SEFERİHİSAR İLÇESİ’NDEKİ SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTLEŞME DİNAMİKLERİ VE ÇEVRE SORUNLARINA DÜNDEN BUGÜNE BAKARKEN, YARINI UNUTMAMAK

Bu araştırmanın amacı Seferihisar örneğinden yola çıkarak geçmişten günümüze ve geleceğe uzanacak sürdürülebilir kentleşme dinamiklerini çevre sorunları perspektifinde sorgulamaktır. Çalışmada nitel araştırma yaklaşımlarından biri olan betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Seferihisar’da çevre sorunları, arazi kullanımı ve sürdürülebilir kentleşme ilişkisinin güçlü bir şekilde vurgulanması ve bu çerçevede çözüm önerilerinin belirtilmesi bu araştırmanın özgün yanlarını oluşturmaktadır. Türkiye’nin ilk Cittaslow (sakin şehir) unvanına sahip olan Seferihisar’da yerel somut ve somut olmayan miras değerlerinin korunması ve bir sonraki nesle nitelikli bir şekilde aktarılması hedef edinilmiştir. Ancak neoliberal politikaların kentleri soylulaştırmasına benzer olarak Seferihisar şehri yakınlarında ve kırsal mahallelerinde yoğun bir yapılaşma süreci yaşandığı görülmektedir. Nitekim Seferihisar son 20 yılda alansal olarak 2 km (%40) büyürken nüfus miktarı da %61 oranında artmıştır. Böylesi bir gelişim süreci sonunda çevre sorunları özellikle yanlış arazi kullanımı Seferihisar’da dikkat çekmeye başlamıştır. Nitekim son 30 yılda ilçede tarla, orman ve mera alanlarında azalma olurken, yerleşim alanlarında belirgin bir artış meydana gelmiştir. Tarım arazilerindeki azalmaya karşın imarlaşmanın hızlanması Seferihisar’da da ilkel birikim sürecinin devam ettiğini ifade etmektedir. Nitekim İzmir ilindeki emlak fiyatlarındaki en büyük artışların gerçekleştiği ilçelerden birisi de Seferihisar’dır. Sonuç olarak sürdürülebilir kentleşme dinamikleri bağlamında Seferihisar’da arazilerin, su kaynaklarının doğal ortam potansiyeline uygun kullanılmadığı görülmektedir. Bu durumun önüne geçebilmek ve yerel değerlerin küreselleşme rüzgârına karşı durabilmesi toplumsal gerçeklik temelli bir yaklaşımı gerektirmektedir. Covid 19 pandemi sürecinin insanlığa özünü yani doğayı tekrar hatırlatması bizler için bir fırsattır. Gıda krizinin hatta emperyalizminin ülkeleri gittikçe zorlamaya başladığı bu süreçte Seferihisar gibi kırsal ile kenti bütünleştirme gayreti olan ilçelerde arazi kullanım deseni, doğal ortam potansiyeline göre şekillenmeli, tarım, orman ve sulak alanlar koruma-kullanma dengesi gözetilerek kullanılmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Seferihisar, Sürdürülebilir kentleşme dinamikleri, Çevre sorunları, Arazi kullanımı

NOT TO FORGET TOMORROW WHEN LOOKING FROM PAST TO PRESENT ON SUSTAINABLE URBANIZATION DYNAMICS AND ENVIRONMENTAL PROBLEMS in SEFERİHİSAR DISTRICT

The aim of this research is to question the dynamics of sustainable urbanization, which will extend from the past to the present and the future, from the perspective of environmental problems, based on the example of Seferihisar. The descriptive analysis method, which is one of the qualitative research approaches, was used in the research. Emphasizing the relationship between environmental problems, land use and sustainable urbanization in Seferihisar and specifying solutions within this framework constitute the original aspects of the research. In Seferihisar, which has the title of Turkey's first Cittaslow (quiet city) city, it is aimed to protect local tangible and intangible heritage values and to transfer them to the next generation in a qualified way. However, similar to the gentrification of cities by neoliberal policies, it is seen that there is an intense construction process near the city of Seferihisar and in its rural neighborhoods. Increasing rent value, luxury housing and middle and upper class visitors state that the usage relations of the space have been rearranged and the space has been gentrified. As a matter of fact, while Seferihisar has grown by 2 km (40%) in area in the last 20 years, its population has increased by 61%. At the end of such a development process, environmental problems, especially improper land use, started to draw attention in Seferihisar. As a matter of fact, while there has been a decrease in field, forest and pasture areas in the district in the last 30 years, there has been a significant increase in residential areas. Despite the decrease in agricultural lands, the acceleration of zoning indicates that the primitive accumulation process continues in Seferihisar. As a matter of fact, Seferihisar is one of the districts where the biggest increases in real estate prices in the province of İzmir took place. As a result, it is seen that the lands and water resources in Seferihisar are not used in accordance with the natural environment potential in the context of sustainable urbanization dynamics. To prevent this situation and to be able to stand against the wind of globalization of local values requires a social reality-based approach. It is an opportunity for us to remind humanity of the essence of nature, that is, the nature of the covid 19 pandemic process. In this process, where the food crisis and even imperialism are increasingly challenging the countries, the land use pattern should be shaped in accordance with the natural environment potential in districts such as Seferihisar, which are trying to integrate the rural and the city, and agriculture, forest and wetlands should be used by considering the protection-utilization balance.

Keywords:

Seferihisar, Sustainable urbanization dynamics, Environmental problems, Land use,

PDF

___

Akın, E. (2007). “Sürdürülebilirlik” sürdürülebilir mi?. 19-21, TMMOB Dosya: Sürdürülebilirlik: kent ve mimarlık. Bülten 51, Ankara.
Akman, E., Akman, Ç. & Karakuş, M. (2018). Yavaş şehir kriterleri çerçevesinde Seferihisar belediyesinin faaliyetlerinden yerel halkın memnuniyet düzeyi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (2) 65-84.
Anadolu Ajansı (2020). Depremin merkez üssü Seferihisar havadan görüntülendi, https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/depremin-merkez-ussu-seferihisar-havadan-goruntulendi/0, (Erişim Tarihi: 13.05.2022).
Aygün, A., Kalonya, D.H. & Gülhan, G. (2021). Analyzing the impacts of slow city branding on urban space: The case of Sığacık, Planlama, 31 (2), 232-260.
Bakak, Ö. (2016). 2005 Sığacık Körfezi (İzmir) depremlerinin mekânsal değerlendirilmesi, Yerbilimleri, 37 (1), 51-63.
Benevolo, L. (2006). Avrupa tarihinde kentler. Çev. N. Nirven. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Birgün (2021). 5 kez iptal edilen orkinos çiftliği için yeniden ÇED süreci başladı, https://www.birgun.net/haber/5-kez-iptal-edilen-orkinos-ciftligi-icin-yeniden-ced-sureci-basladi-336905, (Erişim Tarihi: 13.05.2022).
Canhaber (2019). Seferihisar'da deniz manzaralı çöplük!, https://www.canhaber.com.tr/seferihisar-da-deniz-manzarali-copluk/1901/, (Erişim Tarihi: 19.05.2022).
CORINECBS (2022). Arazi kullanım verileri, http://corinecbs.tarimorman.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 13.07.2022).
Cumhuriyet (2021). Seferihisar'da JES tepkisi: Ağaçlar ve su kaynaklarını tehlikede, https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/seferihisarda-jes-tepkisi-tum-hukuki-haklarimizi-kullanacagiz-1822887, (Erişim Tarihi: 13.07.2022).
Cumhuriyet (2022). Sığacık Yat Limanı'nın genişletilmesi kararına tepki: Yeter, doyun biraz, https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/sigacik-yat-limaninin-genisletilmesi-kararina-tepki-yeter-doyun-biraz-1974949, (Erişim Tarihi: 30.08.2022).
Çelik, M. A. & Gülersoy, A. E. (2016). Kaos ortamında (çağında) mekân-insan etkileşimine bütüncül bir bakış: Ekolojik toplum paradigması. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), (22), 163-183.
Duvar Gazetesi (2022). JES'in Seferihisar'da yarattığı kirlilik meclis gündemine taşındı. https://www.gazeteduvar.com.tr/jesin-seferihisarda-yarattigi-kirlilik-meclis-gundemine-tasindi-haber-1566845, (Erişim Tarihi: 20.06.2022).
Dündar, Y. & Sert, A. N. (2021). Yerel halkın yavaş (sakin) şehir hakkındaki algıları: Seferihisar’da nitel bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 2 (4), 74-91.
Ege Postası (2020). Seferihisar'da kanalizasyon tepkisi, https://www.egepostasi.com/izmir/seferihisar-da-kanalizasyon-tepkisi-h246791.html, (Erişim Tarihi: 13.07.2022).
Ertürk, H. & Sam, N. (2009). Kent ekonomisi. Bursa: Ekin Yayınları.
Festival.com (2022). Seferihisar festivalleri, https://festivall.com.tr/ilceler-fest/470/seferihisar/, (Erişim Tarihi: 07.08.2022).
Görmez, K. (2015). Çevre sorunları. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Güler, H. N. (2021). Sürdürülebilir Yerel kalkınma ve kentsel ekoloji tartışmaları bağlamında cittaslow kentleri: İzmir-Seferihisar örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Gülersoy, A. E. (2014a). Seferihisar'da arazi kullanımının zamansal değişimi (1984-2010) ve ideal arazi kullanımı için öneriler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 155-180.
Gülersoy, A.E. (2014b). Yanlış arazi kullanımı. Elektronik Sosyal Bilgiler Eğitimi Dergisi, 1 (2), 49-128.
Gülersoy, A. E. & Gümüş, N. (2012). ‘Sakin şehir’ Seferihisar’da doğal ve kültürel mirasın eko-turizm açısından değerlendirilmesi. S. Koday ve Z. Koday (Ed.), I. Ulusal Coğrafya Sempozyumu (28-30 Mayıs 2012) Bildirileri içinde (ss. 267-282). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınevi.
Gülersoy, A. E., Dülger, İ., Dursun, E., Ay, D. & Duyal, D. (2020). Nasıl bir çevre eğitimi? Çağdaş yaklaşımlar çerçevesinde bazı öneriler. Turkish Studies, 15 (5), 2357-2398.
Gülersoy, A.E. (2022). “Türkiye’de Çevre Hızla Kirleniyordu: Birinciliği Kentlere Verdiler”, Gazanfer Kaya, Aziz Şeker (Edt.). Dert Yükünün Mekânları Kentlerin Yeni ve Eskimeyen Sorunları içinde (ss. 129-167), , Ankara: Nika Yayınevi.
Harvey, D. (2016). Kent deneyimi. (Çev. E. Soğancılar). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Huot, J. L. (2000). “İlk aşamalar”, (Çev. A. Bektaş Girgin), J. L. Huot vd. (Der.), Kentlerin Doğuşu içinde (ss. 25-103), Ankara: İmge Kitabevi.
Hürriyet (2014). İzmir ve Ege’de hava kirliliği alarmı, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/izmir-ve-ege-de-hava-kirliligi-alarmi-27845524, (Erişim Tarihi: 20.06.2022).
İnşaat Deryası.com (2019). Seferihisar'da sit alanları imara açılıyor!, https://www.insaatderyasi.com/seferihisarda-sit-alanlari-imara-aciliyor-12795h.htm , (Erişim Tarihi: 13.05.2022).
İzmir Büyükşehir Belediyesi (2022). Akarca plajı mavi bayrağını geri aldı, https://www.izmir.bel.tr/tr/Haberler/akarca-plaji-mavi-bayragini-geri-aldi/47022/156, (Erişim Tarihi: 01.08.2022).
İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü (2012-2020). İzmir İl Tarım Müdürlüğü verileri. İzmir: İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü.
İzmirkenthaber (2022). Seferihisar'da esnafı endişelendiren görüntü, https://www.izmirkenthaber.com.tr/seferihisar-da-esnafi-endiselendiren-goruntu/69415/, (Erişim Tarihi: 02.05.2022).
İzmir Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2021). İzmir ili 2020 yılı çevre durum raporu, İzmir: İzmir Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü.
k2haber (2020). Seferihisar’ın zeytin ormanlarına jeotermal tehdidi, https://k2haber.com.tr/izmirin-zeytin-ormanlarina-jeotermal-tehdidi/, (Erişim Tarihi: 13.07.2022).
Karakurt Tosun, E. (2018). Sürdürülebilir kentleşme kent modelleri üzerine bir inceleme. Bursa: Dora Yayıncılık.
Karakurt Tosun, E. (2021). Sürdürülebilirlik çevre ve kent(leşme): sürdürülebilir kentleşme. M. Y. Alptekin (Der.). Şehir Sosyolojisi içinde (ss. 299-315), Ankara: Nobel Yayıncılık.
Keleş, R. (1998). Kentbilim terimleri sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi.
Keleş, R. (2008). Kentleşme politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
Keleş, R. & Hamamcı, C. (1997). Çevrebilim. Ankara: İmge Kitabevi.
Kentsel Strateji (2021). Yenilikçi kent yaklaşımları. https://kentselstrateji.com/wp content/uploads/yenilik%C3%A7i_kent_yakla%C5%9F%C4%B1mlar%C4%B1.pdf, (Erişim Tarihi: 13.07.2022).
Keyder, Ç. & Yenal, Z. (2013). Bildiğimiz tarımın sonu-küresel iktidar ve köylülük. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kıray, M. (1982). Kentleşme yazıları. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Konak, N. (2002). Türkiye jeoloji haritası 1 / 500 000, İzmir paftası, Ankara: MTA Yayınları.
Leichenko, R. & O’brien, R. (2021). İklim ve toplum geleceği düşünmek. Çev. O. Orhangazi, Ankara: Ütopya Yayınevi.
Mavibayrak (2022). İzmir mavi bayraklı plajlar, http://www.mavibayrak.org.tr/tr/plajListesi.aspx?il_refno=35, (Erişim Tarihi: 13.07.2022).
Mcgranahan, G. & Satterthwaıte, D. (2014). Urbanisation concepts and trends. IIED Working Paper. London: pubIIED.
Medyaege (2021). Seferihisar çöp ve molozlarla doldu!, https://www.medyaege.com.tr/seferihisar-cop-ve-molozlarla-doldu-174510h.htm, (Erişim Tarihi: 29.05.2022).
Mumford, L. (2007). Tarih boyunca kent/kökenleri, geçirdiği dönüşümler ve geleceği. (Çev. G. Koca-E. Tosun), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Ozankaya, Ö. (1995). Temel toplumbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Cem Yayınevi.
Özüpekçe, S. (2021). Built-up İndeks Kullanılarak Türkiye’nin Yavaş Şehirlerinin (Cittaslow) Zamansal Değişimi. Coğrafya Dergisi, 43, 1-18.
Pwc (2022). https://www.pwc.co.uk/issues/megatrends/rapid-urbanisation.html. (Erişim Tarihi: 29.10.2022).
Seferihisar Belediyesi (2022). Seferihisar Belediyesi tüm haberler, http://seferihisar.bel.tr/tum-haberler/, (Erişim Tarihi: 08.08.2022).
Seferihisar.com (2021a). Sel Seferihisar’ı vurdu, https://seferihisar.com/sel-seferihisari-vurdu/#:~:text=Payla%C5%9F%20%3A-,Seferihisar'da%20etkili%20olan%20sa%C4%9Fanak%20nedeniyle%20%C3%A7ok%20say%C4%B1da%20ev%20ve,%C3%A7ok%20mevkii%20sular%20alt%C4%B1nda%20kald%C4%B1, (Erişim Tarihi: 13.07.2022).
Seferihisar.com (2021b). Akarca Plajı’nda yürütmeyi durdurma kararı çıktı, https://seferihisar.com/akarca-plajinda-yurutmeyi-durdurma-karari-cikti/, (Erişim Tarihi: 13.05.2022).
Sencer, Y. (1979). Türkiye’de Kentleşme, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
SığacıkTeos.com (2022). Rotalar, https://sigacikteos.com/hakkinda/rotalar/, (Erişim Tarihi: 13.07.2022).
Sol Gazetesi (2022). Valilik davayı kaybetti: Seferihisar'daki jeotermal arama ruhsatları iptal edildi, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
T.C. İzmir Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (2021). İzmir il afet risk azaltma planı (IRAP). İzmir: T.C. İzmir Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü.
Tekeli, İ. (2001). Modernite aşılırken kent planlaması. Ankara: İmge Kitabevi.
Tekeli, İ. (2011). Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Tekeli, İ. & Ataöv, A. (2017). Sürdürülebilir toplum ve yapılı çevre stratejiler yelpazesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi (2021). İzmir ili 2021 yılı çevre durum raporu, İzmir: TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi.
Tunçer, P. (2016). Sürdürülebilir kentleşme politikaları ve Türkiye. Turkish Studies, 11(2), 1267-1300.
TÜİK (2020). TÜİK haber bülteni-işgücü istatistikleri, Ocak 2020, Sayı: 33785.
TÜİK (2022). Nüfus sayımları, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=n%C3%BCfus, (Erişim Tarihi: 13.07.2022).
UN Desa (2018). https://www.un.org/development/desa/en/news/population/2018-revision-of-world-urbanization-prospects.html, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
Uttara S., Bhuvandas, N.& Aggarwal V. (2012). Impacts of urbanisation on environment. Intaernational Journal of Research in Engineering and Applied Sciences, 2-2, 1637-1645.
Yeşil Gazete (2020). Akdeniz foklarının bir yaşam alanı daha yok ediliyor, https://yesilgazete.org/akdeniz-foklarinin-bir-yasam-alani-daha-yok-ediliyor/, (Erişim Tarihi: 13.05.2022).
Yıldız, M. (2005) Doğal kaynakların dengeli kullanımı ve kentsel sürdürülebilirlik bağlamında bir model önerisi: çevre (eko)-kent. T. Çalgüner (Der.). Şehircilik çalışmaları içinde (ss. 323-338). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Yiğitbaşıoğlu, H. (1998). Kentlerin Çevre Sorunları ve Habitat Konferansları. Ankara Üniversitesi Dergisi DTCF Dergisi, 38 (1-2), 13-29.