İlk Devir İslam Dünyasında Akıl Yürütmelerin Mantık Açısından Değerlendirilmesi

İslam dünyasında kullanılan birçok akıl yürütme çeşidi vardır. Bunların birçoğu zamanla mantığın İslam dünyasına girmesinden sonra değişikliklere uğramıştır. Bu çalışmada mantığın İslam dünyasına girmeden önce, ilk devirlerde kullanılan sistematik olmayan akıl yürütme yöntemleri incelendi. Mantık açısından bunların değerlendirmesini yaptıktan sonra, mantıkî çıkarım metotların hangileriyle benzerlik gösterdiklerini tespit etmeye çalıştık.

Evaluation of Reasoning in the Logic Perspective in First Period of Islamic World

There are a lot of the methods of reasoning used in Islamic World. After that the logic has included into the Islamic World has changed these forms. At this study, it had been examined the non systematic reasoning before the period of using of the logic into Islamic World. It had evaluated these methods from aspect of the logical.

PDF

___

Ali Haydar, Hediyecik, (İsagoci Tercümesi), İstanbul 1309
Âmidi, Seyfuddin. el-İhkâm fi Usuli’l-Ahkâm, Beyrut trhz. s. 11-12
Atademir, H. Rağıp. Aristo’nun Mantık ve İlim Anlayışı, Ankara 1974
Bingöl, Abdulkuddûs. Gelenbevi’nin Mantık Anlayışı, İstanbul 1993
Cevdet Paşa, Ahmed. Âdâb-ı Sedad, İstanbul 1303
Curcânî, Seyyid Şerif. Kitabu’t-Tarifat, (Tah: Abdulmunim Hafenî), Kahire trhsz.
Cüveynî, Ebu’l-Meâli. el-Kâfiye fi’l-Cedel, (Neşr: Halil Mansur), Beyrut 1999
Cüveynî, Ebu’l-Meâli. Kitabu’l-İrşâd, (Tah: Esad Temim), Beyrut 1996
Çelebi, İlyas. İslam İnanç Sisteminde Akıl ve Dinî Düşüncede Aklîleşme Süreci, İstanbul 2002
Durusoy, Ali. “Gazâlî’de Mantık Biliminin Yeri Ve Önemi”, İslâmi Araştırmalar, Gazâlî Özel Sayısı, Ankara 2000, S. 13
Emiroğlu, İbrahim. “Cedel Nedir?” “Cedel’in İşleyişi ve Değeri” D.E.Ü. İlahiyat Fak. Dergisi, C. XII, s. 17, C. XIII, s. 9, İzmir 2001
Emiroğlu, İbrahim. Ana Hatlarıyla Klasik Mantık, İstanbul 1999
Gazali, Ebu Hamid. El-Mustasfâ min ilmi’l-Usûl, (Thk. M. İbn Abduşşekûr) Beyrut 1413
Gazâlî, Ebu Hamid. Mekasıdu’l-Felasife, (Neşr: Muhyiddin Sabri el- Kürdî), Kahire 1331
Gazali, Ebu Hamid. Mi’yaru’l-İlm Fi’l-Mantık, Şerh: Ahmed Şemseddin, Beyrut 1989
Gazali, Ebu Hamid. Mihakkü’n-Nazar fi İlmi’l-Mantık, Neşr. Refik el-Acem, Beyrut 1994
Gazali, Ebu Hamid.Tehafütü’l-Felasife, Kahire 1987
Görgün, Tahsin. “İnşa-Haber Ayırımı ve Kur’an’ın Anlaşılması”, Kur’an ve Dil; Dilbilim ve Hermenötik Sempozyomu, Mayıs 2001
Görmez, Mehmet. Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu, Ankara, 1997
Hakkı, İsmail. Fenn-i Menahic, Methodologıe, İstanbul 1329
Hallaf, Abdulvahhab. İslâm Hukuk Felsefesi, (Çev. Hüseyin Atay), Ankara 1973
İbn Haldun, Abdurrahman. Mukaddime (Tab. El-Hâc Abdusselam b. Şakrûn), Mısır trhsz.
İsfehanî, Rağıb. Müfredat Elfâzu’l-Kur’an, (Tah: Safvan Adnan Davudî), Beyrut 1996
Karaman, Hayrettin. İslâm Hukukunda İçtihad, İstanbul 1996
Kazvinî, Necmeddin Ali bin Ömer el-Kâtıbî. Risaletu’ş-Şemsiyye fi’l-Kavaidi’l-Mantıkîyye, İstanbul h.1290, Ali Sedat, Mizanu’l-Ukul fi’l-Mantık ve’l-Usûl, İstanbul 1303
Koca, Ferhat. İslâm Hukuk Metodolojisinde Tahsis (Daraltıcı yorum), İstanbul, 1996
Neşşar, Abdulhak. el-Mantıku’l-Kadîm Beyne’l-Müeyyidihi ve Muaridihi fi’l-Fikri’-İslâmî, Arabistan 1996,
Neşşar, Ali Sami. İslâm’da Felsefî Düşüncenin Doğuşu I, (Çev. Osman Tunç), İstanbul 1999
Neşşar, Ali Sami. Menahicu’l-Bahs inde Müfekkiri’l-İslam, Beyrut 1984
Şener, Abdulkadir. İslâm Hukuku Dersleri I, İzmir, 1987
Taylan, Necip. Mantık Tarihçesi Problemleri, İstanbul 1996
Tirmizi, el-Cami’us-sahih, (Kütub-u Sitte ve Şüruhuha, Sünen-i Tirmizi içinde), İst. 1992, C.III
Watt, W. Montggomery. İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, (Çev. Ethem Ruhi Fığlalı), İstanbul, 2001