Friedrich Wilhelm Karl Müller’in Terekesindeki Altun Yaruq Sudur’un B 1 Yazmasına Ait Neşredilmemiş Parçalar

Altun Yaruq Sudur ya da Sanskritçe orijinal adıyla Suvarṇabhāsottamasūtra, Budist Uygur toplumu arasında önemli görülen dinî metinlerden birisi olarak kabul edilir. Altun Yaruq Sudur’un tam hâline en yakın nüsha St. Petersburg’da bulunurken, diğer yazmaları Berlin’de muhafaza edilmektedir. Berlin’deki yazmalar içinde B 1 yazması özellikle dikkat çeken bir yazmadır. Ancak bu yazmaya ait bazı parçalar II. Dünya Savaşı sırasında kaybolmuştur. Friedrich Wilhelm Karl Müller’in kaybolan parçaların resimlerini savaştan önce almış olması, kayıp parçalara erişim imkânını sağlamıştır. Bu makale, Müller’in terekesinde bulunan ve kaybolan parçalardan 7 tanesinin neşrini sunar. Neşri yapılan 7 parça şunlardır: 1. *U 9077; 2. *U 9078; 3. *U 9079; 4. *U 9080; 5. *U 9102; 6. *U 9104; 7. *U 9106. Bu parçalardan 4 tanesi eserin VI. bölümüne, 3 tanesi de VIII. bölümüne aittir. Parçalar, St. Petersburg yazması ve Berlin’deki diğer yazmalarla karşılaştırılarak neşredilmiştir. Kaybolan parçaların resimlerine erişimin sağlanması, Altun Yaruq Sudur’un neşir faaliyetleri adına önemli bir katkı olacaktır.

Unedited Fragments of Manuscript B 1 of the Altun Yaruq Sudur from the Estate of Friedrich Wilhelm Karl Müller

Altun Yaruq Sudur, known as the Suvarṇabhāsottamasūtra in its original Sanskrit, holds an important place as one of the most important religious texts among the Buddhist Uygur community. While the closest complete manuscript of the Altun Yaruq Sudur is in St. Petersburg, other manuscripts are preserved in Berlin. Among these, the Berlin manuscript B 1 stands out. Unfortunately, certain original parts of this manuscript were lost in the turmoil of the Second World War. The foresight of Friedrich Wilhelm Karl Müller in photographing these missing fragments before the war has now made them accessible. The article presents the edition of 7 lost fragments from Müller’s estate. The seven fragments that have been edited are as follows: 1. *U 9077; 2. *U 9078; 3. *U 9079; 4. *U 9080; 5. *U 9102; 6. *U 9104; 7. *U 9106. Of these, four fragments belong to Chapter VI, while three are attributed to Chapter VIII of the Altun Yaruq Sudur. These fragments are edited by comparison with the St. Petersburg manuscript and other related manuscripts in Berlin. Access to the pictures of the lost original fragments would be an important contribution to the edition of the Altun Yaruq Sudur.

___

  • Clauson, Sir G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish. Oxford: Oxford University Press.
  • Ehlers, G. (1987). Alttürkische Handschriften. Teil 2. Das Goldglanz-Sūtra und der buddhistische Legendenzyklus Daśakarmaparhāvadānamālā. Depositum der Preußischen Akademie der Wissenschaften (Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz, Berlin). Verzeichnis der Orientalischen Handschriften in Deutschland. XIII, 10. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Erdal, M. (1991). Old Turkic Word Formation, a Functional Approach to the Lexicon I-II. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
  • Giles, A. H. (1964). A Chinese–English Dictionary I-II. Second Edition. Revised & Enlarged. Shanghai–London 1912: Paragon Book Reprint Corp. New York.
  • Kasai, Y. (2022). Central Asian and Iranian Influence in Old Uyghur Buddhist Manuscripts: Book Forms and Donor Colophons. Eds. Balbir, N. & Ciotti, G. The Syntax of Colophons a Comparative Study across Pothi Manuscripts. De Gruyter. Berlin/Boston: 373-397.
  • Kaya, C. (2021). Uygurca Altun Yaruk, Giriş, Metin ve Dizin, Gözden Geçirilmiş Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Kaya, C. [Ed.] (2023). Uygurca Altun Yaruk, Belgeler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Kőves, M. (2009). Buddhism among The Turks of Central Asia. New Delhi: International Academy of Indian Culture and Aditya Prakashan.
  • Lundysheva, L. et al. (2021). Catalogue of the Old Uyghur manuscripts and blockprints in the Serindia Collection of the Institute of Oriental Manuscripts, RAS, Vol. I. Tokyo: Fuji Repro Co. LTD.
  • Müller, F. W. K. (1908). Uigurica [I]. 1. Die Anbetung der Magier, ein christliches Bruchstück. 2. Die Reste des buddhistischen „Goldglanz-Sūtra“. Ein vorläufiger Bericht. Berlin. (AKPAW. Phil.-hist. Cl. 1908: 2)
  • Nobel, J. (1958). Suvarṇaprabhāsottama-Sūtra. Das Goldglanz-Sūtra. Ein Sankrittext des Mahāyāna–Buddhismus. I-Tsing’s chinesische Version und Ihre tibetischen Übersetzungen. I-Tsing’s chinesische Version übersetzt, eingeleitet, erläutert und mit einem Photomechanischen Nachdruck des chinesischen Textes Versehen. Erster Band. Leiden: E. J. Brill.
  • Özertural, Z. (2020). Uigurisches Wörterbuch Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien I/2 Verben: edät- – iztä-, unter Mitwirkung von Röhrborn, K. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Özertural, Z. (2023). Uigurisches Wörterbuch Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien I/3 Verben: odgur- – üzüš-, unter Mitwirkung von Röhrborn, K. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Radlov, V. V. & Malov, S. E. (1913). Suvarṇaprabhāsa (Sutra Zolotogo Bleska), Tekst’ Uygurskoy Redaktsii I-II. St. Petersburg: Imperatorskoy Akademii Nauk.
  • Radlov, V. V. & Malov, S. E. (1914). Suvarṇaprabhāsa (Sutra Zolotogo Bleska), Tekst’ Uygurskoy Redaktsii III-IV. St. Petersburg: Imperatorskoy Akademii Nauk.
  • Radlov, V. V. & Malov, S. E. (1915). Suvarṇaprabhāsa (Sutra Zolotogo Bleska), Tekst’ Uygurskoy Redaktsii V-VI. St. Petersburg: Imperatorskoy Akademii Nauk.
  • Radlov, V. V. & Malov, S. E. (1917). Suvarṇaprabhāsa (Sutra Zolotogo Bleska), Tekst’ Uygurskoy Redaktsii VII-VIII. St. Petersburg: Imperatorskoy Akademii Nauk.
  • Raschmann, S.-C. (1998). Aus den Vorarbeiten F. W. K. Müllers zum Altun Yaruk Sudur. Bahşi Ögdisi: Festschrift für Klaus Röhrborn anläßlich seines 60. Geburtstags. Haz. Ölmez, M. & Laut J. P. Simurg Yayınları. İstanbul: 295-304.
  • Raschmann, S.-C. (2000). Alttürkische Handschriften: Teil 5. Berliner Fragmente des Goldglanz-Sūtras. Teil 1: Vorworte und Erstes bis Drittes Buch. Verzeichnis der Orientalischen Handschriften in Deutschland. XIII, 13. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Raschmann, S.-C. (2002). Alttürkische Handschriften: Teil 6. Berliner Fragmente des Goldglanz-Sūtras. Teil 2: Viertes und Fünftes Buch. Verzeichnis der Orientalischen Handschriften in Deutschland. XIII, 14. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Raschmann, S.-C. (2005). Alttürkische Handschriften: Teil 7. Berliner Fragmente des Goldglanz-Sūtras. Teil 3: Sechstes bis Zehntes Buch Kolophone, Kommentar und Verifizierungen Gesamtkonkordanzen. Verzeichnis der Orientalischen Handschriften in Deutschland. XIII, 15. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Röhrborn, K. (2010). Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien, Neubearbeitung I/1 Verben: ab- – äzüglä-. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Röhrborn, K. (2012). Uygur Filolojisinde Üç Yayım Metodu. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi. 9/3: 7-24.
  • Röhrborn, K. (2017). Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien, Neubearbeitung II/2 Nomina, Pronomina, Partikeln: aš-äžük. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
  • Soothill, W. E. (1937). A Dictionary of Chinese Buddhist Terms with Sanskrit and English Equivalents and a Sanskrit-Pali Index. London: Kegan Paul, Trench, Trubner & Co.
  • Tekin, Ş. (1960). Altun Yaruk’un Çincesinin Almancaya Tercümesi Dolayısıyla. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1959, 293-306.
  • Tekin, Ş. (1988). Gerhard Ehlers, Alttürkische Handschriften, Teil 2: Das Godglanzsūtra und der buddhistische Legendenzyklus Daśakarmapathāvadānamālā. (Verzeichnis der Orientalischen Handschriften in Deutschland (VOHD) Band XIII,10); Fr. Steiner Verlag, Stuttgart 1987, x-170 sayfa ve 40 fotoğraf: Eski Türkçe Elyazmaları, 2. Kısım: „Altun Yaruk ve on kötü amel ile ilgili Burkancı hikâyeleri.“. Türklük Bilgisi Araştırmaları, 12, 293–302. (Tanıtma)
  • Uçar, E. (2017). Altun Yaruk Sudur: VIII. Tegzinç, XIX. Bölök (Yeni Neşir). Prof. Dr. Talat Tekin Hatıra Kitabı II. Eds. O. F. Sertkaya et al. Çantay Kitabevi. İstanbul: 1197-1250.
  • Uçar, E. (2019). Eski Uygurca TWW veya TWYW~TWVW Kelimesinin Kökeni Üzerine. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi, 3(1), 78-85.
  • Uçar, E. (2020). Türkiye’deki Eski Uygurca Metin Neşirleri İçin Kullanılacak Harfçevrim ve Yazıçevrim Kılavuzu. Journal of Old Turkic Studies, 4(1), 231-250.
  • Wilkens, J. (2021). Handwörterbuch des Altuigurischen, Altuigurisch-Deutsch-Türkisch. Göttingen: Universitätsverlag Göttingen.
  • Zieme, P. (1996). Altun Yaruq Sudur, Vorworte und das erste Buch, Edition und Übersetzung der alttürkischen Version des Goldglanzsutra (Suvarṇaprabhāsottamasūtra). Berliner Turfantexte: 18. Turnhout (Belgium): Brepols Publishers.