Osmanlı Vergi Düzeninde Temettuat Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme

Osmanlı Devleti’nin Tanzimat döneminde uyguladığı temettuat vergisi ve bu verginin toplanma biçimi ile temettuatların etkileri bu çalışmada değerlendirilmeye çalışılmıştır. Osmanlı’nın ekonomiyi kayıt altına alması, bunun için vergi dışı potansiyelleri dahi defterlere kaydetmesi anlatılmış, çeşitli temettuat defterlerinden alınan verilerle bu durum örneklendirilmiştir. Ayrıca Tanzimat döneminde verginin tarh, tahakkuk, kontrol ve teftişinin temettuatlar ile nasıl sağlandığı anlatılmaya gayret edilmiştir. Temettuatların uygulayıcısı olan muhassılların yalnızca defter tutan basit bir memur değil vergi tarhı, tahakkuku, kontrolü ve teftişi işlerini de kapsayan, kapsamlı bir vazifeleri olduğu açıklanmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte günümüz Türkiyesi’nde ekonominin kayıt altına alınamayışı ile bunun sonucu olarak ortaya çıkan kayıt dışı ekonomi kavramından bahsedilmiştir.

An Evaluation About Temettuat Applications in Ottoman Tax Arrangements

Scope of this study is to discuss the profit tax that was carried out by Ottoman States, gathering ways of this tax and the effects of profits in Tanzimat Period. Restricting of economics, for this scope recording of potentials those were out of tax by Ottoman has explained earlier and has illustrated by means of data gathered from profit notebooks. Furthermore, it was explained how the taxes controlled and inspected by the means of profits in Tanzimat Period. It was tried to explain that tax collectors who was the appliers of Profits, were not only civil servants, but also had got comprehensive works including tax collecting and tax inspection. However, unrestricted economy concept that was appeared because of Turkey’s economical difficulties, was discussed.

PDF

___

Arşiv Belgeleri
BOA., ML. VRD. TMT, nr.7940.
BOA., ML. VRD. TMT, nr. 6776
BOA., ML. VRD. TMT, nr. 5967
BOA., ML. VRD. TMT, nr. 7698.
BOA., ML. VRD. TMT, nr. 1140.
BOA., ML. VRD. TMT, nr. 9754.
BOA., ML. VRD. TMT, nr. 10199.
BOA., ML. VRD. TMT, nr. 15942.
BOA., ML. VRD. TMT, nr.7704
Kitaplar
Aksoy, Ş. (1996), Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, İstanbul.
Çakır, C. (2001), Tanzimat Dönemi Osmanlı Maliyesi, İstanbul.
Güran, T., (1989), Tanzimat Döneminde Osmanlı Maliyesi: Bütçeler Ve Hazine Hesapları 1841-1861, Ankara.
Sayın, A.V. (1999) Tekâlif Kavaidi, Ankara.
Süleyman Sudi, (1996), “Defter-i Muktesid Osmanlı Vergi Düzeni”,Yay. Hz. Mehmet Ali Ünal, Isparta.
Şener, A. (1990) Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi, İstanbul: İşaret Tüm Vergi Kanunları, (2000), Ankara: Seçkin.
Ünal, M.A.(1997), Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta: Kardelen.
Makaleler
Adıyeke, N. (2000)‘Temettuat Sayımları ve Bu Sayımları Düzenleyen Nizamname Örnekleri’, OTAM, 11,769-807.
Fekete, L. (Nisan 1947) “Türk Vergi Tahrirleri”, Belleten, çev: Sadrettin Karatay, CXI, 42: 299-328.
Serin, M. (1998),“Osmanlı Arşivi’nde Bulunan Temettuat Defterleri”, Başbakanlık I. Milli Arşiv Şurası 20-21 Nisan, 717-728.
Kıldiş, Y., (2000) Kayıt Dışı Ekonominin Ulusal-Uluslararası Boyutu ve Çözüm Önerileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 2 :180-201.