Yeni Kapitalizm ve Meslek Olgusunun Değişen Anlamları Üzerine

Meslek hem birey, hem de toplum açısından yaşamsal fonksiyonlara sahiptir. Toplumun işleyişinde, bireyin toplumsal konumunun tayininde ve topluma katılımında belirleyici bir rolü vardır. Geleneksel anlamıyla stabil bir yapı olan meslek, günümüzde radikal bir dönüşüm sürecine girmiş bulunmaktadır. Yeni kapitalizmin, çalışma dünyasını bütünüyle esneklik, değişkenlik, geçicilik/uçuculuk üzerine kurması meslekleri ölümcül bir deformasyona maruz bırakmaktadır. Mevcut emek piyasası bireyin, işini bir meslek olarak benimsemesini ve ona bağlanmasını riskli kılmaktadır. Böylece bireyin meslekle olan bağları zayıflamakta, meslekle kimliklenmesi zorlaşmaktadır. Çalışma hayatında insan emeğinin yerini makinelerin alması ise, mesleklerin icra üslubunu tamamen değiştirmekte, meslek mensubunu ürettiği üründen/hizmetten kopararak yabancılaştırmaktadır. Teknolojinin, kişinin birden fazla işi aynı anda yapmasını mümkün kılmasıyla da tek işte sabitlenme mecburiyeti ortadan kalkmaktadır. Bu da meslek sınırlarının muğlâklaşmasına, mesleki bilincin zayıflamasına ve mesleğin, giderek geçici iş/uğraş konumuna indirgenmesine sebebiyet vermektedir.

On the New Capitalism and the Changing Meanings of the Occupation Phenomenon

Occupation/profession has vital functions in terms of both individual and society. It has a determining role in operation of society, establishing individual’s social status and joining the society. Traditionally, being a stable structure, occupation has been in a radical transformation process today. Occupation now faces a mortal deformation due to the fact that new capitalism made the work life totally flexibility, variability and temporality/volatility. Current labour market risks individual’s adopting his/her job as a occupation and being occupied with it. As a result, individual’s occupational ties get thinner, and identification process becomes impossible. That substituting machines rather than human’s labour in work life, changes the performance manner of occupations completely, thereby alienating by keeping him/her away from products/services. Today it is not necesssary for an individual to reserve himself to one job, thanks to the technology making synchronous jobs possible. Therefore, this makes occupation’s limits obscure, occupational consciousness weaker, and day by day the occupation becomes a temporary struggle.

PDF

___

Ansal, H. (1996). “Teknolojik Gelişmelerin İşgücü Niteliğine Etkileri”, İnsan, Toplum, Bilim, 4. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi Bildirileri (Der. K. Lordoğlu), İstanbul: Kavram Yayınları, 11-24.
Aytaç, Ö. (2003). “Meslekler Sosyolojisi Açısından Polislik Mesleği”, Polis ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1: 15-33.
Bauman, Z. (1999). Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar, (Çev: Ümit Öktem), İstanbul: SarmalYayınları.
Bauman, Z. (2005). Bireyselleşmiş Toplum, (Çev: Yavuz Alogan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bozkurt, V. (2002). “Toplum ve İktisat”, Sosyolojiye Giriş, (Edit: İhsan Sezal) Ankara: Martı Yay., 243-292.
Dunkerley, D. (1975). Occupations and Society, London: Routledge&Kegan Paul.
Eke, B. (1987). “Bir Sosyal Sınıf Belirleyicisi Olarak Meslek Faktörü”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 14: 377-401.
Funk, R. (2007). Ben ve Biz: Postmodern İnsanın Psikanalizi, (Çev: Çağlar Tanyeri), İstanbul: YKY.
Giddens, A. (2000). Sosyoloji, (Çev: Hüseyin Özel vd.), Ankara: Ayraç Yayınları.
Gorz, A. (2001). Yaşadığımız Sefalet, Kurtuluş Çareleri (Çev: Nilgün Tutal), İstanbul: İletişim Yayınları.
Hall, R. H. (1975). Occupations and the Social Structure, Englewood Cliffs: Prentice-Hall.
Hughes, E. C. (1996). “Meslekler”, Meslekler ve Sosyoloji, (Der. ve Çev: Z. Cirhinlioğlu), Ankara: Gündoğan Yay., 25-41.
Huntıngton, S. P. (2004). Asker ve Devlet: Sivil-Asker İlişkilerinin kuram ve Siyaseti, (Çev: K. Uğur Kızılaslan), İstanbul: Salyangoz Yayınları.
Kasapoğlu, A. (2005). Değişen Toplumsal Yapıda Karakter, Ankara: Ütopya Yayınları.
Kemerlioğlu, E. (1973). Erzurum’da Meslekler ve Sosyal Tabakalaşma, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum.
Kemerlioğlu, E. (1990). Toplumsal Tabakalaşma ve Hareketlilik, Erzurum: Atatürk Üniv. Fen-Edb. Fak. Yay,
Kwantes, C. T. and Boglarsky, C. A. (2004). “Do Occupational Groups Vary in Expressed Organizational Culture Preferences? A Study of Six Occupations in the United States”, International Journal of Cross Cultural Management, 4: 335-354.
Lıght, D. ve Levıne, S. (1996). “Tıp Mesleğinin Değişen Yanı: Kuramsal Bir İnceleme”, Meslekler ve Sosyoloji, (Der. ve Çev: Z. Cirhinlioğlu), Ankara: Gündoğan Yay. ss.169-196.
Macdonald, K. M. (1995). The Sociology of the Professions, London: Sage Publications.
Mucchıellı, A. (1991). Zihniyetler, (Çev: Ahmet Kotil), İstanbul: İletişim Yay.
Pavalko, R. M. (1988), Sociology of Occupations and Professions, Itasca: F. E. Peacock Publ.
Ritzer, G. (1998). Toplumun McDonaldlaştırılması: Çağdaş Toplum Yaşamının Değişen Karakteri Üzerine Bir Deneme, (Çev: Ş.S. Kaya), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sennett, R. (2002). Karakter Aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri (Çev: Barış Yıldırım), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
User, İ. (1996). “Türkiye’de Sosyoloji ve Psikolojinin Gelişmesine İlişkin Sorunlar: Meslek Sosyolojisi Açısından Bir Değerlendirme”, İnsan, Toplum, Bilim, 4. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi Bildirileri (Der. K. Lordoğlu), İstanbul: Kavram Yayınları, 273-291.
Whalley, P. (1987). “Constructing an Occupation: The Case of British Engineers”, (Ed: H.Z. Lopata), Current Research on Occupations and Professions, 4: 3-20.
Zola, I. K. (1994). “Sağlık ve Köreltici Tıp”, Profesyoneller İktidarı, (Çev: Cevdet Cerit), İstanbul: Pınar Yay., 43- 68.