FİNANSAL REGÜLASYONLARIN RASYONALİTESİ: KAVRAMSAL BİR İNCELEME

Devletin finansal piyasalara müdahale gerekçeleri, gerek kamunun ekonomik ve finansal alandaki rollerinde yaşanan teorik dönüşümler, gerekse de ülkelerin ve sektörlerin dinamik yapıları göz önüne alındığında tarihsel olarak sürekli değişim göstermiştir. Özellikle 1980’li yıllar itibariyle finansal serbestleşme hareketlerinin ivme kazanması ve bu sürece 1990’lı yıllarda küreselleşme olgusunun da eklenmesi, söz konusu değişimin temel noktasını oluşturmuştur. Finansal piyasaların kendi hallerine bırakıldığında krizlere açık bir görünüm sergilemesi ve finansal sistemde oluşabilecek problemlerin ekonominin genelini etkileyebilecek olması, finansal regülasyon tartışmalarına ivme kazandırmıştır. Buradan hareketle çalışmada, 1980’li yıllardaki deregülasyon faaliyetleri sonrasında tekrardan gündeme gelen finansal regülasyonların gerekçeleri kavramsal ve teorik açıdan incelenmektedir. Bugün genel kabul gören yaklaşım çerçevesinde düzenleyici otoritelerin uyguladıkları optimal regülasyon dengesinde hizmet ettikleri amaçları; finansal piyasalardaki başarısızlıkları engellemek, sektörü sistemik risklerden korumak, finansal kurum müşterilerini korumak, piyasadaki mevcut etkinliği artırmak, diğer sosyal hedefleri gerçekleştirmek ve parasal-finansal istikrarı sağlamak şeklinde sıralamak mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Regülasyon, Regülasyon Teorileri, Piyasa Başarısızlıkları, Finansal Regülasyon

THE RATIONALITY OF FINANCIAL REGULATIONS: A CONCEPTUAL REVIEW

The reasons for government intervention in financial markets have continuously changed historically, taking into account both the theoretical transformations in the economic and financial roles of the state and the dynamic nature of countries and sectors. The acceleration of financial liberalization movements especially in the 1980s and the addition of the globalization phenomenon in the 1990s to this process constituted the main point of this change.. The vulnerability of financial markets to crises when left to their own devices and the fact that problems that may arise in the financial system may affect the economy in general have given impetus to the debate on financial. From this perspective, this study analyzes the conceptual and theoretical justifications for financial regulation, which came back to the agenda after the deregulation activities in the 1980s. The objectives served by regulatory authorities in the optimal balance of regulation can be listed as preventing failures in financial markets, protecting the sector from systemic risks, protecting customers of financial institutions, increasing market efficiency, achieving other social objectives and ensuring monetary-financial stability.

Keywords:

Regulation, Regulation Theories, Market Failures, Financial Regulation,

PDF

___

Ağcakaya, S. & Halıcı, N. (2005). Bir İktisat Politikası Aracı Olarak Regülasyon Politikası. Telekomünikasyon ve Regülasyon Dergisi, 1 (2), 96-105
Akçay, M.A. (1997). Para politikası araçları: Türkiye ve çeşitli uygulamalar. (Uzmanlık Tezi). DPT, no. DPT. 2483. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Para-Politikasi-Araclari-Turkiye-ve-Cesitli-Ulkelerdeki-Uygulamalar-Memduh-Akcay.pdf Erişim Tarihi: 15.03.2023
Akerlof, G. (1970). The market for lemons: Quality uncertainty and the market mechanism. Quarterly Journal of Economics, 84, 488-500.
Aktan, C. C. & Yay, S. (2016a). Regülasyon iktisadına giriş. Ekonomi Bilimler Dergisi, 8 (1), 116-135. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebd/issue/30251/333180 Erişim Tarihi: 17.04.2023
Aktan, C. C. & Yay, S. (2016b). Regülasyonların politik iktisadı: Regülasyonların etkileri, fayda ve maliyetleri. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 8 (2), 80-102. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebd/issue/35967/403543 Erişim Tarihi: 20.02.2023.
Allen, F. & Gale, D. (2004). Competition and financial stability. Journal of Money Credit and Banking, 36 (3), 453-480. https://www.jstor.org/stable/pdf/3838946.pdf Erişim Tarihi: 19.04.2023
Allen, F. & Herring, R. (2001). Banking regulation versus securities market regulation. The Wharton School–University of Pennsylvania, 1, 1-58. https://finance.wharton.upenn.edu/~allenf/download/Vita/0129.pdf Erişim Tarihi: 11.05.2023
Ardıyok, Ş. (2002). Doğal tekeller ve düzenleyici kurumlar, türkiye için düzenleyici kurum modeli. Rekabet Kurumu, Seri No 9
Armour, J., Awrey, D., Davies, P. L., Enriques, L., Gordon, J. N., Mayer, C. P., & Payne, J. (2016). Principles of financial regulation. New York: Oxford University Press.
Bahar, O., & Erdoğan, E. (1994). 1994 ve 2000 krizleri sonrasında türkiye’de uygulanan finansal regülasyon politikaları. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 26-44. https://dergipark.org.tr/en/pub/musbed/issue/23513/250526 Erişim Tarihi: 22.04.2023.
Baldwin, R. & Cave, M. (2012). Understanding regulation: theory, strategy and practice, New York: Oxford University Press.
Baltensperger, E. & Dermine, J. (1986). The role of public policy in insuring financial stability: a cross-country, comparative perspective. Fontainebleau: INSEAD.
Baltensperger, E., Buomberger, P., Luppa, A.A., Wicki, A. & Keller, B. (2007). Regulation and Intervention in The Insurance Industry - Fundamental Issues. https://boris.unibe.ch/id/eprint/29550 Erişim Tarihi: 08.04.2023.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu [BDDK]. (2010). Krizden istikrara türkiye tecrübesi. https://www.bddk.org.tr/Duyuru/EkGetir/400?ekId=411 Erişim Tarihi: 20.04.2023.
Barth, J. R., Gerard, Jr. & Levıne, R. (2002). Bank regulation and supervision: what works best? Nber Workıng Paper Serıes, 13, 1-46.
Başçı, E. (2012). Zorunlu karşılıklar ve diğer makro-ihtiyati tedbirler: gelişmekte olan ülkeler deneyimleri konferansı.
Baştürk, H. (1999). Finansal piyasalarda düzenleyici otoritelerin yapılanmaları. Sermaye Piyasası Kurulu, Araştırma Raporu. Ankara.
Bator, F. M. (1958). The anatomy of market failure. The Quarterly Journal of Economics, 72 (3), 351-379.
BCBS (1988). International convergence of capital measurement and capital standarts. https://www.bis.org/publ/bcbs128.pdf Erişim Tarihi: 20.04.2023.
BCBS (1999). A new capital adequacy framework. https://www.bis.org/publ/bcbs50.pdf Erişim Tarihi : 26-04-2023.
BCBS (2004). International convergence of capital measurement and capital standards: a revised framework. https://www.bis.org/publ/bcbs107.pdf Erişim Tarihi 27.04.2023.
BCBS (2010). Basel ııı: a global regulatory framework for more resilient banks and banking systems. https://www.bis.org/publ/bcbs189.pdf Erişim Tarihi: 28.04.2023.
Becker, G. S. (1983). A theory of competition among pressure groups for political ınfulance. The Quarterly Journal of Economics, 98 (3), 371-400.
Benston, G. J. (2000). Consumer protection as justification for regulating financial-services firms and products. Journal of Financial Services Research, 17, 277-301.
Bernanke, B. (1983). Non-monetary effects of the financial crisis in the propagation of the great depression. American Economic Review, 73, 257-63
BIS (2015). Regulatory Change and Monetary Policy, CGFS Papers, No. 54
Borio, C. E., English, W,B. & Filardo, A. J. (2003). A tale of two perspectives: old or new challenges for monetary policy? BIS Working Paper, No.127. https://www.bis.org/publ/work127.pdf Erişim Tarihi: 24.04.2023.
Boyd, J. H., Chang, C., & Smith, B. D. (1998). Moral hazard under commercial and universal banking. Journal of Money, Credit and Banking, 30 (3.2), 426-468.
Camera, G. (2006). Recent developments on money and finance exploring links between market frictions, financial systems, and monetary allocations. Berlin: New York, NY: Springer.
Chang, H. J. (1997). The economics and politics of regulation. Cambridge Journal of Economics, 21 (6), 703-728
Crew, M.A. & Rowley, C. (1988). Toward a public choice theory of monopoly regulatıon. Public Choice, 57, 49-67. https://www.jstor.org/stable/30024876 Erişim Tarihi: 21.03.2023
Çetin, T. (2005). Regülasyon İktisadı Üzerine Farklı Yaklaşımlar. Telekomünikasyon ve Regülasyon Dergisi, 2, 106-123.
Çetin, T. (2009). Regülasyonun Etkinlik Analizi ve Regülasyon Türleri. Çimento İşveren Dergisi, 1 (1), 22-38.
Çetin, N. (2011). Market abuse regime in turkey. Journal of Banking Regulation, 12 (3), 227-235.
Çetin, M. A. (2017). Makro ihtiyati politikalar: Teori ve uygulamalar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Da Empoli, D. (1988). T. Cowen (ed.), The Theory of Market Failure – A Critical Examination, Journal of Public Finance and Public Choice , 6 (3), 251-252.
De Bandt, O. & Hartmann, P. (1998). What is systemic risk today? In Conference on Risk Measurement and Systemic Risk, Bank of Japan, 37-84.
De Meza, D. & Webb, D. (1987). Too much investment: A problem of asymmetric information. The Quarterly Journal of Economics, 102 (2), 281-292.
Delice, G., Doğan, A., & Uzun, A. M. (2004). Finansal regülasyon ve piyasa disiplini. CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5 (1), 101-130.
Edey, M. & Hviding, K. (1995). An assessment of financial reform in oecd counties. OECD Economic Studies, No: 25. https://www.oecd.org/fr/economie/monetaire/35235099.pdf Erişim Tarihi: 07.05.2023
Emek, U. (2002). Devletin Kapasitesi ve İktisadi Kalkınma Sürecindeki İşlevi. Bağımsız Düzenleyici Kurumlar ve Türkiye Uygulaması, TÜSİAD Yayın No: T/2002-12/349.
Er, S. (2009). Devletin bankacılık sektöründe düzenleyici denetleyici rolü ve türkiye uygulaması, Sektörel Yayınları (2. Baskı).
Er, S. (2011). Finansal krizleri önleme aracı olarak finansal sektörün regülasyonu, mortgage krizi ve türkiye. Maliye Dergisi. 160, 307- 327.
Frolov, M. (2007). Why do we need mandated rules of public disclosure for banks? Journal of Banking Regulation, 8 (2), 177-191.
FSB (2009). Report to G20 finance ministers and governors guidance to assess the systemic importance of financial institutions, markets and instruments: Initial considerations. Wayamba Journal of Management, 10 (1). 1-27. https://www.imf.org/external/np/g20/pdf/100109.pdf Erişim Tarihi: 08.05.2023.
FSB-IMF-BIS (2011). Macroprudential tools and frameworks, update to g20 finance ministers and central bank governors. Bank for Internatıonal Settlementsi. 1-13. https://www.imf.org/external/np/g20/pdf/021411.pdf Erişim Tarihi: 08.05.2023.
Furlong, F. & S. Kwan (2000). Financial modernization and regulation. Journal of Financial Services Research, 17, 95–100.
Gowland, D. (1990). The regulation of financial markets in the 1990s. England: Edwar Elgar Publishing
Gray, S. & Hoggarth, G. (1996). Introduction to monetary operations. (3. edition). London: Centre for Central Banking Studies, Bank of England, Handbooks in Central Banking No. 10.
Guasch, J. & Spıller, P. (1999). Managing the regulatory process: design, concepts, ıssues, and the latin america and caribbean story. Washington D.C: World Bank Publishings.
Guasch, L. & Hahn, R. (1999). The cost and benefits of regulation: Implication for developing countries. The World Bank Research Observer, 14 (1).
Hahm, J., Mishkin, F.S., Shin, H.S. & Shin, K. (2012). Macroprudential policies in open emerging economies. Nber Working Paper, 1-60.
Hellenier, E. (2009). Contemporary reform of global financial governance: Implications of and lessons from the past. cıgı chair in ınternational governance, balsillie school of ınternational affairs, university of waterloo, canada, g-24. Discussion Paper, No.55.
Heremans, D. (2000). Regulation of banking and financial markets. Encyclopedia of Law and Economics. 950-986.
Herring, R. J. & Litan, R.E. (1995). Financial regulation in the global economy. Washington: Brooking Instution Press.
Herring, R. J. & Santomero, A. M. (2000). What is optimal financial regulation? The new financial architecture, banking regulation in the 21st century. London: Quorum Book.
Hertog, J. (1999). General theories of regulation, Encyclopedia of Law and Economics, 5000, 223-247.
IMF (2011). Macroprudential Policy: An Organizing Framework, Policy Papers, 2011 (17), 1-60.
Issing, O. (2003). Monetary and financial stability: Is there a trade-off?. BIS Papers, 18, 16-23.
İlhan, A. (2013). Finansal regülasyon ve finansal krizler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Joscow, P. L. & Rose, N. L. (1989). The effects of economic regulation. Handbook of İndustrial Organization, 2, 1449-1506.
Joskow, P. L. & Noll, R. G. (1981). Regulation in theory and practice: An overview. Studies in Public Regulation, 1-78.
Kane, E. J. (1988), How market forces ınfluence the structure of financial regulation. İn Restructuring Banking & Financial Services in America, by Williamson S. Haraf and Rose Marie Kushemider, American Enterprise Institute for Public Policy Research, 343-381.
Kara, H. (2012). Küresel kriz sonrası para politikası. TCMB Çalışma Tebliği, 12 (17), 1-25.
Kashyap, A., Rajan, & R. Stein, J. (2008). Rethinking capital regulation. Maintaining Stability in a Changing Financial System, 43171.
Kaufman, G. G. (2004). Macroeconomic stability, bank soundness, and designing optimum regulatory structures. Multinational Finance Journal, 8 (3/4), 141-171. https://ssrn.com/abstract=2625114 Erişim Tarihi: 08.07.2023.
Kaufman, G. G. (2006). Using efficient bank ınsolvency resolution to solve the deposit ınsurance problem. Journal of Banking Regulation, 8, 40-50.
Kay, J. A. & Vickers, J. S. (1990). Regulatory reform: an appraisal. Majone, G. (ed.), Deregulation or Re-regulation (223-251). London, Pinter Publishers.
Kay, J. & Vickers, J. (1988). Regulatory reform in britain. Economic Policy, 3 (7), 285-351. Lipsey, R.G., Steıner, P. O. & Purvıs, D. D. (1984), İktisat-1 (Çev.Akalın,U.S.), İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
Llewellyn, D.T. (1999). The economic rationale of financial regulation. FSA Occasional Paper, 1, 5-54.
Majone, G. (2003). Regulating europe. (Second Edition), New York: Taylor and Francis E-Library.
Meltzer, A.H. (1967). Major ıssues in the regulation of financial ınstitutions. Journal of Political Economy, 75 (4), 482-501
Mishkin, F. S. (2004). The economics of money, banking and financial markets. Boston: Pearson. Eleventh Edition.
Mishkin, F.S (1996). Understanding financial crises: A developing country perspective. NBER Working Paper Series, No. 5600. https://ssrn.com/abstract=7756 Erişim Tarihi: 14.07.2023.
Mishkin, F.S. (2011). Para, bankacılık ve finansal piyasalar iktisadı. Şahin, S., Çiçek, S., Boz, Ç. (çev.), 8. Baskıdan Çeviri, Ankara: Akademi Yayıncılık.
Netz, J. (2000). Price regulation: A (non-technical) overview. Encyclopedia of Law and Economics, 3, 396-466.
Nieto, M. J. (2001). Reflections on the regulatory approach to e-finance. BIS Papers Nº7 Electronic Finance: A new perspective and challenges, No. 7, 90-97.
Noll, R. G. (1989). Economic perspectives on the politics of regulation. Handbook of Industrial Organization, 2, 1253-1287.
OECD (1989). Glossary of ındustrial organisation economics and competition law. https://www.oecd.org/regreform/sectors/2376087.pdf Erişim Tarihi: 11.06.2023.
OECD (2010). Policy framework for effective and efficient financial regulation. https://www.oecd.org/finance/financial-markets/44362818.pdf Erişim Tarihi: 12.06.2023.
Ogus, A. (1994). Regulation: Legal form and economic theory. New York: Oxford University Press.
Ogus, A. I. (2002). The ımportance of law and economics for regulation in transitional economies. Centre on Regulation and Competitin Working Paper Series, 27, 1-17. DOI: 10.22004/ag.econ.30651
Oğuz, F. (2011). Devlet ve piyasa: regülasyon ekonomisine giriş. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
Önder, T. (2005). Para Politikasi: Araçlari, Amaçları ve Türkiye Uygulaması. (Uzmanlık Yeterlilik Tezi,Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlügü, Ankara).
Özkan, S. (2012). Türk mali sisteminin regülasyonu. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul).
Padoa-Schioppa, T. (2003). Central banks and financial stability: Exploring the land in between. The Transformation of the European Financial System, 25, 269-310.
Parasız, İ. (2011). Türkiye’de ve dünya’da bankacılık. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
Peltzman, S. (1976). Towards a more general theory of regulation. The Journal of Law and Economics, 19 (2), 211- 240.
Peltzman, S., Levine, M. E. & Noll, R. G. (1989). The economic theory of regulation after a decade of deregulation. Brookings Papers on Economic Activity. Microeconomics, 1-59. DOI: 10.2307/2534719
Poole, W. (2004). Maintaining financial stability: a central banker’s perspective. FRB St. Louis Speech.
Posner, R. (1974). Theories of economic regulation. The Bell Journal of Economics and Management. Science, 5 (2), 335-358
Prasad, E. S, (2010). Financial sector regulation and reforms ın emerging markets: An overview. Nber Working Paper Series, No. 16428.
Reel, Y. (2010a). Elektrik sektörünün regülasyonu. Enerji, Piyasa ve Düzenleme, 1 (2), 194-218.
Reel, Y. (2010b). Küresel finansal kriz ve finansal regülasyon tasarımı. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 3 (2), 41-46.
Ritter, L. S. ve Silber,W. L. (1994). Principles of money and banking and financial markets, 8h Edition, USA: Harper Collins.
Rochet, JC. (2007). Why are there so many banking crises? New Jersey: Princeton University Press.
Sarısoy, S. (2010). Düzenleyici devlet ve regülasyon uygulamalarının etkinliği üzerine tartışmalar. Maliye Dergisi, (159), 278-298.
Schwarcz, S. L. (2008). Systemic risk. The Georgetown Law Journal, 97, 193-249.
Schwarcz, S. L. (2011). Ex ante versus ex post approaches to financial regulation. The Chapman Law Review, 15 (1), 257-269.
Shleıfer, A. (2005). Understanding regulation, European Financial Management, 11 (4), 439-451.
Sijben, J. (2002). Regulation and market discipline in banking supervision: An overview-part 1. Journal of International Banking Regulation, 3 (4), 363-380.
Sinha, A. (2012). Financial sector regulation and implications for growth. BIS Paper, (62G). Retrieved from https://ssrn.com/abstract=2021108 Erişim Tarihi: 10.08.2023.
Spong, K. (2000). Banking regulation: Its purposes, ımplementation and effects. Kansas City: Federal Reserve Bank.
Stigler, G.J. (1971), The theory of economic regulation, The Bell Journal of Economics and Management Science, 2 (1), 3-21.
Stiglitz, J. E. (1993). The role of the state in financial markets, proceedings of the world bank annual conference on development economics. Washington D.C: World Bank.
Stiglitz, J. E. (1994). Kamu Kesimi Ekonomisi. Batırel, Ö. F. (çev.), Marmara Üniversitesi, Yayın No: 549.
Stiglitz, J. E. & Weiss, A. (1981). Credit rationing in markets with ımperfect ınformation. American Economic Review, 71 (3), 393-410. https://www.jstor.org/stable/1802787 Erişim Tarihi: 20.06.2023.
Şahin, A., Dogan, B., & Berument, M. H. (2015). Effectiveness of the reserve option mechanism as a macroeconomic prudential tool: evidence from Turkey. Applied Economics, 47 (56), 6075-6087.
Taşar, M. O. (2016). Piyasa ekonomilerinde 3r: Rekabet, regülasyon ve reform. Konya: Palet Yayınları.
TCMB (2012). Bülten, Rezerv Opsiyon Mekanizması. Sayı 28.
TCMB (2014). Bülten, Makro-ihtiyati Politikalar ve Araçlar. Sayı 35.
TDK (2022). Güncel türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 22.03.2023
Tepe, A. & Ardıyok, Ş. (2004). Devlete yeni rol: Regülasyon. Amme İdare Dergisi, 37 (1), 105-130.
Tiryaki, G. (2012). Finansal istikrar ve bankacılık düzenlemeleri (1990-2010 Türkiye Tecrübesi Işığında). İstanbul: Türkiye Bankalar Birliği.
TMSF (2023). 2022 yıllık faaliyet raporu, Mart, İstanbul.
Toğay, S. & Tokatlıoğlu, İ. (2003). Bankacılık regülasyonu ve ekonomik etkinlik üzerine bazı düşünceler. Piyasa Dergisi, 2 (6-7), 69-84.
U.S. Department of the Treasury. (2009). Financial regulatory reform—a new foundation:rebuilding financial supervision and regulation. Washington DC: U.S. GovernmentPrinting Office.
Uruş, A. F. (2019). Finansal krizler sonrası uygulanan regülasyonlar ve etkinliği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26 (1), 33-48.
Uslu, K. & Tufaner, B. (2015). Regülasyon teorilerinin finansal krizler üzerindeki etkileri, Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes, 398-405.
Viscuı, W.K., Vernon, J.M. & Harrıngton, J.E., (1995). Economics of regulation and antıtrust. London: The Mıt Press.
Vittas, D. (1992). Financial regulation: Changing the rules of the game. Washington D.C: World Bank Economic Development Institute.
Yay, T., Yay, G. G. & Yılmaz, E. (2004). Finansal krizler, finansal regülasyon ve türkiye. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (30), 101-130.
Yay, T., Yay, G. & Yılmaz, E. (2001). Küreselleşme sürecinde finansal krizler ve finansal düzenlemeler, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları, No. 2001- 47.
Zülfüoğlu, Ö. (2019). Finansal istikrar ve ekonomik büyüme amaçları bağlamında optimal finansal regülasyon çerçevesinin oluşturulması. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (19), 490-510.