SAVAŞIN ÇOCUKLARI: SOVYET İSPANYOLLAR

Yirminci yüzyılın ilk yarısında, İspanya’da cumhuriyetçilerle General Franco yönetimindeki milliyetçiler arasında trajik bir iç savaş yaşanmıştır. Bu savaş ile ilgili yapılmış yerli ve yabancı pek çok çalışma, savaşın sebep ve sonuçlarını ayrıntılı bir biçimde ortaya koymaktadır. Savaş devam ederken aralarında bebek sayılabilecek yaştakilerin de olduğu binlerce İspanyol çocuğun ülke dışına çıkarılması ise bu savaşın az bilinen ve üzerinde az çalışılan bir yönüdür. Sadece İspanya ile sınırlı kalmayıp ideolojik zeminde uluslararası bir boyuta ulaşan savaşta binlerce sivil hayatını kaybederken binlerce çocuk da bu şekilde evinden, vatanından olmuştur. Çatışmalardan korumak amacıyla Fransa, İngiltere, Belçika, İsviçre, Danimarka, Meksika gibi ülkelere gönderilen çocukların azımsanmayacak bir kısmı da dönemin Sovyetler Birliği’ne gönderilmiştir. Dil, din, yaşam tarzı bakımından iki ülke arasında kalan çocuklar, yıllar sonra ülkelerine döndüklerinde ise psikolojik, sosyolojik, siyasal ve kültürel açıdan pek çok sorunla karşılaşmışlardır. Bu bakımdan, iç savaşın bu çocukları, tarihsel ve toplumsal boyutuyla ele alınması gereken bir konudur. Gizliliği kaldırılıp arşivlerden çıkarılan yeni belgeler sayesinde ise konuyla ilgili daha kapsamlı çalışmalar yapma imkânı doğmuştur. Bu çalışmada, dönemin SSCB’sinin, günümüz Rusya’sının İspanyol çocuklarının, ülkeden çıkış öyküleri, SSCB’deki yaşamları ve eğitimleri, İspanya’ya dönme süreçleri, bu konuda yazılmış kaynaklardan ve dönemin İspanyol çocuklarıyla yapılan söyleşilerden faydalanılarak genel hatlarıyla ve tarafsız bir şekilde ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

SSCB, Savaşın çocukları, İspanya İç Savaşı, Sovyet İspanyollar, Rusya

CHILDREN OF WAR: SOVIET SPANIARDS

In the first half of the twentieth century, Spain experienced a tragic civil war between Republicans and Nationalists under General Franco. Many domestic and foreign studies written on this war reveal the causes and consequences of the war in detail. However, the evacuation of thousands of Spanish children, including infants, from the country while the war was going on is an aspect of this war, that is little known and poorly studied. While thousands of civilians died in this war, which was not only limited to Spain but reached an international dimension on an ideological basis, thousands of children were displaced from their home and homeland in this way. A significant part of the children who were sent to countries such as France, England, Belgium, Switzerland, Denmark and Mexico to protect them from conflicts were also sent to the Soviet Union of that time. Children who were stuck between the two countries in terms of language, religion and lifestyle, faced many psychological, sociological, political and cultural problems when they returned to their countries after years. In this respect, these children of the Civil War are an issue that needs to be addressed with their historical and social aspects. Thanks to the new documents that have been declassified and removed from the archives, it has become possible to more comprehensive research on this issue. In this study, the stories about departure of the Spanish children to USSR (today's Russia) their life and education in the USSR, the process of returning to Spain, were tried to be revealed objectively with the help of the sources written on this subject and the interviews with the Spanish children of that period.

Keywords:

USSR, Children of War, Spanish Civil War, Soviet Spaniards, Russia,

PDF

___

Fernandes-Eres, A. P. (2017). Zastavit’ ih polyubit’ etu jizn’: İspanskiye detskiye doma v SSSR (1937 – 1939), Vestnik РГГУ. Seriya ‘Literaturovedeniye. Yazıkoznaniye. Kul’turologiya’, № 1.
Fraser, R. (1979). Blood of Spain, New York, Pantheon Books.
Grave, A. Deti voynı: Svoimi slovami, https://ninosdelaguerra.ru/ (Erişim Tarihi: 25. 06. 2021).
Gudimov, A, (1937). “U nas gostyat ispantsı”, Murzilka, No 6. https://www.prlib.ru/item/348365 (Erişim Tarihi: 12. 10. 2021).
Haritonova, N. Yu, (2015). Sistema vospitaniya v detskih domah dlya İspanskih detey v Sovetskom Soyuze: K istorii pedagogiçeskih ideologem, Natsional’nıy issledovatel’skiy universitet ‘Vısşaya şkola ekonomiki, Publikatsii VŞE, Şagi/Steps (Rossiya), № 1. С. 74-93.
İl’ina, Ye. Ya. (1946). Çetvyortaya vısota, https://litlife.club/books/323452/sections/48 (Erişim Tarihi: 10. 02. 2022).
Iturraran, J. http://artedica.ru/hosefina (Erişim Tarihi: 11. 03. 2022).
Koloskova, Ye., Ye. (2019). Gumanitarnıye problemı mejdu dvuh mirovıh voyn: dokumental’noye naslediye, Moskva, Rossiyskiy Gosudarstvennıy Arhiv Kinofotodokumentov. http://www.rgakfd.ru/doklady-soobshhenija/2019-koloskova-evakuaciya-ispanskih-detey-v-sssr-v-period-grazhdanskoy-voyny-v-ispanii-1936-1939 (Erişim Tarihi: 24.05.2022)
Kononenko, Ye.,V. (1937). Malen’kiye ispantsı, Moskva, İzdatel’stvo detskoy literaturı. https://viewer.rusneb.ru/ru/000207_000017_RU_RGDB_BIBL_0000340460?page=1&rotate=0&theme=white (Erişim Tarihi: 09. 12. 2021).
Kotov, A. (1939). V lagere sçastlivıh, Moskva, Molodaya gvardiya. https://suuk.su/knigi/v_lagere.htm#23 (Erişim Tarihi: 05. 05. 2022).
Kutlu, M., N. (2000). İspanya İç Savaşı’nın 63. Yılında Moskova Çocukları, Mülkiye, Cilt: XXIV, Sayı:220, Ankara. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mulkiye/issue/272/783 (Erişim Tarihi: 09. 12. 2021).
Mejdunarodnıy detskiy tsentr ‘Artek’. https://artek.org/ob-arteke/obshaya-informaciya/ (Erişim Tarihi: 06. 06. 2022).
Nisguritzer, J. (2018). The Lost Children of the Spanish Civil War, Revista Vinculando. https://vinculando.org/wp-content/uploads/kalins-pdf/singles/lost-children-of-the-spanish-civil-war.pdf (Erişim Tarihi: 05.05. 2022)
Novikov, M., V. (2009). Sovetskiy soyuz i grajdanskaya voyna v İspanii 1936-1939 godov, Rossiyskaya istoriya, № 5, C. 51-63.
Obşçaya informatsiya – MDTS ‘Artek’, https://artek.org/ob-arteke/obshaya-informaciya/ (Erişim Tarihi: 04. 06. 2022).
Platoşkin, N., N. (2005). Grajdanskaya voyna v İspanii, 1936-1939 gg., Moskva, Olma Press.
Polikarpov, D. (2020). Deti tryoh voyn, Ogonyok, №44, s. 40. https://www.kommersant.ru/doc/4557947 (Erişim Tarihi: 02. 02. 2022).
Qualls, K., D. (2020). Stalin's Niños: Educating Spanish Civil War Refugee Children in the Soviet Union, 1937–1951, Canada, University of Toronto Press
Grajdanskaya voyna v İspanii (2007). Rossiyskiy Gosudarstvennıy Voyennıy Arhiv. http://rgvarchive.ru/sites/default/files/new-453_grazhd.voyna_v_Ispanii.pdf (Erişim Tarihi: 07.05.2022).
Ruiz Picasso, P (1937). Guernica, Mused Nacional Centro de Arte, Reina Sofia https://www.museoreinasofia.es/en/collection/artwork/guernica (Erişim Tarihi: 22. 05. 2022).
Savçenkova, M. Ye. (2017). İspanskiye deti v godı Velikoy oteçestvennoy voynı, V. Mejdunarodnaya nauçnaya konferentsiya, İstoriçeskiye issledovaniya, İ.G. Ahmetov, glavnıy red.), Samara, İzdatel’stvo Asgard, https://moluch.ru/conf/hist/archive/242/11991/, (Erişim Tarihi: 02. 05. 2022).
Starinova, A., K. (2015). Naşa soyuznitsa – noç’, Moskva, Alistorus.
Şibanova, L. (2021). Deti dvuh voyn: Sud’ba İspanki, bejavşey ot grajdanskoy voynı v İspanii i perejivşey velikuyu oteçestvennuyu. Tekst: Yelena Şesternina. https://madridru. es/news/ru-deti-dvuh-vojn-sudba-ispanki-bezhavshej-ot-grazhdanskoj-vojny-v-ispanii-i-perezhivshej-velikuju-otechestvennuju/, (Erişim Tarihi: 02. 02. 2022).
Şubin, A., V. (2016). Stalin i İspanskaya Respublika (1936-1939), O.R. Ayrapetov, M.A. Kolerov, B. Menning, A. Yu. Polunov, P. Çeysti (Red.), SSSR i Grajdanskaya voyna v İspanii 1936-1939 (s. 55-80), Moskva, Modest Kolerov.
Thorpe, V. (2015). Reporter who told world of Guernica atrocity and inspired Picasso is hero of new film. The guardian, 8 Nov. https://www.theguardian.com/film/2015/nov/08/reporter-guernica-inspired-picasso-film-drama, (Erişim Tarihi: 04. 03. 2022).
Vigil, A., A. (2005). El ‘instante congelado’ del exilio de los niños de la guerra civil española // Revista Deportate, esuli, profugne № 3, pp. 263–281. https://www.unive.it/pag/fileadmin/user_upload/dipartimenti/DSLCC/documenti/DEP/numeri/n3/26 El_instante_congelado.pdf (Erişim Tarihi: 07.03.2022).
Yelpat’evskiy, A., V. (2008). Vıstavka arhivnıh dokumentov o grajdanskoy voyne v İspanii (1936-1939 godı), Rossiya i sovremennıy mir, No: 1, ISSN: 1726-5223, Moskva. https://cyberleninka.ru/journal/n/rossiya-i-sovhttp://rgvarchive.ru/sites/default/files/new453_grazhd.voyna_v_Ispanii.pdfremennyy-mir?i=1082720, (Erişim Tarihi: 05. 02. 2022).