Anadolu Valisi Seyyid Ali Paşa asi miydi?

Kütahyanın merkezinde bulunan ve her gün binlerce kiş inin beş vakit namaz kıldığ ı Ali Pa şa (Alo Paşa) Camii zamanınAnadolu Beylerbeyi Ali Pa şa tarafından yaptırılmıştır. Gerek içinde namaz kılan ve gerekse önünden gelip geçenlerin sadececaminin isminin Ali Paş a oldu ğ unu bilirler. Fakat bu kiş iler Ali Pa şanın kim oldu ğ unu ve devletin hangi kademelerinde görevyaptığını bilmezler. Aslında vatandaş ların kim oldu ğ unu bilmediğ i devlet görevlilerinin Kütahyada Pa şa unvanıyla anılan pekçok tarihi eserleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları ş unlardır: Rüstem Paş a Medresesi, Karagöz Paşa Camii, Vahit Paş aKütüphanesi, Lâla Hüseyin Paş a Camii ve Bekir Sıtkı Paş a Tekkesi gibi. Bu makale için yapılan araş tırmada Kütahyada AliPa şa Camii, iki medrese, bir konak gibi kalıcı eser bırakmış olan ve iki defa Anadolu Beylerbeyliğ i makamında bulunan SeyyidAli Paş a konu olarak ele alınmıştır. Ali Pa şa ile ilgili kaynaklar ve arş iv belgelerinde yer alan bilgiler bir araya getirilerek çalış matamamlanmış tır. Her Cuma günü hayırla anılıp kendisi için dua edilen, ruhuna Fatiha okunan Ali Paş a kendisine verilengörevlerde gerçekten hakkındaki dua ve hayırla anılmayı hak edecek faydalı hizmetlerde mi bulunmu ş tur? Yoksa isyanlar veazillerle geçen bir ya şamın sonunda vatan haini mi olarak anımsanmayı hak etmiş tir? Bu araş tırmada iki sorunun yanıtınıbulmaya çalış aca ğ ız.

The Ali Pasha Mosque (Alo Paş a) is a historic mosque in Kütahya. It was built during the rule of Anatolian BeglerbegiAli Pasha. The mosque, millions of people perform five time prayer each day, is at the core of city. A big part of this article sfocus is on awareness. Both the congregants and the pass-byers know only the name of the mosque. Almost none of them knowactually who Ali Paş a is. In fact, Kütahya has got many historical buildings called Pasha . Unfortunately, citizens don t knowthe identities of the government officers who name afterthem. Some of those; Rüstem Pasha Madrasah, Karagöz Pasha Mosque,Vahit Pasha Library, Lâla Hüseyin Pasha Mosque, Bekir Sıtkı Pasha Khangah After lots of research over, the topic that ispresented include: Seyyid Ali Pasha passed Ali Pasha Mosque, two Madrasah, a mansion to humanity and was AnatolianBeglerbegi twice in his life. This article is completed by marshalling the resources in relevant literature and archives. The finalpoint is a little more serious. Considering the benedictions, many people remember Ali Pasha with gratitude on Fridays; didPasha deserve all of these prayers by doing his duty properly? Otherwise, did he deserve being memorialized as a traitor at theend of his life that was full of rebellion sand dismissals? The purpose of this article is to reach the answers of these questions.

PDF

___

AR ŞİV BELGELER İ
Ba şbakanlık Osmanlı Ar şivi
MAD. d. (Maliyeden Müdevver Defterler)
HAT (Hatt-I Hümayun Tasnifi)
C. AS (Cevdet Askeri)
C. DH (Cevdet Dahiliye)
C. ML (Cevdet Maliye)
TETKİ K ESERLER
BAŞAR, Fahameddin (1997), Osmanlı Eyalet Tevcihatı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara .
DANİŞMENT, İsmail Hami (1971 ), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, Yeni Türkiye Yayınları.
GÖKBİLGİN, M.Tayyip (1997), "Kütahya, İslam Ansiklopedisi, Eskiş ehir Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Milli eğ itim Bakanlığı Yayınları C.6,s.1118-1126. Pazvando ğlu Maddesi, İslam Ansiklopedisi (1964), C.9, MEB Basımevi, Ankara.
GÖYÜNÇ, Nejat (1999),Osmanlı Devletinde Taş ra Teş kilatı (Tanzimata Kadar),Osmanlı, Editör Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, C.6, s.77-89, Ankara.
Hoca Saadettin EFENDİ (1974), Tâcü't-Tevarih , İSTANBUL.
İNALCIK, Halil (1954), Fatih Devri Üzerinde Tetkik ve Vesikalar I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
KILIÇ, Orhan (2002), Klasik Dönemde Osmanlı Taş ra Te şkilatı, Beylerbeylikler/Eyaletler, Kaptanlıklar,Voyvodalıklar, Meliklikler (1362-1799) Türkler,Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, C.9,s.887-898.
KUNT, İ. Metin (1987), Sancaktan Eyalete, 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerâs ı ve İl İdaresi, Bo ğ aziçi Üniversitesi Yayınları, No.154, İstanbul.
ÖZKAYA,Yücel (1976), Osmanlı İmparatorlu ğunda Âyânlık, A.Ü. Dil Ve Tarih-Co ğ rafya Fakültesi Yayınları Doçentlik Tezi, Ankara.
ÖZTUNA, Yılmaz (2005), Türkiye, Kültür ve Turizm Bakanlığ ı Yayınları, Ankara. PA ŞA, Ahmet Cevdet (1966),Tarihi Cevdet (Türk Tarihinde Osmanlı Asırları), Üçdal Neş riyat, İstanbul.
SÜREYYA, Mehmet (1996), Sicill-i Osmanî, Tarih Vakfı Yurt Yayınları 30, İstanbul.
UZUNÇARŞILI, İ.Hakkı (1932), Kütahya Şehri, Devlet Matbaası, İstanbul.
VARLIK, Mustafa Çetin (1991), Anadolu Eyaleti, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İslami Araş tırmalar Merkezi, TDV. Yayınevi, İstanbul,C.3,s143-144.
VARLIK, Mustafa Çetin (1999), "Anadolu Eyaleti Kurulu ş u ve Geliş mesi Osmanlı, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, C.6, s.123-128
YÜCEL, Yaş ar(1974), "Osmanlı İmparatorlu ğ unda Desantralizasyona Dair Genel Gözlemler, Belleten , C.XX XVIII, Sayı:152,s.665.