FRANSA TECRÜBESİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRKİYE’DE “KAMU DENETÇİLİĞİ

“Denetim” olgusu, tüm örgütlenmeler için söz konusu olduğu gibi “idare” için de gerekli ve zorunludur. Zamanımızda en etkin denetimin, kamuoyunca yani yönetilenler tarafından yapılan denetim olduğu üzerinde bir görüş birliği oluştuğu söylenebilir. Kamu denetçisi veya Ombudsman denetimi olarak nitelenen ve işlerlik kazandırılmaya çalışılan denetim türü de böyle bir yargı dışı denetim türü olarak formüle edilmeye başlanmıştır. İlk kez İsveç’te doğan ve kurumsallaşan ombudsmanlık kurumu diğer denetim usullerinin eksikliklerini tamamlayıcı ve denetimin etkinliğini artırıcı bir fonksiyonu yerine getirmektedir. Bu makale, “ombudsman” (kamu denetçisi) veya “arabulucu” denetimi kavramını ve kavrama ilişkin tarihsel ve yasal süreci Fransa perspektifinden hareketle Türkiye’deki mevcut düzenlemeyi karşılaştırarak ele almaktadır. İdari sistemini almış olduğumuz Fransa’da 1973 yılında kurulan Médiateur (Arabulucu), Fransız toplumunda ve Devletinde kabul gören, saygı duyulan ve “akla gelen” bir kurumdur. 2011 yılında yapılan bir düzenleme ile spesifik alanlarda Ombudsman benzeri denetim yapan kurumlarla birleşerek “Hakların Savunucusu” (Défenseur des droits) adını alarak Bağımsız denetimde yeni bir etaba geçilmiştir. Makalede söz konusu kurum ile Türk idari sistemine 2010 yılında yapılan anayasa değişikliği ve 2012 tarih 6328 sayılı kanun ile teşkilatlanma yolu açılan Kamu Denetçiliği Kurumu tarihsel süreç ve mevzuat yönü ile mukayeseli karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kamu Denetçisi, Ombudsman, Médiateur, Arabulucu

OMBUDSMAN IN TURKEY FROM THE PERSPECTİVE OF FRENCH EXPERIENCE

“Auditing” is a subject matter for all the organizations as well as the administration. The most effective audit is valid to be the audit conducted by public or the citizens. Public auditor or the ombudsman is promoted as a autid system considered to be disjointed from the judiciary. The proffession of ombudsman has first grown in Anglo-Sakson Sweden and it is one of the check mechanism types of the public administration in order to eleminate the imperfect parts of the other types of check mechanism and has a function to increase the efficiency of these check mechanisims. This study focuses on the concepts or ombudsman or mediator audit rewiering the historical and legal processes in the Turkhish and French cases. The “mediator” which was incorporatal into the French legal system in 1973 is regarded as a recpected, sound and conceivable agency by the French public. The agency moved one step further as it is combined wiht other institions doing auditing in the similar areas forming the “Defencer of the rights”. This study compares the Defencer of the rights agency in French with the Public Administration Agency which is incorporated in The Turkhis Administrativ system in 2012.

Keywords:

Ombudsman, Mediateur,

PDF

___

Aktaş, Kadir (2011), “Kamu Denetçiliği Kurumunun Anayasal Sistemdeki Yeri ve Etkinliği Sorunu”, TBB Dergisi (94),
Aktel, Mehmet; vd (2013), “Türkiye İçin Bir Denetim Modeli: Kamu Denetçiliği (Ombudsman)”, MAEÜ, Sosyal Bilimler Dergisi, C.6, Sayı:9.
Altuğ, Figen (2000), Mali Denetim, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa.
Atay, Cevdet (1999), Devlet Yönetimi ve Denetimi, Alfa Yayınları, İstanbul.
Atay, Ender Ethem (2014), “Hukuk Devleti İlkesi Işığında İdarenin Denetimi ve Kamu Denetçiliği Kurumu”, Ombudsman Akademik Dergisi, Aralık / December Sayı: 1.
Borillo, Daniel-Chappe, Vincent-Arnaud (2011), “La Haute Autorité de Lutte Contre les Discriminations et Pour l’Egalité: Un Labaratoire Juridique Ephémere?”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p.369-380.
Bui-Xuan, Olivia (2011), “Le Défenseur des Enfants: Une Emancipation Réussie”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p.353-367.
Chevallier, Jacques (2011), “Le Défenseur des Droits: Unité ou Diversité”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p.433-445.
Derdiman R. Cengiz (2014), İdari Yargının Genel Esasları, Aktüel Yayın, Bursa.
Derdiman, R. Cengiz (2015), İdare Hukuku, Aktüel, Bursa.
Efe, Haydar; Demirci, Murat (2013), “Omdusmanlık Kavramı ve Türkiye’de Kamu Denetçiliği Kurumundan Beklentiler”, Sayıştay Dergisi, Sayı 90.
Erhürman, Tufan (1998), “Ombudsman”, Amme İdaresi Dergisi, 31(3).
Eroğlu, Hamza (1985), İdare Hukuku, Turhan Kitapevi, .5. Baskı, Ankara.
Eryılmaz, Bilal (2012) Kamu Yönetimi, Okutman Yayıncılık, Ankara
Fendoğlu, T. Hasan (2010), Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık), Stratejik Düşünce Enstitüsü, SDE Analiz, Aralık.
Fransız Cumhuriyeti Resmi Gazetesi, 30 Mart 2011 Tarih, 0075 sayı, Loi no:2011-333 du 29 mars 2011 relative au Défenseur des droits (1), Loi no:2011-334 du 29 mars 2011 relative au Défenseur des droits (1)
Gil-Robles, Alvaro (2011), “Défenseur du Peuple Espagnol et Garanties Constitutionnelles”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p.477-485.
Gözler, Kemal vd (2012), İdare Hukukuna Giriş, Ekin Yayınevi, Bursa
Kestane, Doğan (2006), “Çağdaş Bir Denetim Organizasyonu Olarak Ombudsmanlık ((Kamu Denetçiliği) “, Maliye Dergisi, Sayı 151, Temmuz-Aralık.
Köse, H.Ömer (1999), “Denetim ve Demokrasi”, Sayıştay Dergisi, Sayı:33, Nisan-Haziran.
Köse, H.Ömer (2000), Dünyada ve Türkiye’de Yüksek Denetim Araştırma/İnceleme/Çeviri Dizisi:12, Ankara.
Kulukçu, Erdal (1991), “Yönetimin Denetiminden Denetimin Yönetimine”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 6, Ekim-Aralık.
Küçüközyiğit, H. Galip (2006), “Ombudsmanlık Kurumu-Hukuksal ve Siyasal Bir İnceleme”, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt.2, Sayı.5.
Lamarche, Lucie (2011), “Les Institutions de Défense et de Promotion des Droits de la Personnes et du Citoyen au Québec: un Chaos Apparent”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p.. 487-498.
Legrand, André (2011), “Ombudsman Nordiques et Défenseur des Droits”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p. 499-506.
Métayer-Cluzel, Lucie (2011), “Reflexions A Propos de la Saisine du Défenseur des Droits”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p.447-460
Mutta, Serdar (2005), İdarenin Denetlenmesi ve Ombudsman Sistemi, Kazancı Matbaacılık, İstanbul.
Odyakmaz, Zehra (2014), İdari Yargı, Oniki Lehva Yayınları, İstanbul.
Özer, M. Akif (1998), “Yönetimin Denetlenmesinde Etkenlik Arayışları ve Son Gelişmeler”, Sayıştay Dergisi, Sayı 28 (Ocak-Mart).
Özer, M. Akif (2004), “Yerel Yönetimlerin Denetimi ve Ülkemizde Yaşanan Son Gelişmeler”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 444, Eylül
Renaudie, Olivier (2011), La Genese Complexe du Défenseur des Droits, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p. 397-408.
Sayan, Özkan İpek (2014), “Türkiye’de Ombudsmanlığın Uygulanabilirliği ve Alternatif Denetim Yöntemleri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt:69, No:2
Senghor, Richard (2011), “Les Grands Chantier du Défenseur des Droits”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p.507-515.
Slama, Serge (2011), “Les Pouvoirs du Défenseur des Droits: Une Cote Mal Taillée?”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p.461-476.
Şencan, Hüdai (2011), Bazı Ülkelerde Ombudsmanlık Kurumu, TBMM Araştırma Merkezi Yayını, Ocak.
Métayer-Cluzel, Lucie (2011), “Reflexions A Propos de la Saisine du Défenseur des Droits”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p.447-460
Mutta, Serdar (2005), İdarenin Denetlenmesi ve Ombudsman Sistemi, Kazancı Matbaacılık, İstanbul.
Odyakmaz, Zehra (2014), İdari Yargı, Oniki Lehva Yayınları, İstanbul.
Özer, M. Akif (1998), “Yönetimin Denetlenmesinde Etkenlik Arayışları ve Son Gelişmeler”, Sayıştay Dergisi, Sayı 28 (Ocak-Mart).
Özer, M. Akif (2004), “Yerel Yönetimlerin Denetimi ve Ülkemizde Yaşanan Son Gelişmeler”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 444, Eylül
Renaudie, Olivier (2011), La Genese Complexe du Défenseur des Droits, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p. 397-408.
Sayan, Özkan İpek (2014), “Türkiye’de Ombudsmanlığın Uygulanabilirliği ve Alternatif Denetim Yöntemleri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt:69, No:2
Senghor, Richard (2011), “Les Grands Chantier du Défenseur des Droits”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p.507-515.
Slama, Serge (2011), “Les Pouvoirs du Défenseur des Droits: Une Cote Mal Taillée?”, Revue Française d’Administation Publique, 2011/3, no:139, p.461-476.
Şencan, Hüdai (2011), Bazı Ülkelerde Ombudsmanlık Kurumu, TBMM Araştırma Merkezi Yayını, Ocak.
ŞENGÜL, Ramazan (2007), “Türkiye’de Kamu Yönetiminin Etkin Denetlenmesinde Yeni Bir Kurum: Kamu Denetçiliği Kurumu”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 14, Kocaeli, s.126-145.
Şengül, Ramazan (2013), “Kamu Yönetimi ile Birey İlişkilerinin Dönüşümüne Ombudsman Kurumunun Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:18, Sayı:3, s.71-88.
Şeker Dilara ve Güven Şeker (2000), “Avusturya Devletinde Kamu Yönetimi”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134
Tedeschi, Paul (1973), “Le Médiateur”, La Revue Administrative, 26e Année, N.151, Janvier-Fevrier,
Tutal, Erdal (2013), “İdarenin Denetimi ve Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu”, TAAD Yıl:4, Sayı:13, Nisan
http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000019237256 (17.08.2015)
http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000023781167 (17.08.2015)
http://www.comstbarth.fr/mediateur_republique.aspx (25.08.2015).
http://www.conseil-constitutionnel.fr/conseil-constitutionnel/francais/la-constitution/la-constitution-du-4-octobre-1958/texte-integral-de-la-constitution-du-4-octobre-1958-en-vigueur.5074.html#titre11bis (17.08.2015).
http://www.defenseurdesdroits.fr/fr/competences/missions-objectifs/lutte-contre-les-discriminations (17.08.2015).
http://www.defenseurdesdroits.fr/fr/competences/missions-objectifs/deontologie-de-la-securite (18.08.2015)
http://www.defenseurdesdroits.fr/fr/competences/missions-objectifs/droit-des-usagers (18.08.2015)
http://www.defenseurdesdroits.fr/fr/competences/missions-objectifs/defense-des-droits-de-lenfant (18.08.2015)
http://www.defenseurdesdroits.fr/fr/institution/presentation (14.08.2015)
http://www.defenseurdesdroits.fr/fr/publications/rapport/rapport-annuel-dactivite/rapport-annuel-dactivite-2014-0 (25.08.2015).
http://www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do;jsessionid=40BE0AA08CD9677CC329E37FC9A3CAC7.tpdjo10v_3?idSectionTA=LEGISCTA000006165298&cidTexte=LEGITEXT000006070719&dateTexte=20120820 (17.08.2015).
https://formulaire.defenseurdesdroits.fr/defenseur/code/afficher.php?ETAPE=informations (17.08.2015)