Şâhî Divânı’nda Efsanevi, Mitolojik Şahıslar ve Hayvanlar

Divan şiirinde kullanılan efsanevi unsurlar başlı başına bir inceleme konusudur. Anlam katmanı yaratmak ve hayal dünyasını zenginleştirmek isteyen şâirler yüzyıllar boyunca, tahayyül ettikleri bu dünyayı tasvir ve tahrirde bu sembollerden faydalanmışlardır. Klasik Türk edebiyatı, özellikle Arap ve Fars kültürlerinden etkilenen bir edebiyattır. Bu sebeple etkilendiği kültürlerin mitolojik unsurlarına da şiirde sıkça yer verilmiştir. Kanûnî Sultan Süleyman’ın oğlu Şehzâde Bayezid (Şâhî), şiirlerinde mitolojik kavramlara sıkça yer veren şâirlerdendir. Divan’da yer verilen bu mitolojik ögeler genellikle Arap, Fars ve Yunan kökenlidir. Bu durum klasik Türk şiirinin kültürel zenginliğini de göz önüne sermektedir. Bu çalışmada önce divan şiirinde mitolojik unsurların yeri ve önemine değinilecek, ardından Şâhî kısaca tanıtılarak, divanında yer bulan mitolojik unsurlar şu iki ana başlık altında ele alınacaktır: Efsanevi şahıslar ve efsanevi hayvanlar. Divan şiirinin dünyasını örnekler üzerinden yorumlamak, kullanılan kavramları anlamak için bu tür çalışmalara daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Günümüze kadar, araştırmacılar tarafından farklı divanlarda bu unsurların kullanımı incelenmiş ve bazı sonuçlar ortaya koyulmuştur. Bu çalışma da bu alana bir katkı olması düşünülerek yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Şâhî, Şehzâde Bayezid, mitoloji, divan edebiyatı, efsâne

Legendary Mythological Persons and Animals in Şâhî's Divan

The legendary elements used in divan poetry is a subject of examination in itself. Poets, who want to create a layer of meaning and enrich their imagination, have benefited from these symbols for centuries in describing this world they have imagined. Classical Turkish literature is a literature influenced by Arabic and Persian cultures. For this reason, the mythological elements of the cultures that he was influenced by are frequently included in the poem. Şehzade Bayezid (Şâhî), son of Süleyman the Magnificent, is one of the poets who frequently includes mythological concepts in his poems. These mythological elements in the Divan are generally of Arab, Persian and Greek origin. This situation also reveals the cultural richness of classical Turkish poetry. In this study, first the place and importance of the mythological elements in the divan poetry will be mentioned, then the Şâhî will be briefly introduced and the mythological elements in his Divan will be discussed under two headings: Legendary persons and mythical animals. More such studies are needed to interpret the world of divan poetry through examples and to understand the concepts used. Until today, the use of these elements in different divans has been examined by researchers and some results have been revealed. This study was made with the intention of contributing to this field.

Keywords:

Şâhî, Şehzade Bayezid, mythology, divan literature, legend,

PDF

___

Ay, Ü. (2009). “Divan Şiirinde Güneşin Sevgili Tipine Yansıması Hakkında Bir Değerlendirme”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, C.2, s. 117-162.
Canım, R. (2021). Divan Edebiyatının Kaynakları, Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları.
Demirel, Ş. (2000). “Ateş Redifli İki Matla Beytinin Karşılaştırmalı Tahlili”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.10 (2), s. 43-66.
Ekmekçi, G. (2016). “Muhibbî Divanı’nda Mitolojik ve Efsanevi Kahramanlar”, Akademik Bakış Dergisi, S. 57, s. 190-209.
Erzen, M.R. (2013). “Divan Şiirinde Mitolojik ve Efsanevi Şahısların Kullanımına İyi Bir Örnek: Nev’izâde Atâyî Divanı”, Turkish Studies, S. 8/4, s. 835-854.
İnciroğlu, Y.; Alıcı, G. (2017). “Sünbülzâde Vehbî Divanı’nın Acem Kaynaklı Efsanevi ve Mitolojik Şahısları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 51, s. 102-108.
Kılıç, F. (2018). Şâhî Divânı. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59394,sahi-divanipdf.pdf?0 Erişim tarihi: 05.01.2021.
Levend, A. S. (1980). Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar, İstanbul: Enderun Kitabevi.
Ögel, B. (2010). Türk Mitolojisi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Öztürk, A. (2017). “Necâti Bey Divanı’nın Mitolojik ve Efsanevi Şahısları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 52, s. 207-214.
Pala, İ. (2004). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları.
Şentürk, A. A. (2016). Osmanlı Şiiri Kılavuzu, C.1., İstanbul: OSEDAM.
Şentürk, A. A. (2017). Osmanlı Şiiri Kılavuzu, C.2., İstanbul: OSEDAM.
Şentürk, A. A. (2019). Osmanlı Şiiri Kılavuzu, C.3., İstanbul: DBY OSEDAM.
Şentürk, A. A. (2020). Osmanlı Şiiri Kılavuzu, C.4., İstanbul: DBY OSEDAM.
Tökel, D. A. (2000). Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar Şahıslar Mitolojisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
Yekbaş, H. (2010). “Divan Şiirinde Yunanî Şahsiyetler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 15, s. 281-300.
Yıldırım, N. (2008). Fars Mitolojisi Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Yılmaz, O. (2021). Şâhî Şehzade Bayezit, İstanbul: İdeal Kültür Yayınları.
Zavotçu, G. (2013). Klasik Türk Edebiyatı Sözlüğü, İstanbul: Kesit Yayınları.