Kültürel Bir İnşa Süreci olarak Sağlık: Kavramsal ve Tarihsel Bir Bakış

Sağlık ve hastalık kavramlarına ilişkin tanım ve karşılaştırmalar oldukça değişken bir süreç izler. Bunun temel nedeni, biyomedikal model olarak bilinen modern tıbbi sistem içinde uzun yıllar hastalığın kültürel nedenleri ve sonuçlarının göz ardı edilmesidir. Sağlık ve kültür ilişkisine yönelik düşünme biçimleri ve buna paralel bilimsel çalışmalar günümüzde Dünya Sağlık Örgütü düzeyinde kavramsal değişimlere neden olmuş, biyopsikososyal model olarak adlandırılan yaklaşım sağlık ve sosyal bilimlerin pek çok alanını etkilemiştir. Bu yazıda, geçmişten günümüze sağlık kavramı ve bu kavram etrafında şekillenen farklı kavramlara olan yaklaşımlar ile bunların dönüşümü üzerine genel bir değerlendirme yapılmaktadır

Anahtar Kelimeler:

Sağlık, kültür, hastalık, tedavi, tıp

Health as a Cultural Construction Process: A Conceptual and Historical Perspective

Description and comparison of the concepts of health and disease follows a highly variable process. The main reason for this, for many years cultural causes and consequences of the disease is ignored by modern medical system known as the biomedical model. Thinking for health and culture forms and parallel scientific studies today led to a conceptual change in the level of the World Health Organization, approach called the biopsychosocial model has affected many areas of health and social sciences. In this article, the concept of health from past to present different concepts and approaches which formed around this concept is made a general assessment on their conversion

Keywords:

Health, culture, illness, treatment, medicine,

PDF

___

Anderson, Robert, 1996. The Aims and Achievements of Medical Anthropology-Magic, Science and Health, USA: Harcourt Brace College Publishers.
Akbal, Alev. 2008. Sağlığın Değişen Anlamı. Madalyonun İki Yüzü: Hastalık ve Sağlık (ed. Aytül Kasapoğlu). İstanbul: Phoenix.
Baltaş, Zuhal. 2000. Sağlık Psikolojisi, Ankara Remzi Kitabevi
Baykan, Daniş. 2012. Allianoi Tıp Aletleri. İstanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü.
Belek, İ., E. Nalçacı vd, 1998. Türkiye İçin Sağlık Tezi. İstanbul: Sorun Yayınları.
Capra, Fritjof, 1989. Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası. (çev: M. Armağan) İstanbul: İnsan Yayınları.
Cousins, Norman, 2003 (1979). Hasta Gözüyle Hastalık (çev.: M. Sağlam), İstanbul: Dharma Yayınları.
E. E. Evans-Pritchard, 1937 (1963). Witchcraft, Oracles and Magic Among the Azande. Ox- ford: Clarendon Press.
Ersoy, Tolga, 1998. İatokrasi, Tıp ve Kültür. İstanbul: Sorun Yayınları.
Fişek, Nusret H., 1989. Türk Halkının Sağlık Düzeyi Nasıl Yükseltilebilir?, Ankara: Türkiye Sosyal, Ekonomik, Siyasal Araştırmalar Vakfı.
Foucault, Michel, 2002. Kliniğin Doğuşu. (Çev.: Temel Keşoğlu), İstanbul: Doruk Yayınları.
Helman, Cecil, 1984. Culture, Health and İllness. Bristol: John Wright & Sons.
Illich, Ivan, 1995. Sağlığın Gaspı (Çev. S. Sertabiboğulları), İstanbul: Ayrıntı.
Jackson, Ralph. 1999. Roma İmparatorluğu’nda Doktorlar ve Hastalıklar (Çev.: Şenol Mum- cu), İstanbul: Homer Kitabevi.
Keser, Alev, Eylül Damla Çıracıoğlu. 2015. “Sağlık ve Beslenme Okuryazarlığı”, Sağlık Okuryazarlığı, Ankara Üniversitesi Basımevi, ss.39-59.
Kaplan, M. (2011). “Halk Tıbbının Kökenleri: Teşhisten Tedaviye Din ve Büyü İliş- kisi” Milli Folklor Dergisi, cilt: 12, yıl: 23, sayı: 91. Ankara: Geleneksel Yayıncılık, s. 150-156.
Kaplan, M. (2010). Geleneksel Tıbbın Yeniden Üretim Sürecinde Kadın, Ankara Kent Ör- neğinde Kuşaklar Arası Çalışma, Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları: 257.
Knight, Chris. 1985. “Menstruation as Medicine”. Social Science and Medicine, Vol: 21, No:6.
Le Breton, David, 2005. Acının Antropolojisi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Lewis, Gilbert, 2001. “Health-An Elusive Concept”. Health and Ethnicity. Helen Macbeth (ed.), London: Sage Publication.
Nettleton, S. The Sociology of Health and Illness. Cambridge: Polity Press.
Özçelik, Nurşen Adak, 2002. Sağlık Sosyolojisi, Kadın ve Kentleşme. İstanbul: Birey Yayıncılık.
Parsons, Talcott, 2001. “Sağlık ve Hastalık: Sosyolojik Bir Eylem Perspektifi”. Toplumbilim, Sayı:13. İstanbul: İletişim Yayınları.
Read, Margaret, 1966. Culture, Health and Disease. social and cultural influences on health. London: Tavistock Publications.
Rivers, William H. R., 2004 (1924). Tıp, Büyü ve Din (Çev. İ. Enis Köksaldı), İstanbul: Epsilon Yayınevi.
Tahberer, Bekircan, 2005. Antik Kilikya Sikkelerinde Asklepios Kültü. Yüksek Lisans Tezi Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Deontoloji ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı, Adana.