KOLONİZE EDİLMİŞ BİR ALANI ARAŞTIRMAK: Alman Oryantalist Çalışmalarında Zazalar

Zazalara ilişkin araştırma alanı yaklaşık iki yüz yıldır özellikle oryantalistler, Kemalistler ve Batılı araştırmacılar tarafından kolonize edilmiştir. Bu kapsamda üretilen bilgiler bugün Zazalar üzerine yapılan araştırmalarda temel kaynak olarak kullanılmaktadır. Üretilen bilginin siyasal doğası bilginin kullanımına ilişkin ciddi uyarılar barındırmaktadır. Buna karşın araştırmacılar söz konusu bilgiyi bilimsel bilgiolarak kullanmaktadır. Araştırmalarda Batılı araştırmacıların kimlikleri, hangi niyet ve motivasyonlarla bölgeye geldikleri ihmal edilmektedir. Oysa bu özellikler bilgi üretim süreçlerinde bilgiye nüfuz ettiğinden ihmal edilemez bir öneme sahiptir. Bu çalışmada Zazalara ilişkin araştırmalar yapan Alman oryantalistleri ve çalışmaları incelenmiştir. Almanlar oryantalistler Berlin’de ve özellikle de Leibzig Oryantal Çalışmalar Enstitüsünde öğrenim görmüşlerdir. Zazalara dair çalışmaların yapıldığı dönemde Almanya’da Uygulamalı Oryantalizm ekolü egemendi. Bu ekol devlet kurumlarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere çalışmayı esas almaktadır. Bu araştırma, Alman oryantalistlerinin Zazaları, Almanların Avrupa’da benzersiz ve üstün oldukları savını desteklemek üzere yapılan Aryanlık mühendisliği nesnesine dönüştürüldüğünü ileri sürmektedir. Bu nedenle araştırmacıların oryantalist veasimilasyonist bilgi üretimine maruz kalan Zazaların mirasını esas almak bilim insanının ahlaki sorumluluğu olduğunu hatırlatmaktadır.

RESEARCHING A COLONIZED AREA: Zazas in the German Orientalist Studies

The field of research on Zazas has been colonized especially by orientalists, Kemalists and Western researchers abouttwo hundred years. Today, the knowledges that produced in this context are used as the main sources for researches on Zazas. In the researches are neglected the identity of Western researchers, what intentions and motivations they came to the region. However, these features are indispensable since they diffuse the knowledgesintheknowledgeproductionprocesses.Inthisstudy,theGerman orientalists and their studies which make researches on Zazas, were examined. Germans orientalists were studied in Berlin, and in particular at the Leibzig Institute for Oriental Studies. The school of Applied Orientalism dominates in Germany at the time of the researcheson zazas. This school wasbased on working to meet the needs of state institutions.This study suggests that Zazas have been transformed into the object of Aryanian engineering by German orientalists , which is made to ensure that the Germans are unique and superior in Europe. For this reason, it is the scientist's moral responsibility to base their researchers on the heritage of Zazas, which is exposed to orientalist and assimilationist knowledge production.

PDF

___

Anuk, Nevzat Behsê Tirkkerdişê Kurdan de Senterêk: Enstîtuyê Cigerayîşê Kulturê Tirk, Mardin Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2015.
Ashcroft, Bill, Ahluwalia, Pal, Edward Said, Ankara: Elips Kitap, 2010.
Alay, Okan, Sözellikten Yazılıya: Kırmancca (Zazaca) Sözlü Edebiyatla İlgili İnternal ve Eksternal Araştırmalara Dair Bir Değerlendirme, Kordinatör: Shahab Vali,Yazınsal Varoluştan Akademik Literatüre Kırmancca (Zazaca), İstanbul: Vate Yayınları, 2020
Çağlayan, Ercan, Zazalar: Tarih, Kültür ve Kimlik, 3. Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
Darder, Antonia, Decolonizing interpretive Research: A Critical Bicultural Methodology For Social Change. International Education Journal: Comparative Perspectives, 14(2), 63-77, 2015
Deutsche-biographie, Otto Balu, Deutsche-biographie https://www.deutschebiographie.de/sfz4675.html?language=en Erişim 31.03.2020
Fırat, Nuri, Aşiret ve İsyan: Batı'nın Kürt Algısı, İstanbul,: Awesta Yayınları, 2015.
Foucault, Michel, İktidar’ın Gözü, çev. Işık Ergüden, Ankara: Ayrıntı Yayınları, 2000.
Germana, Nicholas A., Self-othering in German Orientalism: The case of Friedrich Schlegel, Comparatist, 34 (2010).
Gippert, Jost, Die historische Entwicklung der Zaza-Sprache, Ware Dergisi, 10 1996.
Gippert, Jost, Genealogical Tree of Iranian Languages, titus.fkidg1.unifrankfurt. de/didact/idg/iran/iranstam.htm. Erişim 16.04.2020
Gippert, Jost, Zur dialektalen Stellung des Zazaki, Die Sprache, 47, 2008.
Gökalp, Ziya, “Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler”, İstanbul: Kaynak Yayınları, 2009.
Görgün, Hilal, Albert August von Le Coq, İslam Ansiklopedisi, 2003, https://islamansiklopedisi.org.tr/le-coq-albert-august-von Erişim 16.04.2020
Gulbenkian Komisyonu Sosyal bilimleri açın sosyal bilimlerin yeniden yapılanması üzerine rapor (Çev. Ş. Tekeli). İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
Hans-Georg, Ebert, History of the Institute of Oriental Studies, https://www.orient.unileipzig. de/institute/history-of-the-institute/?L=1, Erişim 16.04.2020
Kaya, Ali, “Tarihte Zazalar ve Zazaca”, ed. Murat Varol, Uluslararası Zaza Tarihi ve Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Bingöl, 2012.
Keskin, Mesut, Zazaca Üzerine Notlar, der. Şükrü Aslan, Herkesin Bildiği Sır: Dersim, İstanbul: İletişim Yayinlari, 2010.
Keskin, Mesut, Zaza Dili, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 1/1, Bingöl, 2015.
Kula, Onur B., Batı Edebiyatında Oryantalizm: Batı Edebiyatında Oryantalizm-I, İstanbul, 2011.
Kula, Onur B., Batı Edebiyatında Oryantalizm: Batı Edebiyatında Oryantalizm- II, İstanbul, 2011.
Kurdo, Qanatê, Lêgerîna Zaza, Bonn: Hogir Verlag, 2016.
Kurij, Seyîtxan, The Studies of Peter JA Lerch on Kurdology, Nûbihar Akademi, 1/1, 2014.
Malmîsanij, Mehemed, Kurmancca ile Karşılaştırmalı Kırmancca (Zazaca) Dilbilgisi, İstanbul: Vate Yayınları, 2015.
Malmîsanij, Mehemed, Anti-Kürdolojiden Kürdolojiye Giden Yol ve İsmail Beşikçi”, İsmail Beşikçi. Ed. Ozan-Barış Ünlü, İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
Marchand, Suzanna, German Orientalism: Religion, Race, Scholarship, Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
Mojtaba Kolivand, Stimmen Aus Der Vergangenheit: Eine kurdisch musikalische Entdeckung im Nachlass von Oskar Mann, Bibliotheks Magazin, 3, 2012.
Morris, Charles, The Aryan Race: Its Origins and Its Achievements, SC Griggs, 1892. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uva.x000546236&view=1up&seq=48 Erişim 11.04.2020
Paul, Ludwing, The position of Zazaki among West Iranian languages, Old and Middle Iranian Studies, 1998.
Paul, Ludwing, Kurdish and The History of İranian Languages, 2020, https://www.youtube.com/watch?v=9gYct5zt2us Erişim: 18.04.2020
Said, Edward, Oryantalizm Sömürgeciliğin Keşif Kolu, çev. Salahattin Ayaz, İstanbul: Pınar Yayınları, 1991.
Schmitt, Rüdiger, Christian Bartholomae, The Encyclopædia Iranica, 1988. http://www.iranicaonline.org/articles/bartholomae-christian-german
Schmitt, Rüdiger, “Friedrich von Spiegel” The Encyclopædia Iranica, 2020, http://www.iranicaonline.org/articles/spiegel Erişim 31.03.2020
Taşçı, Özcan, “C.H Becker (1876-1933) Örneğinde Uygulamalı Oryantalizm (Angewandte Orientalistik) Anlayışı-Oryantalizm Çalışmalarının Siyasallaşma Süreci”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47/2, 2006.
Taşçı, Özcan, Aydınlanma, Oryantalizm ve İslam: Kelami Konular Bağlamında Bir Karşılaştırma, Bursa: Sentez Yayıncılık, 2013.
Turner, Byan. S., Oryantalizm, Postmodernizm ve Globalizm, çev. İbrahim Kapaklıkaya, İstanbul: Anka Yayınları, 2002.
Ünal, Işıl L, Eğitimsel Gerçekliğin Araştırılmasında Epistemolojik Sorunlar, Ed. İnayet Aydın-Şakir Çınkır Prof. Dr. İbrahim Ethem Başaran’a Armağan: Eğitimde 52. Yıl, Ankara: Anı Yayınları, 2015.
Wallerstein, Immanuel Maurice, Sosyal Bilimleri Düşünmemek: 19. Yüzyıl Paradigmalarının Sınırları. Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu Yayınları, İstanbul: Metis Yayınları, 2013.
Yüksel, Mehmet, İslamofobinin Tarihsel Temellerine Bir Bakış: Oryantalizm ya da Batı ve Öteki, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 72(1), 2012.
Zeynep Aslan, “İranolog Prof. Dr. Ludwig Paul ile Zaza Dili ile İlgili Söyleşi”, http://www.cilagazete.com/iranolog-prof-dr-ludwig-paul-ile-zaza-dili-ile-ilgilisoylesi/. html Erişim: 18.04.2020
Selcan, Zülfü, “Zaza Dili’nin Tarihi Gelişimi”, http://zilfiselcan.net/wpcontent/uploads/2016/11/ZazaDilininGelisimi_tr2.pf Erişim 18.04.2020
Selcan, Zülfü, “Zaza Dilini Gelişimi”, http://zilfiselcan.net/2016/11/12/zaza-dilinin-gelisimi/ Erişim 18.04.2020
www.forgottenbooks.com
www.hathitrust.org