Beyhakî’nin Şuabü’l-Îmân’daki Ahlaki Yaklaşımı: Beyhakî’nin Şuabü’l-Îmân’ı ile es-Sünen ve Halîmî’nin Şuabü’l-Îmân Eserinin Mukayesesi Üzerine Bir İnceleme
Bu çalışma, ahlak problemi bağlamında Beyhakî’nin eserlerinde “sünen” ve “şuab” kavramlarını incelemeyi hedeflemektedir. Bu inceleme, Beyhakî’nin mezkûr iki kavrama yaklaşımındaki hadis ve felsefe metoduna yönelik okumalarla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada öncelikle es-Sünen ve Şuabü’l-îmân eserlerinin yapısı, metodu ve aralarındaki farklılıklar değerlendirilmiştir. Öte yandan Beyhakî’nin Şuab’da ahlaki değerlerin tasvirindeki metodu incelenmiş ve müellifin bu eseri, Halîmî’nin Şuab’ı ile karşılaştırılmıştır. Ardından Beyhakî’nin Şuab’da ahlakî ve felsefî yaklaşımından hareketle eserdeki ahlak teorisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda mesuliyet, ilzâm ve ceza ile fezâilin zarûriyyâttan mı kemaliyâttan mı olduğu meseleleri özel olarak ele alınmıştır. Son olarak çalışmada Beyhakî’nin iki eserindeki hadis yaklaşımı incelenmiş ve muhteva farklılığı sebebiyle müellifin metodunda bir farklılığın olup olmadığı tartışılmıştır. Araştırmada Beyhakî’nin ahkâm hadislerindeki metodunu, fezâil hadislerindeki metodundan ayıran birtakım hususiyetlerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın ulaştığı sonuçlardan bir diğeri şuab kavramının, genel olarak muhaddislerin ahlakî yaklaşımlarını tasvir edebilir olmasıdır. Şuab her ne kadar açıkça teorik boyut üzerine odaklamasa olsa da; muhaddislere ait ilzâm, sorumluluk, ceza ve cehd unsurlarını içeren bir ahlak teorisinin oluşturulması için yeterli öğelerin çıkarılmasına imkân sağlar.
AL-BAYHAQĪ’S ETHICAL APPROACH IN HIS SHU‘AB AL-ĪMĀN: A COMPARATIVE STUDY BETWEEN HIS SHU‘AB, SUNAN AND SHU‘AB OF AL-ḤALĪMĪ
This article examines the concepts of Shu‘ab and Sunan of Imam al-Bayhaqī in the context of the moral issue in order to analyse his moral and philosophical methodology in dealing with these two concepts. The study analyses the structure of both books Shu‘ab and Sunan and demonstrates their sorting methods and the differences between them. It also studies al-Bayhaqī method in depicting the moral values mentioned in his Shu‘ab and evaluate it against Shu‘ab of al-Halīmī. The study then shifts to the philosophical and moral approach of al-Bayhaqī in his Shu‘ab where it tries to deduce the ethical theory of the book, especially in matters of responsibility, obligation, retribution, and whether virtues are considered necessities or luxuries. The study ends with the perspective of Hadith method to track the differences in hadith between the two books in order to verify the conformity or variability of al al-Bayhaqī methods in these two books taking into consideration the content differences between the two books. The study concludes that al-Bayhaqī method in hadiths of al-Aḥkām (rulings) has slightly different characteristics from those of his method used with hadiths of al-Fadāil (virtues). Besides, the Shu‘ab can be a factual depiction of the moral approach of the hadith scholars in general. Thus, despite the fact that it didn't explicitly focus on the theoretical side of the issue, it is possible to infer sufficient elements from the Shu‘ab to establish an ethical theory among the hadith scholars, which includes the elements of obligation, responsibility, retribution and effort.
___
- Amidi, Ali b. Muhammed b. Salim. el-İhkam fî usuli'l-ahkâm. Kahire: Matbaatu Muhammed, 1968.
- Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn, Ma‘rifetu’s-sünen ve’l-âsâr. Thk. Abdulmu‘tÎ Emin Kal‘acî. Karaçi: Câmiatu’d-Dirâsâti’l-İslamiyye, 1991.
- Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn. Delailü'n-nübüvve ve ma'rifetu ahvâli sahibi'ş-şeria. Thk. Abdülmu’ti Kal’aci. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1985.
- Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn. el-Âdâb. thk. Muhammed Abdülkadir Ahmed Ata. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1986.
- Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn. el-Ba's ve'n-nüşûr. Thk. Ebû Hacer Muhammed Zaglul. Beyrut: Müessesetü'l-Kütübi's-Sekafiyye, 1988.
- Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn. el-Câmi' li-Şuabi'l-iman. Thk. Abdülali Abdülhamid Hamid. Bombay: ed-Dârü's-Selefiyye, 1986.
- Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn. el-İ'tikad ve'l-hidaye ila sebili'r-reşad. Thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. 2. baskı. Beyrut: Âlemü'l-Kütüb, 1985.
- Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn. es-Sünenü’l-Kübrâ. Thk. Muhammed Abdülkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003
- Draz, Muhammed Abdullah. Düsturu'l-Ahlâk fi'l-Kur'ân. Thk. Muhammed. 10. Baskı. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1998.
- GÖRMEZ, Mehmet. “Ahlak ve hadis”. Kutlu Doğum Sempozyumu. Ankara: Türkiye diyanet vakfi yayınları. 2003.
- Hatîb el-Bagdadî, Ahmed b. Alî. el-Câmiʿ li-aḫlâḳı’r-râvî ve âdâbi's-sâmi. Kahire: Daru İbadi'r-Rahman, 2014.
- Hatîb el-Bagdadî, Ahmed b. Alî. el-Kifaye fî İlmi'r-Rivaye. Thk. İbrahim el-Medeni. elMedînetü’l-Münevvere: el-Mektebetü’l-İlmiyye, ts.
- İbn Manzur, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisanü'l-Arab. Beyrut: Dâru Sadır, 1414.
- İbn Receb El-Hanbeli, Abdurrahmân b. Ahmed. Şerh ‘İlel et-Tirmizî. Thk. Hemmâm Abdurrahim. 1. Baskı. Ürdün: Dâru’l-Menâr, 2002.
- İbnü’d-Dehhân, Ebû Muhammed Nâsıhuddîn Saîd b. el-Mübârek el-Bağdâdî. Taḳvîmü’n-naẓar. Thk. Salıh bın Nasır. Riyad: Dâru’r-Rüşd, 2001.
- İbnü's-Sübki, Ebû Nasr Taceddin Abdülvehhab b. Ali. Tabakatü'ş-Şafiiyyeti'l-kübra. Thk. Mahmûd Muhammed Tanahi, Abdülfettah Muhammed el-Hulv. Kahire: Matbaatu İsa el-Babi el-Halebi, 1964/1383.
- Kardavi, Yusuf. el-Helal ve’l-haram fi’l-İslam. Kuveyt: İttihadü’l-İslami el-Alemi, 1978/1398.
- Leknevi, Abdülali Muhammed b. Nizameddin Muhammed Sehalevi el-Ensârî. evatihü’r-rahamut bi-şerhi Müsellemi’s-sübut. Thk. Abdullah Mahmûd Muhammed Ömer. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002/1423.
- Râzî, Fahreddîn Muhammed b. Ömer b. el-Hüseyn. el-Mahsul fî ilmi usuli'l-fıkh. thk. Taha Câbir Feyyaz el-Alvâni. Riyad: Câmiatü’l-İmam Muhammed b. Suud elİslâmiyye, 1979.
- Şâtibî, İbrâhîm b. Mûsâ eş-Şâtibî. el-Muvâfekât. thk. Abdullah Dirâz. Beyrut: Dâru’lMarife, ts.
- TOSHIHIKO, Izutsu. Ethico-Religious Concepts in the Qurʾān. Montreal: McGillQueen’s University Press. 1966.
- Zehebî, Muhammed b. Ahmed. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Thk. Şuayb el-Arnavut ve Hüseyin el-Esed. Beyrut: Dâru’r-risâle, 1413.
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Yayıncı: Şarkıyat Araştırmaları Derneği