ÜRÜN TASARIMINDA KÜLTÜREL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE ÖZGÜN DEĞER

Bireylerin yaşam döngüleri içinde kendiliğinden kazanılan alışkanlıklar olarak tanımlanan kültür, toplumun sosyal mirası olarak görülmektedir. Kültürel özellikler, geçmiş, güncel ve gelecek arasındaki ilişki ekseninde değişkenlik göstermekte ve buna bağlı olarak evirilmektedir. Toplumların sahip oldukları kültürel değerlerin yüksek etkileşimde olduğu en önemli alanlar içerisinde sanatsal yapı ve tasarım olgusu yer almaktadır. Ürün tasarım sürecinde kültürel bir özelliğin tasarıma entegrasyonu bir veya birden fazla bulgunun değerlendirilmesine bağlıdır. Seçilen kavramlar bir taraftan biçimsel bir özelliğe nitelik kazandırırken, diğer taraftan da biçime anlam yükleme vasfı üstlenir. Dolayısı ile tasarım sürecinde ürün kültürel bir anlatım ifadesine evirilmeye başlar. Bu değişim özgün tasarım gruplarının oluşması ve kümelenmesini sağlar. Kimi zaman bu süreç olumlu etkiler ile kültürün dinamik özelliklerini bir avantaj olarak yansıttığı gibi kimi zaman da ters orantıda bir görünüm sergiler. Bu süreçte tasarım yöntemi çok iyi planlanmalıdır. Ezberlenmiş kültürel kodların yeni oluşumlarının doğru okunup okunmayacağı da sürecin doğru yönetiminde belirleyici bir rol oynar. Burada devreye giren dürtü fark yaratma ve özgünlük tutkusudur. Çalışma nitel yöntem ile kurgulanmış olup, örneklem olasılığa dayalı olmayan biçimde araştırmacının kendi bilgi ve tecrübesine dayanarak belirlediği popülasyondan kasti olarak belirlenmiştir. Örneklem seçiminde kültürel özelliği bulunan unsurların güncel tasarımlardaki kullanım biçimlerinde görülen yeni durumlar ve sorunlar öncelikli kriterdir. Çalışmada; kültürel değerleri özgün görselleştirme, yorumlama, yenileme çerçevesinde gelişim gösteren bakış açılarını belirlemek ve sürdürülebilirlik anlayışı çerçevesinde özgün değeri olan tasarım ürünlerine karşı bilinç oluşturmak temel amaçlardır. Tasarım dünyasında özgün değer kavramı ayırt edici özelliğinin yanı sıra soyut derecelendirilmesi ile de tartışmaya açıktır. Seçici bir etkendir ve tercih edilme noktasında görünür özellikler taşır. Kolay ulaşılabilir olan kültürel ögeler etkili ve doğru kullanıldıkları taktirde orijinal fikirlerin temel kaynağı haline gelirler. “Kendi tarzını bulma”-“özgün değer yaratma” çabalarında bir ipucu niteliğinde olan kültür özellikler tasarım stillerinde zengin bir profilin oluşmasını yol açmıştır. Ancak özgünlük miti bu profil içerisinde her tasarım grubuna olumlu ivme ve avantaj sağlamamıştır. Gelenek ve yaratıcılık arasında sentezler kurulmaya başlanmış ve bu durum özgür ve özgün tasarımların şekillenmesini sağladığı gibi, sanatsal gelişim kaynaklarını ve onları oluşturan nedenlerin iyi araştırılıp sorgulaması gereğini de ortaya çıkartmıştır.

Anahtar Kelimeler:

tasarım, kültür, sürdürülebilirlik, özgün

CULTURAL SUSTAINABILITY AND UNIQUE VALUE IN PRODUCT DESIGN

Culture, which is defined as the habits acquired spontaneously in the life cycles of individuals, is seen as the social heritage of the society. In the product design process, the integration of a cultural feature into the design depends on the evaluation of one or more findings. The selected concepts, on the one hand, give qualification to a formal feature, on the other hand, they assume the attribute of giving meaning to the form. Therefore, in the design process, the product begins to evolve into a cultural expression. This change enables the formation and clustering of unique design groups. Sometimes this process reflects the positive effects and the dynamic characteristics of the culture as an advantage, and sometimes it shows an inverse appearance. The study was designed with a qualitative method, and the sample was determined intentionally from the population determined by the researcher based on his own knowledge and experience, not based on probability. In the selection of the sample, the new situations and problems seen in the use of cultural elements in current designs are the primary criteria. In the study; the main objectives are to determine the perspectives that develop within the framework of original visualization, interpretation and renewal of cultural values, and to raise awareness against design products with original value within the framework of sustainability understanding. In the world of design, the concept of original value is open to discussion with its abstract classification as well as its distinctive feature. It is a selective factor and has visible features at the point of preference. Easily accessible cultural elements become the main source of original ideas if they are used effectively and correctly. Cultural features, which are a clue in the efforts of "finding your own style"-"creating original value", have led to the formation of a rich profile in design styles. Syntheses began to be established between tradition and creativity, and this situation not only helped shape free and original designs, but also revealed the need to investigate and question the sources of artistic development and the reasons that create them.

Keywords:

Design, Culture, Sustainability, Originality,

PDF

___

Berger, J. (2006). Görme biçimleri, İstanbul: Metis Yayıncılık.
Conrads, U. (1991). 20.Yüzyıl mimarisinde program ve manifestolar. İstanbul: Şevki Vanlı Vakfı Yayınları.
Karataş, M. (2017). Bir gösterge türü olarak türk yanışları (Motifler) The motifs as a type of semiotics, Dil Araştırmaları, Bahar 2017/20, 167 – 185.
Macionis, J. J. & Gerber, L. M. (2011). Sociology. Toronto: Pearson Prentice Hall, ISBN 978-0-13-700161-3. OCLC 652430995.
Monteiro, V., Painho, M. & Vaz, Eric (2015). “Is the heritage really important? A theoretical framework for heritage reputation using citizen sensing”, Habitat International, Volume 45, Part 2, January 2015, 156-162,https://doi.org/10. 1016/j.habitatint.2014.06.022.
Morris, R. (2009). The Fundamentals Of Product Design. AVA Publishing. ISBN 978-2-940373-17-8.
Mülayim, S. (1999). Yüzyılın kültür ve sanat kronolojisi, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Nas, E. (2012). Konya Yöresi El Sanatlarında Anlam Yüklü Motiflerin Halk Diline Yansıması, Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/1 Winter 2012, P.1619-1633, Turkey.
Oğuz, E. S. (2011). Toplum bilimlerinde kültür kavramı, Edebiyat Fakültesi Dergisi. 28 (2), 123-139.
Saehrendt, C. & Kittl, S.T. (2014). Bunu bende yaparım! Modern sanat kullanma kılavuzu (çev. Z.A. Yılmazer) İstanbul: Sanat ve Kuram Yayınları.
Sankır, H. (2018). Gündelik nesnenin sanatsal dönüşümü: Sıradan nesnelerin sanat eserine dönüşüm süreci üzerine sosyolojik bir değerlendirme. Journal of History Culture and Art Research, 7(5),524-543.doi:http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i5.164.
Sharma, A. & Malhotra, D. (2007). Personality And Social Norms, New Delhi (India): Concept Publishing Company.
Thurley, S. (2005). Into the future: our strategy for 2005—2010, Conservation Bulletin English Heritage -- the first 21 years. Vol 49, 26-27.
Tuna, S. (2021). Kültürlerin kesişim noktasında minyatür sanatının sinemasal bağlamda yorumlanışı: Murat Palta minyatürleri, ART/icle: Sanat ve Tasarım Dergisi, 1 (1), Haziran 2021, 139-168.
Tylor, B. E. (1877). Primitive Culture. Researches Into The Development Of. Mythology, Philosophy, Religion, Language, Art and Custom, Vol 1. New York: Henry Holt and Company.
Ulrich, K. T. & Eppinger, S. D. (2016). Product design and development (6th Edition). New York: McGraw-Hill Education.
Uygur, N. (2006), Kültür Kuramı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Van der Aa, Bart. J. M. (2005). Preserving the heritage of humanity? Obtaining world heritage status and the impacts of listing. Unpublished thesis. University of Groningen.
Görsel 1. http://www.dr-glennhole.org/wp-content/uploads/2020/05/sustainabi lity -11-06 437-g002.png (Erişim Tarihi: 11.08.2022).
Görsel 2. Thurley, S. (2005). Into the future: our strategy for 2005—2010, Conservation Bulletin English Heritage -- the first 21 years. Vol 49, p. 26.
Görsel 3. https://www.kutnia.com/tr/kategori/alisveris/kadin/elbise (Erişim Tarihi: 22.08.2022).
Görsel 4. https://www.pasabahcemagazalari. com/data/katalog/kayip-hazineler -001.pdf , (Erişim Tarihi: 18.08.2022).
Görsel 5. https://www.studiomercado.com/post/diyalog-murat-palta-minyatur-sanatcisi , (Erişim Tarihi: 23.07.2022).
Görsel 6. https://i.elle.com.tr/dbimage/57b97368-445b-4951-90d8-4dae1f591 366-mehry -mu-.jpg, (Erişim Tarihi: 12.08.2022).
Görsel 7. https://www.bashaques.com/ballerinas-hidden-dream/, (Erişim Tarihi: 23. 08. 2022).
Görsel 8. https://lunamerdin.com/tr/7-gobeklitepe-koleksiyonu , (Erişim Tarihi: 06.08. 2022).