DP600 ve HSLA300 Sac Malzemelerde Geri Esneme Davranışlarına Proses Parametrelerinin Etkisinin Deneysel Araştırılması

Bu çalışmada sac metal malzemelerin oda sıcaklığında bükülerek şekillendirilmesi sonrası gözlenen ve şekillendirmede istenmeyen bir durum olan geri esneme davranışı deneysel olarak araştırılmıştır. Çalışmada DP600 ve HSLA300 sac malzemeler farklı kalıp açılarında ve ütüleme sürelerinde V bükme yöntemiyle şekillendirilmiştir. Çalışma sonunda ütüleme süresinin 10 saniye artmasıyla elastik gerilmelerin kalıcı gerilmelere dönüşmesinden dolayı geri esneme açısının DP600 sac malzemede ortalama %14,8, HSLA sac malzemede ise ortalama %9,7 azaldığı tespit edilmiştir. Kalıp açısının artmasıyla elastik gerilim miktarının da artmasından dolayı her iki malzemede de esneme açısının arttığı, açının büyümesiyle de elastik gerilmelerin dar bir alanda hapsolmasından dolayı da esnemenin daha sonra azaldığı belirlenmiştir. DP600 sac malzemede 15 derece kalıp açısından 45 derece kalıp açısına kadar esnemenin ortalama %15,2 arttığı, 45 dereceden sonra ise %27,6 azaldığı tespit edilmiştir. HSLA sac malzemede ise 15 derece kalıp açısından 30 derece kalıp açısına kadar esnemenin önce ortalama %10,4 arttığı, 30 dereceden sonra ise %26,4 azaldığı gözlenmiştir. Ayrıca DP600 sac malzemenin sertliğinin HSLA sac malzemeden daha yüksek olmasından dolayı oluşan geri esneme değerinin HSLA sac malzemeye göre %12,3 daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Geri esneme, DP600, HSLA300

PDF

___

[1] E. Malyer, S. K. Akgün, “Isıl işlemin AA6061 alüminyum alaşımı sac metal malzemenin şekillendirilmesine etkilerinin incelenmesi,” DÜMF Mühendislik Dergisi, c. 9, s. 2, ss. 741-751, 2018.
[2] A. Işıktaş, İ. Ay, “Farklı Kalınlıklardaki Dkp Sacın Farklı Açılarda Yapılan V-Bükme İşlemindeki Geri Esnemelerinin İncelenmesi,” Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, c. 17, s. 1, ss. 59-69, 2015.
[3] S. Kılıç, F. Öztürk, S. Toros, “DP 800 çeliğinin Mekanik Özelliklerinin ve Geri Esneme Davranışının İncelenmesi,” Makina Tasarım ve İmalat Dergisi, c. 11, s. 1, ss. 40-45, 2009.
[4] P. Mulidran, E. Spisak, J. Majernikova, “Springback Prediction in Sheet Metal Forming Via FEA Similation,” The International Journal of Engineering and Science, vol. 6, no. 9, pp. 49-52, 2017.
[5] Y. Umur, “Dual Fazlı Çelik Saclarda Geri Yaylanma Probleminin Deneysel Olarak İncelenmesi,” Doktora tezi, Makine Mühendisliği Bölümü, Uludağ Üniversitesi, Bursa, Türkiye, 2016.
[6] A. Mkaddem, D. Saidane, “Experimental Approach and RSM Procedure on the Examination of Springback in Wiping-die Bending Processes,” Journal of Materials Processing Technology, vol. 189, no. 2007, pp. 325-333, 2007.
[7] N. Şen, N. Kurgan, “HC300LA ve HC420LA Sac Malzemelerde Ilık Şekillendirmenin Geri Esnemeye Etkisinin Deneysel İncelenmesi,” 4th International Symposium on Innovative Technologies in Engineering and Science, Antalya, Türkiye, 2016, ss. 523-532.
[8] E. Lee, J. Hwang, C. Lee, D. Yang, W. Yang, “A local heating method by near-infrared rays for forming of non-quenchable advanced high-strength steels,” Journal of Materials Processing Technology, vol. 214, no. 4, pp. 784-793, 2014.
[9] M. Türkmen, S. Gündüz, “Çift Fazlı Çeliklerde Martenzit Morfolojisinin Statik Deformasyon Yaşlanma Davranışı Üzerine Etkisi,” Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, c. 28, s. 2, ss. 353-362, 2014.
[10] E. Salamcı, F . Kabakçı, “Çift Fazlı Çeliğin Çekme Özelliklerine Mikroyapının Etkisi,” Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, c. 26, s. 2, ss. 263-272, 2013.
[11] M. Yenice, “Bükme ile Şekillendirilen Saclarda Geri Yaylanma Davranışının İncelenmesi,” Yüksek lisans tezi, Makine Mühendisliği Bölümü, Uludağ Üniversitesi, Bursa, Türkiye, 2006.
[12] ASM Metals Handbook, Forming and Forging, 14. baskı, USA: International Handbook Committee A, 1993, böl. 3, ss. 1144.
[13] E. Uslu, “Sac Malzemelerin Bükülmesinde Geri Yaylanma Davranışının Araştırılması,” Yüksek lisans tezi, Makine Mühendisliği Bölümü, Fırat Üniversitesi, Elazığ, Türkiye, 2014.
[14] Y. Zong, P. Liu, B. Guo, D. Shan, “Springback evaluation in hot V-bending of Ti-6Al-4V alloysheets,” International Journal AdvManufTechnol, vol. 76, no. 2015, pp. 577–585, 2015.
[15] S. Benson, “The hows and whys of springback and springforward,” The Fabricator, 90-93, 2014.