Rusça ve TürkçedeÇoğul Yapma Yolları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme

Varlıklara verilen isimler sayısı bakımından tek ve birden çok olan bir sayıyı karşılayabilmektedir. Dil bilgisel sayı kategorisi evrenseldir ve bu kategori içerisinde değerlendirilen çokluk kategorisi de evrensel bir kategori olarak bütün dillerde bulunmaktadır. Makale, evrensel bir kategori olarak çokluk kategorisinin Rusça ve Türkçedeki sözcüksel, dil bilgisel ve anlamsal yönlerini ele almaktadır. Bu bağlamda çokluk kategorisinin sayı kategorisi içerisindeki yeri gösterilmeye çalışılmaktadır. Makalenin amacı, farklı dil ailelerine mensup olan Rusça ve Türkçede çoğul yapma yolları arasındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya koymaktır. Öte yandan, dil bilgisel sayı kategorisiyle çokluk kategorisi arasındaki dilsel ve anlamsal bağıntı ortaya konulmakta ve bu bağlamda söz konusu iki dildeki çokluk kategorisinin morfolojik göstergeleri karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. Sayı ve nicelik kavramları arasındaki farklar göz önüne alınarak her iki dile yansımaları gösterilmekte ve bu bağlamda Hint-Avrupa dil ailesine mensup dillerin nispeten ortak bir özelliği olarak Rusçada da yer alan sözcüklerin yalnızca tekil biçimi (singularia tantum) veya yalnızca çoğul biçimi (pluralia tantum) Türkçe ile karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Sonuç bölümünde ise söz konusu iki dilin çoğul yapma yolları tartışılmakta ve çözüm önerileri sunulmaktadır.

A Comparative Evaluation on Plural-Making Ways in The Russian and Turkish Language

Nouns given to assets can meet a single or plural number in terms of their number. The grammatical number category is universal and the plurality category evaluated within this category is also found in all languages as a universal category. The article deals with the lexical, grammatical and semantic aspects of the plural category as a universal category in Russian and Turkish. In this context, it is tried to show the place of the plurality category within the number category. The aim of the article is to reveal the similarities and differences between the ways of making plurals in Russian and Turkish, which are members of different language families. On the other hand, the linguistic and semantic relationship between the grammatical number category and the plurality category is revealed, and in this context, the morphological indicators of the plurality category in the two languages are discussed comparatively. Considering the differences between the concepts of number and quantity, their reflections in both languages are shown, and in this context, as a relatively common feature of languages belonging to the Indo-European language family, only the singular form (singularia tantum) or only the plural form (pluralia tantum) of the words in Russian is also used in Turkish analyzed comparatively. In the conclusion part, the ways of making plural of these two languages are discussed and solutions are offered.

PDF

___

Ahmanova, Olga (2013). Slovar Lingvistiçeskih Terminov. Moskva: Knijnıy Dom ‘Librokom’.
Akay, Oksana (2019). “Suşestvitelnıye plurali tantum kak yazıkovıye lakunı”, Filologiçeskiye nauki. Voprosı teorii i praktiki, 12 (3), s. 265-269.
Aşkın Balcı, Hülya (2008). “Farklı Sistemli Dillerde Çoğul Anlayışının Uyum Açısından İfadesi”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (2), s. 657-674.
Elena, Sagiryants; Bılkova, Svetlana (2020). “Leksiko-Grammatiçeskaya Sistema Vırajeniya Mnojestvennosti v Sovremennom Russkom Yazıke”, Mir Nauki, Kulturı, Obrazovaniya, 3 (82), s. 329-332.
Güner, Galip (2008). “Şekil, İçerik ve Anlam Bağlantısı Bakımından Türkiye Türkçesi Gramerciliği”, Erciyes, 31 (362), s. 15-21.
Hengirmen, Mehmet (1998). Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Engin Yayınları.
Karaağaç, Günay (2018). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Klobukov, Evgeniy (2013). “Morfologiya”, Sovremennıy Russkiy Literaturnıy Yazık, ed. P. Lekant, Moskva: Ast-Press Kniga, s. 402-585.
Korkmaz, Zeynep (2019). Türkiye Türkçesi Grameri: Şekil Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Liliya, Çesnokova (2000). Vırajeniye Kategorii Koliçestva Glagolnımi Formami Sovremennogo Russkogo Yazıka, Taganrog: Izdatelstvo Taganrogskogo Gosudarstvennogo pedagogiçeskogo instituta.
Pavlov, V.V. (2017). “Grammatiçeskoye i Leksiçeskoye Çislo Suşestvitelnogo”, Mejdunarodnıy jurnal gumanitarnıh i yestestvennıh nauk, 5, s. 68-82.
Reformatskiy, Aleksandr (1960). “Çislo i Grammatika”. Voprosı grammatiki: Sbornik statey k 75-letiyu ak. İ.İ. Meşaninova. Moskova, Leningrad: AN SSSR, s. 372-400.
Sagdiyeva, Ramilya; Fattahova, Ruzilya (2015). “O Genezisa Affiksa -lar v Tyurkskih Yazıkah”, Filologiçeskiye nauki. Voprosı teorii i praktiki, 12 (54), çast 1, s. 155-157.
Semenova, Galina (2007). “Imena pluralia tantum kak tipologiçeskaya osobennost indoyevropeyskih yazıkov (na materiale russkogo, angliyskogo i nemetskogo yazıkov)”, Vestnik Tambovskogo universiteta. Seriya: Gumanitarnıye nauki, 10 (54), s. 70-74.
Şakar, Reşat (2019). “Genel Dil Bilimde Dil Bilgisi Kategorisi ve Rus Dilinde İsimlerin Dil Bilgisel Kategorilerinin Türk Diliyle Karşılaştırmalı İncelemesi”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları, Ed. Mesut Gün, Eser Ördem, Ankara: Akademisyen Yay. S. 1-11.
Türk Dil Kurumu Çevrimiçi Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/. Erişim tarihi: 15.12.2021.
Tutarişeva, Marziyat; Tutarişeva, Mariat (2012). “Sobiratelnıye İmena Suşestvitelnıye i Grammatiçeskaya Kategoriya Çisla (Na Materiale Raznostrukturnıh Yazıkov)”, Vestnik Maykopskogo Gosudarstvennogo Tehnologiçeskogo Universitete, 3. https://cyberleninka.ru/article/n/sobiratelnye-imena-suschestvitelnye-i-grammaticheskaya-kategoriya-chisla-na-materiale-raznostrukturnyh-yazykov/viewer. Erişim tarihi: 19.10.2021.
Yavuz, Serdar; Erdoğan, Ayşe (2019). “Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Çokluk Kavramı-Anlamsal Çokluk”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2), s. 363-393. DOI: 10.33437/ksusbd.629470.
Yılmaz, Hikmet (2003). “Çokluk Eki: -lar, -ler üzerine”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 15, s. 125-130.
Zaliznyak, Andrey (2002). Russkoye İmennoye Slovoizmeneniye: s prilojeniyem izbrannıh rabot po sovremennomu russkomu yazıku i obşemu yazıkoznaniyu, Moskova: Yazıki Slavyanskoy Kulturı.