Meşe-Gürgen Karışık Meşcerelerinde Gençleştirme Çalışmalarının ve Gençliklerin Büyüme Performanslarının Değerlendirilmesi

Dünyada ve ülkemizde yapraklı orman ağaç türlerinin önemi giderek artmaktadır. Türkiye tür zenginliği ve kapladığı alan bakımından dünyanın sayılı meşe diyarlarından biridir. Trakya’nın meşe ormanlarından bir bölümünü Belgrad ormanı oluşturmaktadır. Belgrad ormanında meşe türü ile doğu kayını, gürgen ve diğer yapraklılar karışıma girmektedir. Bu çalışmada Kurtkemeri Orman İşletme şefliği (İstanbul-Belgrad) sınırları içerisindeki Sapsız meşe (Quercus petraea) - Gürgen (Carpinus betulus) karışık meşcerelerinde doğal gençleştirmenin başarısı ve gençliklerde büyüme performanslarının silvikültürel açıdan değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma konusu meşe ve gürgen karışık meşceresi 2012 yılında büyük alan siper işletmesiyle gençleştirilmiştir. Gençleştirme alanında 2017 sonbaharında 50 m arayla sistematik olarak 20x20 m ebatlarında 30 adet örnek alan alınmıştır. Örnek alanlar içerisindeki siper ağaçlarının çapları ve boyları ölçülmüş, ayrıca ağaçların gençliği örtme derecesi belirlenmiştir. Ayrıca, örnek alanlar içerisinde iki adet alt örnekleme yapılmış ve buralarda gençlik sayımı, kök boğazı çapı ve boy ölçümleri ile kök boğazı çapı yüzey alanı ve hacim hesaplamaları yapılmıştır. Sahada gençlik sayısı 0.4-22 adet m-2 arasında değişmekte, gençliğin %72’si sapsız meşe, kalanı ise gürgendir. Gençliklerin kök boğazı çapı ve boyu meşede sırasıyla, 4.0±0.8mm ve 29.6±12.7; gürgende 9.0±3.0 mm ve 62.2±20.9 cm olarak ölçülmüştür. Varyans analizine göre; gürgen gençliği meşe gençliğinin 2 katından daha fazla kök boğazı çapı ve boyuna sahiptir. Ayrıca gürgen gençliklerinin ortalama kök boğazı yüzey alanı ve gövde hacmi meşe gençliklerinden sırasıyla 5 ve 9 kat daha yüksektir. Sonuç olarak, sahada doğal gençleştirmenin başarılı olduğu ve yeterli sayıda gençliğin elde edildiği söylenebilir. Ancak gürgenin meşeye göre daha hızlı geliştiği ve meşeyi boğma tehlikesi göz önüne alındığında, sapsız meşe-gürgen karışık meşceresinde meşeye çap-boy üstünlüğü verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Belgrad, Doğal gençleştirme, Gürgen, Sapsız meşe

PDF

___

[1] T. Odabaşı, A. Çalışkan, ve H. F. Bozkuş, Silvikültür tekniği (Silvikültür II). İstanbul, Türkiye: İÜ Orman Fakültesi Yayınları, 2004.
[2] F. Saatçioglu, Silvikültür Teknigi (Silvikültür II). İstanbul: İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, 1979.
[3] Anonim, (04 Mart 2019). [Online]. Erişim: https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Yayinlar/T%C3%BCrkiye%20Orman%20Varl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-2016-2017.pdf
[4] F. Yaltirik, Türkiye meşeleri teşhis kılavuzu (The oak trees of Turkey). Istanbul: Yenilik Basimevi, 1984.
[5] M. Genç, Silvikültürün temel esasları, 3 ed. Isparta, Türkiye: Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, 2012.
[6] R. Sikkema, G. Caudullo, ve D. de Rigo, "Carpinus betulus in Europe: distribution, habitat, usage and threats," European Atlas of Forest Tree Species; Publications Office of the European Union: Luxembourg, pp. 73-75, 2016.
[7] P. S. Savill, The silviculture of trees used in British forestry, 2 ed. London, UK: CABI, 2013.
[8] A. J. Kwiatkowska, K. Spalik, E. Michalak, A. Palińska, ve D. Panufnik, "Influence of the size and density of Carpinus betulus on the spatial distribution and rate of deletion of forest-floor species in thermophilous oak forest," Plant Ecology, vol. 129, pp. 1-10, 1997.
[9] H. B. Özel ve M. Ertekin, "İstanbul-Bentler yöresindeki doğal sapsız meşe (Quercus petraea (mattuschka) lieb.) gençliklerinde ilk büyümelerin değerlendirilmesi," Bartın Orman Fakültesi Dergisi, c. 12, ss. 67-75, 2010.
[10] Orman Genel Müdürlüğü, Kurtkemeri orman işletme şefliği-2015-2035 yılları arası Ekosistem tabanlı fonksiyonel orman amenajman planı, yayınlanmamış rapor.
[11] Orman Genel Müdürlüğü, Bahçeköy Orman İşletme Müdürlüğü, Kurtkemeri Orman İşletme Şefliği 2018 yılı Silvikültürel çalışmalar gözlem defteri, yayınlanmamış rapor.
[12] İ. H. Tunçkale, "Belgrad Ormanı toprak tipleri ve yayılışları üzerine araştırmalar," İ. Ü. Orman Fakültesi Dergisi A, c. 15, ss. 111-164, 1965.
[13] M. Kantarcı, Belgrad ormanı toprak tipleri ve orman yetisme ortamı birimlerinin haritalanması esasları üzerine arastırmalar. İstanbul, Türkiye: İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, 1980.
[14] S. Özhan, "Belgrad Ormanı Ortadere Yağış Havzasında ölü örtünün hidrolojik bakımdan önemli özelliklerinin bazı yöresel etkenlere göre değişimi," İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi A, c. 26, s.1, ss. 102-155, 1977.
[15] A. Kalıpsız, Dendrometri. İstanbul, Türkiye: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, 1999.
[16] A. Çalışkan, G. Özalp, ve M. Karadağ, "Karabük-Büyükdüz araştırma ormanında karaçam+ meşe+ göknar+ kayın karışık meşcerelerinde meşenin gençleştirilmesi" Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Teknik Bülten, c. 15, ss. 59, 2004.
[17] F. Saatçioglu, Silvikültür Teknigi (Silvikültür II). İstanbul, Türkiye : İÜ Orman Fakültesi Yayınları, 1979.
[18] E. Dişli, "Belgrad ormanında bazı meşe türü gençliklerinin silvikültürel özellikleri," Yüksek lisans tezi, Orman Mühendisliği Bölümü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2016.
[19] D. Kestek, "Sapsız meşe türünde yapılan seyreltmelerin fidanların bazı morfolojik kalite kriterleri üzerine etkisinin araştırılması," Yüksek lisans tezi, Orman Mühendisliği Bölümü, Artvin Çoruh Üniversitesi, Artvin, Türkiye, 2012.
[20] H. B. Özel ve M. Ertekin, "Devrek ve Araç yöreleri sapsız meşe (Quercus petraea (Mattuschka) meşcerelerinde doğal grup gençleştirme uygulamalarının başarısını etkileyen faktörler," Journal of Bartin Faculty of Forestry, c. 17, s.25-26, ss. 1-28, 2015.
[21] İ. Atay, "Tabii gençleştirmenin başarılı veya başarısız oluşuna etki yapan en önemli faktörler üzerinde açıklamalar," İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, c. 11, s.2, ss. 7-20, 1971.