Nihan KOÇER, Turgay BİRTÜRK, Murat SARGINCI

Türkiye’de Doğal Yayılışlı Dar Yapraklı Dişbudak (Fraxinus angustifolia Vahl)’ın Yükseltiye Bağlı Odun Anatomik Özelliklerinin Değişimi

Bu çalışmada Türkiye’de doğal olarak yetişen Dar Yapraklı Dişbudak (Fraxinus angustifolia Vahl.) taksonlarının odun anatomik özelliklerinin yükseltiye bağlı değişimleri incelenmiştir. Odun örnekleri Türkiye genelinde farklı yükseltilerden alınmıştır. Anatomik ölçüm ve sayımlar sonucu elde edilen verilerle yükseltiye bağlı korelasyon analizi yapılmıştır. Bu analiz sonucuna göre yükselti ile birim alandaki trahe ve özışını sayıları arasında pozitif ilişki, trahe (radyal ve teğet) çapları, lif ve trahe hücre uzunlukları, vulnerabilite oranı ve mezomorfi değeri arasında negatif ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Odun anatomisi, Dar Yapraklı Dişbudak, Yükselti, Türkiye

Variation of Wood Anatomic Properties of Native Narrow Leaved Ash along altitute (Fraxinus angustifolia Vahl) in Türkiye

Variations of wood anatomical properties of Native Narrow Leaved Ash (Fraxinus angustifolia Vahl.) taxa along altitude in Turkey were investigated in this study. Wood samples were taken from different elevations throughout Turkey. Correlation analysis based on elevation was performed with the data obtained from anatomical measurements and counts. According to the results of this analysis, a positive correlation was found between the elevation and the number of vessel and rays per unit area, and a negative correlation was found among the vessel (radial and tangential) diameters, fiber and vessel cell lengths, vulnerability ratio and mesomorphy value.

Keywords:

Wood anatomy, Narrow leaved ash, Altitute, Türkiye.,

PDF

___

Alves, E. S., & Angyalossy-Alfonso, V. (2000). Ecological trends in the wood anatomy of some Brazilian species. 1. Growth rings and vessels. IAWA journal, 21(1), 3-30.
Alves, E. S., & Angyalossy-Alfonso, V. (2002). Ecological trends in the wood anatomy of some Brazilian species. 2. Axial parenchyma, rays and fibres. Iawa Journal, 23(4), 391-418.
Baas, P. (1973). The wood anatomical range in Ilex (Aquifoliaceae) and its ecological and phylogenetic significance. Blumea: Biodiversity, Evolution and Biogeography of Plants, 21(2), 193-260.
Baas, P. (1976). Some functional and adaptive aspects of vessel member morphology. Leiden Botanical Series, 3(1), 157-181.
Baas, P., Werker, E., & Fahn, A. (1983). Some ecological trends in vessel characters. Iawa Journal, 4(2-3), 141-159.
Baas, P., & Carlquist, S. (1985). A comparison of the ecological wood anatomy of the floras of southern California and Israel. Iawa Journal, 6(4), 349-353.
Baas, P., & Xinying, Z. (1986). Wood anatomy of trees and shrubs from China. I. Oleaceae. IAWA journal, 7(3), 195-220.
Baas, P., & Schweingruber, F. H. (1987). Ecological trends in the wood anatomy of trees, shrubs and climbers from Europe. IAWA journal, 8(3), 245-274.
Baas, P., Esser, P. M., van der Westen, M. E., & Zandee, M. (1988). Wood anatomy of the Oleaceae. IAWA Bulletin, 9(2), 103-182.
Baas, P., & Wheeler, E. A. (1996). Parallelism and reversibility in xylem evolution a review. IAWA journal, 17(4), 351-364.
Baas, P., & Wheeler, E. A. (2011). Wood anatomy and climate change. Climate change, ecology and systematics, 78, 141-155.
Birtürk, T. (2011). ‘Karadeniz bölgesinde doğal olarak yetişen akçaağaç (Acer L.) taksonları odunlarının anatomik özellikleri ve farklı yetişme koşullarının bu özellikler üzerine etkisi’. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Carlquist, S. (1977). Ecological factors in wood evolution: a floristic approach. American journal of botany, 64(7), 887-896.
Carlquist, S., & Hoekman, D. A. (1985). Ecological wood anatomy of the woody southern Californian flora. Iawa Journal, 6(4), 319-347.
Carlquist, S. (1988). Comparative Wood Anatomy. Systematic, Ecological and Evolutionary Aspects of Dicotyledon Wood.
Davis, P. H. (Ed.). (1965). Flora of Turkey and the East Aegean Islands: Vol.VI. at the University Press.
Dickison, W. C., & Phend, K. D. (1985). Wood anatomy of the Styracaceae: evolutionary and ecological considerations. IAWA Journal, 6(1), 3-22.
Dufour, S., & Piégay, H. (2008). Geomorphological controls of Fraxinus excelsior growth and regeneration in floodplain forests. Ecology, 89(1), 205-215.
Efe, A. (1998). Türkiye’nin Akdeniz Bölgesi Endemik Akçaağaç (Acer L.) Taksonlarının Morfolojik ve Anatomik Özellikleri. Kasnak Meşesi ve Türkiye Florası Sempozyumu, 21(23), 276-291.
Erşen, F. (1999). ‘Artvin yöresi Atilla Vadisi florasındaki bazı odunsu taksonların odun anatomilerinin ekolojik yönden incelenmesi’. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Erşen Bak, F. (2006). ‘Türkiye’de yetişen Oleaceae familyası taksonlarının ekolojik odun anatomileri’. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Fahn, A., Werker, E., & Bass, P. (1986). Wood anatomy and identification of trees and shrubs from Israel and adjacent regions. Israel Academy of Sciences and Humanities. 221.
Ferrari, G., & Scaramuzzi, G. (1980). Investigations on the effects of site on wood characteristics in populus x euroanericana. In IUFRO Conf. Div (Vol. 5).
Ferrazzini, D., Monteleone, I., & Belletti, P. (2007). Genetic variability and divergence among Italian populations of common ash (Fraxinus excelsior L.). Annals of Forest Science, 64(2), 159-168.
Fraxigen, “Ash species in Europe: biological characteristics and practical guidelines for sustainable use,” Oxford Forestry Institute, University Oxford, United Kingdom, pp. 128, 2005.
Gerçek, Z., Merev, N., Anşin, R., Özkan, Z. C., Terzioğlu, S., Serdar, B., & Birtürk, T. (1998). Türkiye’deki Gürgen Yapraklı Kayacık (Ostrya carpinifolia Scop.)’ın ekolojik odun anatomisi. Kasnak Meşesi ve Türkiye Florası Sempozyumu, 21-23.
International Association of Wood Anatomists Committee. (1933). Glossary of Terms Used in Describing Woods, Tropical Woods. IAWA Bulletin, 36. 11-81.
International Association of Wood Anatomists Committee. (1989). IAWA list of microscopic features for hardwood identification. IAWA Bulletin, new series, 10(3), 219-332.
Koçer, N. (2018). ‘Türkiye'de doğal olarak yetişen dar yapraklı dişbudak (Fraxinus angustifolia Vahl.) taksonlarının anatomik özellikleri ve farklı yatişme koşullarının bu özellikler üzerine etkisi’. Doktora Tezi, Düzce Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Düzce.
Kennedy, R. W., & Smith, G. (1959). The effects of some genetic and environmental factors on wood quality in poplar. University of British Columbia. 60 (2). 35–36.
Lens, F., Luteyn, J. L., Smets, E., & Jansen, S. (2004). Ecological trends in the wood anatomy of Vaccinioideae (Ericaceae sl). Flora-Morphology, Distribution, Functional Ecology of Plants, 199(4), 309-319.
Lindorf, H. (1994). Eco-anatomical wood features of species from a very dry tropical forest. Iawa Journal, 15(4), 361-376.
Marigo, G., Peltier, J. P., Girel, J., & Pautou, G. (2000). Success in the demographic expansion of Fraxinus excelsior L. Trees, 15(1), 1-13.
Megraw, R. A. (1985). Wood quality factors in loblolly pine: the influence of tree age, position in tree, and cultural practice on wood specific gravity, fiber length, and fibril angle. Tappi Press.
Merev, N. (1983). ‘Türkiye Kızılağaç (Alnus Mill.) Odunlarının İç Yapıları’. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Merev, N. (1998). Doğu karadeniz bölgesindeki doğal angiospermae taksonlarının odun anatomisi. Trabzon, Türkiye: KTÜ Basımevi, Genel Yayın, (189).
Merev, N., & Yavuz, H. (2000). Ecological wood anatomy of Turkish Rhododendron L.(Ericaceae). Intraspecific variation. Turkish Journal of Botany, 24(4), 227-238.
Merev, N. (2003). Odun anatomisi. KTÜ Basımevi, Orman Fakültesi Yayını, (32).
MGM 2022. Meteroloji Genel Müdürlüğü, İklim Sınıflandırmaları. Erişim: https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/yayinlar/iklim_siniflandirmalari.pdf. Erişim Tarihi: 28.05.2022.
Noshiro, S., and P. Baas, L. Joshi, and M. Suzuki. (1994). Ecological wood anatomy of Alnus nepalensis (Betulaceae) in East Nepal. Journal of Plant Research 107: 399– 408.
Noshiro, S., Suzuki, M., & Ohba, H. (1995). Ecological wood anatomy of Nepalese Rhododendron (Ericaceae). 1. Interspecific variation. Journal of Plant Research, 108(1), 1-9.
Noshiro, S., & Baas, P. (2000). Latitudinal trends in wood anatomy within species and genera: case study in Cornus sl (Cornaceae). American Journal of Botany, 87(10), 1495-1506.
Noshiro, S., Ikeda, H., & Joshi, L. (2010). Distinct altitudinal trends in the wood structure of Rhododendron arboreum (Ericaceae) in Nepal. IAWA journal, 31(4), 443-456.
Peltier, J. P., & Marigo, G. (1999). Drought adaptation in Fraxinus excelsior L.: physiological basis of the elastic adjustment. Journal of Plant Physiology, 154(4), 529-535.
Percival, G. C., Keary, I. P., & Sulaiman, A. H. (2006). An assessment of the drought tolerance of Fraxinus genotypes for urban landscape plantings. Urban Forestry & Urban Greening, 5(1), 17-27.
Saucier, J.R., & Taras, M.A. (1966). Specific gravity and fiber length variation within annual height increments of red maple. Forest Prod. J. 16:33-36.
SAS Institute Inc. (1996). SAS/STAT users guide, Version 6.12. SAS Institute, Cary, North Carolina, USA.
Scurfield, G. (1959). The ashwoods of the Derbyshire Carboniferous limestone: Monk's Dale. Journal of Ecology, 47(2), 357-369.
Serdar, B. (2003). ‘Türkiye’de doğal olarak yetişen Salicaceae familyası taksonlarının ekolojik odun anatomisi’. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Şanlı, İ. (1978). Doğu kayını (Fagus orientalis Lipsky.) nin Türkiye'de çeşitli yörelerde oluşan odunları üzerine anatomik araştırmalar. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 27(1).
Thomas, D. S., Montagu, K. D., & Conroy, J. P. (2007). Temperature effects on wood anatomy, wood density, photosynthesis and biomass partitioning of Eucalyptus grandis seedlings. Tree Physiology, 27(2), 251-260.
Tyree, M. T., & Sperry, J. S. (1989). Vulnerability of xylem to cavitation and embolism. Annual review of plant biology, 40(1), 19-36.
Tyree, M. T., Kolb, K. J., Rood, S. B., & Patiño, S. (1994). Vulnerability to drought-induced cavitation of riparian cottonwoods in Alberta: a possible factor in the decline of the ecosystem. Tree Physiology, 14(5), 455-466.
Van der Graaff, N. A., & Baas, P. (1974). Wood anatomical variation in relation to latitude anf altitude. Blumea: Biodiversity, Evolution and Biogeography of Plants, 22(1), 101-121.
Yaltirik, F. (1971). Yerli akcaagac (Acer L.) turleri uzerinde morfolojik ve anatomik arastirmalar. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 179.
Yaltırık, F. (1978). Türkiye’deki Doğal Oleaceae Taksonlarının Sistematik Revizyonu. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, 250.
Yaman, B. (2002). ‘Türkiye’nin Euro-Siberian (Euxine) bölgesi’inde doğal olarak yetişen yabani kiraz (Cerasus avium (L.) Moench)’ın morfolojik, anatomik ve palinolojik özellikleri’. Doktora Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
Yaman, B., & Saribas, M. (2004). Vessel size variability of Poplar (Populus L.) species in relation to altitude in Euxine Region of Turkey. Faculty of For. J. Suleyman Demirel University A (1), 111-123.
Yaman, B. (2008). Variation in quantitative vessel element features of Juglans regia wood in the western black sea region of Turkey. Agrociencia, 42(3), 357-365.
Zhang, S. Y., Baas, P., & Zandee, M. (1992). Wood structure of the Rosaceae in relation to ecology, habit and phenology. IAWA Journal, 13(3), 307-349