NEDÎM’İN “OLMUŞ SANA” REDİFLİ GAZELİNDE RENKLERİN KULLANIMI/Use of Colors in the Ghazel of Nedîm with the Redif “Olmuş Sana”

ÖzTarihi insanlık tarihi kadar eski olan renkler, insanlar tarafından duyguların ifadesinde çokça kullanılmıştır. Edebi eserlerde de gerek doğaya ait unsurların ifadesinde, gerekse insana ait duygu ve düşüncelerin yansıtılmasında renklerin sahip olduğu anlamlar ve çağrışımlardan yararlanılmıştır. Özellikle sanat endişesi ve şairane üslubun esas alındığı Divan şiirinde renklerin özel bir yeri vardır. Klasik şiir estetiğine bağlı olarak şiirler yazan Divan şairleri, mensubu oldukları estetik anlayış gereği, duygu ve düşüncelerini ifade ederken kullandıkları özgün veya klasik simge ve sembollerde, tasvir ve çağrışımlarda renklerden faydalanmışlardır. Şairler sevgilinin güzellik unsurlarından bahsederken, bunları nesnelere benzetmişlerdir. Zamanla artık bu nesneler kullanılmadan, istiare yoluyla ifade ettikleri anlamlardan yararlanılarak sadece renklerle sevgilinin güzelliği anlatılmıştır. Klasik şiir anlayışının en başarılı şairlerinden olan Nedîm de renkler ve ifade ettikleri anlamları şiirlerine taşıyan şairlerden biridir. Yaradılışı itibariyle renkli bir kişiliğe sahip olan Nedîm, bu özelliğini şiirlerindeki renkli hayaller ve tasvirlerde ortaya koymuştur. Nedîm’in kendine has üslubunun, şairlik kudretinin ve renk kullanımının yansımaları “olmuş sana” redifli gazelinde görülür. Şair, konu birliği sağladığı ve her beyitte sevgilisinin bir vasfını anlattığı bu gazelinde, renklerin simgesel özelliğinden faydalanmış ve her beyitte farklı bir rengi ön plana çıkarmıştır. Bu sebeple çalışmamızda, söz konusu gazelin her beyti sırasıyla ayrı ayrı değerlendirilerek, beyitlerde renklerin kullanım şekli ve amacı ile birlikte hâkim renkler tespit edilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Divan Şiiri, Nedîm, Renkler, Renk Simgeciliği, Renk Tenasübü.AbstractColors which are as old as the history of mankind have been widely used by people in the expression of emotions. In literary works, the meanings and connotations of colors have been used both in the expression of the elements of the nature and in reflecting the feelings and thoughts of the human. Especially in Divan poetry based on artistic worry and poetic style, colors have a special place. Divan poets, who wrote poems depending on classical aesthetics, benefited from colors in the original or classical symbols, depictions and associations that they used to express their feelings and thoughts as a necessity of the aesthetical poetry understanding they belonged to. When poets talked about the beauty elements of their beloved, they likened them to objects. In time, without using these objects, only through colors, the beauty of the lover was explained by using the meanings which they expressed with metaphors. One of the most successful poets of classical poetry, Nedîm is one of the poets who carried the colors and the meanings they expressed into his poems. Nedîm, who had a colorful personality from his creation, revealed this feature in the colorful dreams and descriptions in his poems. The reflections of Nedîm's unique style, power of poetry and use of colors are apparently seen in his ghazel with the redif “olmuş sana”. This ghazel in which he provided subject unity and mentioned the beauty of the beloved in every couplet, he used the symbolic feature of colors and emphasized a different color in each couplet. For this reason, in our study, each couplet of the ghazel in question was separately evaluated respectively, and the dominant colors were tried to be determined with the way and the purpose of the use of colors in the couplets.Keywords: Divan Poetry, Nedîm, Colors, Color Symbolism, Color Proportion.
Anahtar Kelimeler:

Divan Şiiri, Nedîm, Renkler

___

  • Batislam, H. Dilek. (2007). “Nedîm Divanındaki Giyim, Kuşam ve Süslenmeyle İlgili Unsurlar”. 38. ICANAS Uluslar Arası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi. Ankara, Türkiye, 10-15 Eylül 2007, vol. I, pp. 261-282. Çağbayır, Yaşar. (2007). Ötüken Türkçe Sözlük 2-3. İstanbul: Ötüken Neşriyat. Çakıcı, Muhammet Emre. (2018). Nedîm Dîvânı’nda Renkler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Demir, Recep. (2013). “Osmanlı Şiirinde Öteki ve Başkası Olarak Kâfir İmgesi”. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 8/8 Summer 2013, p. 431-445. Demir, Recep. (2015). “Divan Şiirinde Kırmızı Renk”. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Mecmuası. C. 25/Bahar, 2015, 57-91. Demir, Recep. (2016). Divan Şiirinde Renkler. Ankara: Grafiker Yayınları. Eren, Abdullah. (2008). “Baki Divanı’nda Kırmızı Renk”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED). 37, 2008, 31-68. Gölpınarlı, Abdülbaki. (2015). Nedîm Dîvânı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Edebiyat ve Beşeri Bilimler Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1970
  • Yayıncı: Atatürk Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler

STEFAN ZWEIG’IN “SABIRSIZ YÜREK” ADLI ROMANINDA ACIMA VE SUÇLULUK DUYGUSU/Sense of Pity in The Novel “Beware of Pity” of Stefan Zweig

Cemile AKYILDIZ ERCAN, Dursun BALKAYA

SEVERUSLAR DÖNEMİ KADIN PORTRELERİ/Women Portraits of Severan Period

Özge ALTUN

ESKİ MEZOPOTAMYA TIBBI ve GÜNÜMÜZ ANADOLU’SU GELENEKSEL HALK TIBBI: BENZER YÖNTEMLER ve BU YÖNTEMLERİN İNANÇLARLA BAĞLANTILARI/ Medicine of Ancient Mesopotamia and Traditional Folk Medicine of Modern Anatolia: The Similar Applications and These Applications’ Connections with Beliefs

Nejla ALPER, Rainer M. CZİCHON

MADDE BAŞLARI TÜRKÇE OLAN İLK OSMANLI TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİNDEN BİRİ: CEVÂHİRÜ’L-ELSİNE/ One of The Initial Ottoman Turkish Dictionaries Including Turkish Lexical Entries: Jawahir Al-Alsina

Serkan ÇAKMAK

ANLAMLI ETKİNLİKLERE KATILIM ÖLÇEĞİNİN PSİKOMETRİK ÖZELLİKLERİ: TÜRKİYE’DE İLERİ YAŞ ÖRNEKLEMİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA/Psychometric Properties of Engagement in Meaningful Activities Survey: A Study on Later Life Sample in Turkey

Cengiz KILIC, Hande ŞAHİN, Gülay GÜNAY

MORFOLOJİK YÖNTEMLE ERZURUM HALK MASALI ÇÖZÜMLEMESİ: ÖLÜ YİYEN DERVİŞ/Erzurum Folk Tale Analysis by Morphological Method: Ölü Yiyen Derviş

Erdi AKSAKAL

BURSA İPEK BÖCEKÇİLİĞİNİN ZİRVEDEN DÜŞÜŞÜ: I. DÜNYA SAVAŞI/Bursa Sericulture Losıng Popularity: World War I

Yücel ÖZTÜRK

ELFRİEDE JELİNEK’İN “SEVDA KADINLARI”ADLI ROMANINDA KADINLARIN VAROLMA MÜCADELESİ/The Strunggle of Women in The Novel “Women As Lovers” by Elfriede Jelinek

Meryem NAKİBOĞLU

A MODERN EXILE: HOME AND BELONGING IN FOR LOVE ALONE/Modern Bir Sürgün: For Love Alone Romanında Yuva ve Aidiyet İncelemesi

Zeynep HARPUTLU SHAH

GOGOL’UN “TARAS BULBA” ADLI ESERİNDE TÜRK İMAJI/The Turkish Image in The Prose of Gogol's “Taras Bulba”

Kübra ÇAĞLIYAN ŞAKAR