ŞAİRİ BİLİNMEYEN MANZUM BİR HZ. ALİ CENKNÂMESİ: HZ. ALİ’NİN MELİK İLE CENGİ

Savaşma, cenk etme Doğu toplumlarının genlerine işlenmiş içgüdüsel bir duygudur. Doğu toplumlarının tarihi aslında birer savaş tarihidir. Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonra İslamiyet’i yaymak ve fetih idealini gerçekleştirmek üzere mücadelelerde bulunması cenknâme gibi türlerin yaygınlaşmasını sağlamıştır. İncelediğimiz metin bir Hz. Ali Cenknâmesi’dir. Hz. Ali’nin gazaları ve gazalarda gösterdiği kahramanlıklar, Türk edebiyatında yazarlar tarafından en çok rağbet edilen konulardandır. Hz. Ali’nin Hz. Muhammed’in hem amcası oğlu hem de damadı olması, İslamiyet’e yaptığı büyük hizmetler ve uğradığı mağduriyet bu rağbetin başlıca sebeplerindendir. Çalışma yaptığımız Hz. Ali Cenknâmesi’nin üç nüshasına ulaşılmış ve bu nüshalar üzerinden tenkitli metni oluşturulmuş ve incelemesi yapılmıştır. İncelemede önce eserin nüshaları tanıtılmış; sonra şekil, muhteva ve dil özelliklerine değinilmiştir. Yapılan inceleme sonucunda Cenknâme’nin diğer Hz. Ali cenknâmeleriyle benzer özellikler gösterdiği tespit edilmiştir. Cenknâme’nin üç nüsha üzerinden oluşturulan tenkitli metni 241 beyit olup eserin müellifi belli değildir.

Anahtar Kelimeler:

Hz. Ali, cenknâme, dinî-kahramanlık hikâyeleri, tenkitli metin

PDF

___

Albayrak, Nurettin (2002). “Kesik Baş Destanı” TDV İslam Ansiklopedisi, C. 25, s. 308-309. Aydın, Songül (2004). Gazellerde Kafiye, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Muğla. Ceng-nâme-i Hz. Alî, 06 Mil Yz A 6933/2 Arşiv No.lu Yazma Eser, Milli Kütüphane, Ankara. Çetin, İsmet (1997). Türk Edebiyatında Hz. Alî Cenknâmeleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Dâstân-ı Hazret-i Alî, 06 Mil Yz A 9260/2 Arşiv No.lu Yazma Eser, Milli Kütüphane, Ankara. Devellioğlu, Ferit (2000). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları. Dilçin, Cem (2016). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Dilçin, Cem (2013). Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ebu’l-Kâsım Süleyman İbni Ahmed et-Taberânî (1404/1983). El-Mu’cemu’l-Kebîr Mektebetu İbni Teymiye, c.11, Kahire. https://www.luggat.com/bahr-i%20umman/1/1 http://www.lugatim.com/s/berbat http://www.lugatim.com/s/nakkare
İpekten, Haluk (2016). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları. Küçük, Serhat (2014). Ali-İfrit Cenknâmesi, İstanbul: Kesit Yayınları. Menâkıb-ı Hazret-i Alî, 06 Mil Yz A 7837/1 Arşiv No.lu Yazma Eser, Milli Kütüphane, Ankara. Öztürk, Aslıhan (2018). “Bilinmeyen Bir Hz. Ali Cenknâmesi”, IV. Uluslararası Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu (18-20 Ekim 2018 Ankara) Bildiriler Kitabı.
Pala, İskender (2011). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları. Parlatır, İsmail (2011). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Yargı Yayınevi. Şengül, Mehmer Bakır (2010). “Romanda Mekân Kavramı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 3/11, Spring 2010.