Bekir KARADAĞ

5215

İSLAM HUKUKUNA GÖRE KADININ HÂKİMLİĞİ ⃰

Bu çalışmada İslam hukukuna göre kadının hâkim olmasının imkân ve sınırı elealınmaktadır. Kadının hâkim olabilmesiyle ilgili İslam hukukçuları arasında üçtemel görüş ortaya çıkmıştır. Cumhur, kadınların mutlak olarak hâkimolamayacağını savunurken, Taberî ve İbn Hazm ise aksine kadının her konudahâkimlik yapabileceğini düşünmüşlerdir. Bu iki görüşün ortasında yer alanHanefîler ise kadınların mali konularda hâkimlik yapabileceğini ancak cezaikonularda hâkimlik yapamayacağını ileri sürmüşlerdir. Her üç görüşü savunanİslam hukukçuları iddialarını ayet ve hadislerle temellendirmeye çalışmışlardır.Bu çalışmada klasik fıkıh eserlerinden konu hakkında oluşan görüşler ele alınmışve bu görüşleri savunanların delilleri incelenmiştir. Sonuç olarak kadınlarınhâkimlik yapmasıyla ilgili doğrudan bir nassın bulunduğunu söylemek zordur.

WOMEN JUDGESHİP ACCORDING TO ISLAMIC LAW

In this study, according to İslamic law, possibility and limit of the femine judgeship is handled. Three basic view have been emerged, about judgeship of women, among the Islamic jurists. While the majority arguing that women can not be judgement, Tabari and Ibn al Hazm thought that women could judge in every matter. Hanafites, located between these two views, argued that women may be able to judge in financial matters, but can not in criminal cases. The Islamic jurists, proponents of all three views, have been tried to base their claims on verses and hadiths. In this article views on the subject, from classical fiqh works, are handled and the proof of those advocating these views are examined. Consequently, it is difficult to say that there is a direct verse and hadith (nass) about women's judges.
PDF

___

  • AHMED B. HANBEL, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî (ö. 241/855), el-Müsned, Thk. Es-Seyyid Ebu’l-Mu‛âtî en-Nuri, ‛Alemü’l-Kütüb, Beyrut 1419/1999. ATAR, Fahrettin, İslam Yargılama Hukukunun Esasları, İFAV, İstanbul 2013.
  • ATAR, Fahrettin, “Kadı”, DİA, XXIV, TDV Yay., İstanbul 2001.
  • AYNÎ, Ebû Muhammed Bedruddîn Mahmûd b. Ahmed b. Musa (ö. 855/1451), elBinâye Şerhu’l Hidâye, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye Beyrut 2012.
  • AYNÎ, Ebû Muhammed Bedruddîn Mahmûd b, Umdetü’l-Kârî Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut Ty.
  • EL-BÂCÎ, Ebü’l-Velîd Süleyman b. Halef b. Sa‛d et-Tücîbî (ö. 474/1081), elMuntekâ Şerhu’l-Muvatta, Matbaʽâtu’s-Saʽâde, Mısır 1332.
  • BİLMEN, Ömer Nasuhi (ö. 1971), “Hukuki İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu”, Enes Karmaşık Yay. İstanbul Ty.
  • BUHÂRÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm Cu’fî (ö. 256/870), elCâmiü’s-Sahîh, Thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır, Dâru Tavki’n-Necât, Yy. 1422.
  • CÂSIR, Şefik Ahmed Mahmud, el-Memâlîku’l-Bahriyyeti ve Kadâ’uhum ala’sSâlîbiyyîn fi’ş-Şâm, el-Câmiatu’l-İslâmiyye, Medine1409.
  • EL-CÜNDÎ, Halil b. İshak b. Musa Ziyâuddîn el-Cündî (ö. 776/1374-75), EtTavdîh fî Şerhi Muhtasari’l-Fer‛î li’bni’l-Hâcib, Thk. Ahmed b. Abdulkerim Necîb, Merkezu Necîbiviyye li’l-Mahtûtât ve Hıdmeti’t-Turâs, Yy. 1429/2008.
  • ED-DEYLEMÎ, Ebû Şücâ‛ ed-Deylemî el-Hemezânî (ö. 509/1115), el-Firdevs bi Me’sûri’l-Hitâb, Thk. Es-Saîd Besyûtî Zağlûl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1406/1986.
  • EBÛ DÂVÛD, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdî Ebû Dâvûd es-Sicistânî (ö. 275/889), Sünenu Ebû Davud, Şuayb el-Arnaût, Muhammed Kamil Karabelli, Dâru’r-Risâleti’l-‛Alemiyye, Yy 1430/2009.
  • EL-ENSÂRÎ, Zekeriyya b. Muhammed Zeynuddîn Ebû Yahya es-Senîkî (ö. 926/1520), Esna’l-Metâlib fî Şerhi Ravdi’t-Tâlib, Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, YY. TY.
  • EŞİT, Yusuf, İslam Hukukunda Devlet Birey İlişkisi (Şâfiî Mezhebi Örneği), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır 2015, “Basılmamış Doktora Tezi”.
  • HAMÎDULLAH, Muhammed, “İslam Hukukunun Kaynakları Açısından Kitab-ı Mukaddes (1)”, Çev. İbrahim Canan, Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, S. 3, ss. 379-410.
  • EL-HASKEFÎ, Alaeddin Muhammed b. Ali b. Muhammed el-Haskefî (ö. 1088/1677), ed-Dürrü’l-Müntekâ fî Şerhi’l-Mültekâ, (Mecma‛ü’l-Enhur ile birlikte), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut1419/1998.
  • HATTÂB, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Muhammed b. Abdurrahman Ruaynî (ö. 954/1547), Mevâhibü’l-Celîl li Şerhi Muhtasarı Halîl, Dâru’l-Fikr, Yy 1412/1992.
  • EL-HEYTEMÎ, Ebü’l-Abbâs Şehabeddin Ahmed İbn Hacer (ö. 974/1567). Tuhfetu’l-Muhtâc fî Şerhi’l-Muhtâc, el-Mektebetü’t-Ticâriyyetü’l-Kübrâ, Mısır 1357/1983.
  • EL-HISNÎ, Ebû Bekr b. Muhammed b. Abdulmü’min b. Harîz b. Muallâ elHüseynî (ö. 829/1426), Kifâyetü’l-Ahyâr fî Hallî Gâyeti’l-İhtisâr, Thk. Ali Abdulhamid Biltacî, Muhammed Vehbî Süleyman, Dâru’l-Hayr, Dimaşk 1994.
  • İBN BEZÎZE, Ebu Muhammed Ebu Fâris Abdulaziz b. İbrahim b. Ahmed (ö. 673/1274-75), Ravdatü’l-Müstebîn fî Şerhi Kitâbi’t-Telkîn, Thk. Abdullatîf Zekâğ, Dâru İbn Hazm, Yy. 1431/2010.
  • İBN EBİ’L-IZ, Sadruddîn Ali b. Ali (ö. 792/1390), et-Tenbîh ala Müşkilâti’lHidâye, Thk. Abdulhakim b. Muhammed Şâkir, Enver Salih Ebu Zeyd, Mektebetü’r-Rüşd Yy 1424/2003.
  • İBN HAZM, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd İbn Hazm (ö. 456/1064), el-Muhallâ bi’l-Âsâr, Dâru’l-Fikr, Beyrut Ty.
  • İBNÜ’L-HÜMÂM, Kemâleddin Muhammed b. Abdülvahid b. Abdülhamid (ö. 861/1457), Şerhu Fethi’l-Kadîr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut1424/2003.
  • İBNÜ’L-KÂS, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ebî Ahmed (ö. 335/946-47), Edebu’lKâdî, Thk. Hüseyn Halef el-Cubûrî, Mektebetu’s-Sadîk, Mekke 1409/1989.
  • İBN KUDÂME, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme Cemmâîlî Makdisî (ö. 620/1223), el-Kâfî fî Fıkhi’l-İmâm Ahmed, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye YY. 1414/1994.
  • İBN KUDÂME, el-Muğnî, Thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Abdülfettah Muhammed el-Hulv, Âlemü’l-Kütüb, Riyad 1417/1997.
  • İBN MÜHENNÂ, Ahmed b. Gânim b. Sâlim Şihâbuddîn en-Nefrâvî (ö.1126/1714-15), el-Fevâkihu’d-Devâni’ ala Risâleti İbn Ebî Zeyd el-Kayrevânî, Dâru’l-Fikr, Yy. 1415/1995.
  • İBN NÜCEYM, Zeynüddîn Zeyn b. İbrâhim b. Muhammed (ö. 970/1563), elBahru’r-Râik Şerhu Kenzi’d-Dekâik, Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, Yy. Ty.
  • İBN NÜCEYM, Sirâcüddîn Ömer b. İbrâhim b. Muhammed (ö. 1005/1596), enNehrü’l-Fâik Şerhu Kenzi’d-Dekâik, Thk. Ahmed İzzû İnâye, Dârü’l-Kütübi’lİlmiyye, Beyrut 1422/2002.
  • İBN RÜŞD, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed Kurtubî (ö. 595/1198), Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesıd, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1428/2007.
  • KARAMAN, Hayreddin, Hayatımızdaki İslâm 4, İz Yay., İstanbul 2016.
  • KARADAĞ, Bekir, Bedruddîn Aynî’nin Fıkıhçılığı, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır 2016, “Basılmamış Doktora Tezi”.
  • EL-KARADÂVÎ, Yusuf, İslam’da Devlet Mefhumu, Terc. Hüsameddin Cemal, Nida Yay., İstanbul 2013.
  • EL-KÂSÂNÎ, Ebû Bekr Alaeddin Ebû Bekr b. Mes‛ûd b. Ahmed (ö 587/1191), Bedâi‛ü’s-Sanâi‛ fî Tertîbi’ş-Şerâi‛, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Yy. 1406/1986.
  • EL-KUDÛRÎ, Ebü’l-Hüseyin Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed (ö. 428/1037), Mevsû‛atü’l-Kavâidi’l-Fıkhiyyeti’l-Mukârene (et-Tecrîd), Thk. Muhammed Ahmed Sirâc, Ali Cum‛a Muhammed, Dâru Selâm, Kudûrî Kahire 1427/2006.
  • KOŞUM, Adnan, “İslam Hukukunda Kadının Yargıçlığı Problemi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 2003/1, S. 10, ss. 63-75
  • EL-MÂVERDÎ, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb Basrî (ö. 450/1058), elAhkamü’s-Sultâniyye, Dâru’l-Hadîs, Kahire Ty.
  • EL-MÂVERDÎ, el-Hâvi’l-Kebîr Hüve Şerhu Muhtasari’l-Müzenî, Thk. Ali Muhammed Muavvaz, Adil Ahmed Abdülmevcud, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1419/1999.
  • EL-MÂVERDÎ, Edebü’l-Kâdi, Thk. Muhyi Hilâl Serhan, Dâru İhyai’t-Türâsi’l-İslâmî, Bağdad 1971/1391.
  • EL-MEVSILÎ, Abdullah b. Mahmud b. Mevdûd el-Mevsılî (ö. 683/1284), elİhtiyâr li Taʽlîli’l-Muhtâr, Matbaatü’l-Halebî, Kahire 1356/1937.
  • MÜSLİM, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî Müslim b. el-Haccâc (ö. 261/875), Sahîh-u Müslim, Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru İhyai’tTurâsi’l-Arabî, Beyrut Ty.
  • OSMAN, Mahmud Ra’fet, en-Nizâmu’l-Kadâî fi’l-Fıkhi’l-İslâmî, Dâru’l-Beyân, YY. 1415/1994.
  • ER-REMLÎ, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Hamza (ö. 1004/1596), Nihâyetü’l-Muhtâc ila Şerhi’l-Minhâc, Dâru’l-Fikr, Beyrut1404/1984.
  • ER-RÛYÂNÎ, Ebü’l-Mehasin Abdülvahid b. İsmail er-Rûyânî (ö. 502/1108), Bahrü’l-Mezheb fî Fürûʽi Mezhebi’l-İmâm eş-Şâfi'î, Thk. Târık Fethî es-Seyyid, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, YY. 2009.
  • ES-SIBÂ‛Î, Mustafa, el-Mer’etü Beyne’l-Fıkhi ve’l-Kânûn, Dârul-Verrâk, Riyad 1420/1999.
  • ES-SUYÛTÎ, Ebü’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr es-Suyûtî (ö. 911/1505), Hüsnü’l-Muhâdara fî Târîhi Mısr ve’l-Kahire, Thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Kahire 1387/1967.
  • EŞ-ŞA‛RÂNÎ, Ebü’l-Mevâhib Abdülvehhab b. Ahmed b. Ali (ö. 973/1565), elMîzânü’l-Kübrâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1971.
  • ŞEYHÎZÂDE, Damad Abdurrahman Gelibolulu (ö. 1078/1667), Mecma‛ü’lEnhur fî Şerhi Mülteka’l-Ebhur, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1419/1998.
  • EŞ-ŞİRBÎNÎ, Şemseddin Hatib Muhammed b. Ahmed (ö. 977/1570 ), Muğni’lMuhtâc ila Ma‛rifeti Me‛âni Elfâzi’l-Minhâc, Dâru’l-Ma‛rife, Beyrut 1418/1997.
  • EŞ-ŞİRBÎNÎ, el-İknâ‛ fî Halli Elfâzi Ebî Şüca‛, Dâru’l-Fikr, Beyrut Ty.
  • ET-TABERÂNÎ, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb (ö. 360/971), elMu‛cemü’l-Kebîr, Thk. Hamdi Abdülmecid es-Selefî, Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, Yy 1985/1405.
  • ET-TİRMİZÎ, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî (ö. 279/892), Sünenü’t-Tirmizi, Thk. Beşşâr ‛Avvâd Ma’rûf, Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, Beyrut 1998.
  • TOPALOĞLU, Bekir, İslam’da Kadın, Ensar Yay., İstanbul 2013.
  • ULEYŞ, Muhammed b. Ahmed b. Muhammed (ö.1299/1881-82 ), Minehu’l-Celîl Şerhu Muhtasar-ı Halîl, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1409/1989.
  • VİZÂRETÜ’L-EVKÂF VE’Ş-ŞU’ÛNİ’L-İSLÂMİYYE, “Erkânü’l-Kadâ ve Ahkâmuhâ”, el-Mevsû‛atü’l-Fıkhiyyetü’l-Kuveytiyye, XXXIII, Metâbi‛u Dâri’sSafve, Mısır 1404-1427. E Z-ZEYLA‛Î, Fahreddin Osman b. Ali b. Mihcen (ö. 743/1342), Tebyînü’lHakâik fî Şerhi Kenzi’d-Dekâik, el-Mektebetü’l-Kübrâ’l-Emîriyye Kahire 1313.
  • EZ-ZUHAYLÎ, Vehbe b. Mustafa, el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletuhu, Dâru’l-Fikr, Dimaşk TY.
  • EZ-ZUHAYLÎ, İslâm Fıkhı Ansiklopedisi, Terc. Ahmet Efe, Beşir Eryarsoy, Fehmi Ulus, Abdurrahim Ural, Yunus Vehbi Yavuz, Nurettin Yıldız, Risale Yay., İstanbul 1994.
e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Yayıncı: Şarkıyat Araştırmaları Derneği
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

ZEYDÎ HADİS YORUMU: İMAM el-MÜTEVEKKİL ALE’LLAH AHMED B. SÜLEYMAN (ö. 566/1176) ÖRNEĞİ

Kadir DEMİRCİ

İMAMU’L-HAREMEYN EL-CÜVEYNÎ’YE GÖRE HABER VE ÇEŞİTLERİ -EL-BURHÂN FÎ USÛLİ’L-FIKH İSİMLİ ESERİ BAĞLAMINDA

Mehmet Sait UZUNDAĞ

İSLAM HUKUKUNA GÖRE KADININ HÂKİMLİĞİ ⃰

Bekir KARADAĞ