÖZLÜ GELENEKTEKİ ÂŞIK TARZI HALK HİKÂYELERİNİN YAPISI/Structure of Minstrel Style Folk Stories in Oral Tradition

Dilaver DÜZGÜN

NÂFİ‘ VE FARSÇA ŞİİRLERİ /Nāfi And Persian Poems

Veyis DEĞİRMENÇAY

MAHLAS BEYİTLERİNDE MÜTERADİF YAPILAR/Synonymous Structures in Pseudonym Couplets

Orhan KILIÇARSLAN

ÖZBEK TÜRKÇESİ-TÜRKİYE TÜRKÇESİ ARASINDAKİ AKTARIM VE ÇEVİRİ YAZI PROBLEMLERİ/The Problems of Translation and Transcription Between Uzbek Turkish and Turkey Turkish

Esra YAVUZ

ŞEHİRSEL TOPONOMİ: CADDE ADLARI, BANDIRMA ÖRNEĞİ

Semra YILMAZ ÇİLDAM

PLATON’UN DÜŞÜNCESİNDE AHLAKİ DEĞERLERİN RUHLA OLAN İLİŞKİSİ

Mücella CAN

AMERİKAN BOARD MİSYONERİ ASAHEL GRANT’IN MEMOIR OF ASAHEL GRANT VE THE NESTORIANS OR THE LOST TRIBES ADLI ÇALIŞMALARININ ORTA DOĞU’YU ANLAMA AÇISINDAN KURGU-SAL VE İÇERİK ANALİZİ/The Fictional and Content Analysis of The Works of The American Board Missionary Asahel Grant Titled Memoir of Asahel Gra

Gülbadi ALAN, Ayşegül KUŞ

THE INFLUENCE OF “FEAR” AND “BEAUTY” ON THE GROWTH OF WORDSWORTH’S POETIC MIND IN THE PRELUDE/ “Korku” ve “Güzellik” Kavramlarının Wordsworth’un Şiirsel Aklının Gelişmesine Olan Etkilerinin The Prelude Adlı Eserinde İncelenmesi

Ayda ÖNDER

KÂZIM KARABEKİR’İN VEFATININ TÜRK BASININDAKİ AKİSLERİ/The Echoes of Kazım Karabekir’s Death in Turkish Media

Selçuk URAL, Nesrin HANGÜL

TAHT-DÜZÜ NERESİDİR? BU COĞRAFYADAKİ TARİHÎ İZLER/Where is The Taht-Düzü? Historical Traces in This Geography

Gürsoy SOLMAZ, Kerra ALTUĞ