Kur’ân Ayetleri Işığında Ehl-i Kitab’a karşı bütüncül bir yaklaşım

Ehl-i kitap, Kur’ân’ın birçok ayetinde geçen kavramlardan birisini oluşturmaktadır. Kur’ân, ehl-i kitap kavramını kullanırken genellikle yahudi ve hristiyanları kastetmiştir. Ancak Yahudi ve hristiyanlar yaptıkları pek çok fiil ve tutumdan dolayı Kur’ân tarafından çoğu kere ciddi bir şekilde eleştirilmiştir. Bunula birlikte ehl-i kitabın anlatıldığı bir kısım ayetler, delalet yönünden ihtilaf doğurmuştur. Zira bu ayetlerde ehl-i kitaba ait güzel vasıflar zikredilmiştir. Bu yüzden de genel olarak müfessirler söz konusu ayetlerin yorumunda ehl-i kitab’a menfi bir tutum içerisinde olmuşlardır. İşte bu makalede Kur’ân’a bütüncül bir yaklaşımla ehli kitaba karşı objektif bir bakış açısı sunulmaya çalışılmıştır.

A holistic approach to the people of the book in the light of Qur’anic verses

Ahl al-Kitab term mentioned in a number of verses in the Qur’an. There is a consensus that this term refers to Jews and Christians in its general use in the Qur’an. There are many instances in the holy book of Islam, however, in which both Jews and Christians are severely criticized due to some of their actions and behaviors. There is a dispute on some of the verses concerning Ahl al-Kitab from the point of evidence, as these verses mention their praiseworthy qualities. Due to this ambiguity on the surface, some exegetes have adopted a negative stance against Ahl al-Kitab in their interpretation of these verses. This paper is an effort to take a holistic approach to the Qur’anic message in order to develop an objective perspective on Ahl al-Kitab.

PDF

___

Abdulbâkî, Muhammed Fuad, el-Mu'cemu'l-Mufehres li-Elfâzi'l-Kur'âni'l-Kerîm bi- Hâşiyeti’l- Mushafü’ş-Şerîf, Dâru'l-Hadîs, Kâhire, 1991.

Âlûsî, Ebu's-Senâ Şihâbuddîn Mahmûd b. Abdillâh, Rûhu'l-Meânî fî Tefsîri'l- Kur'âni'l-Azîm ve's-Seb’i'l-Mesânî, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1997.

Ateş, Süleyman, Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Yay., İstanbul, 1997.

Beğavî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Mes’ûd, Tefsîru'l-Beğavî: Me’âlimu't-Tenzîl, thk. Hâlid Abdurrahmân el-Ak, Dâru'l-Ma'rife, Beyrut, 1987.

Beydâvî, Ebû Saîd Nâsıruddîn Abdullâh b. Ömer b. Muhammed Envâru't-Tenzîl ve Esrâru't-Te'vîl, Şirket-i Sahâfiye-i Osmâniye, İstanbul, 1886.

Bikai, Ebü'l-Hasan Burhaneddin İbrâhim b. Ömer b. Hasan, Nazmü'd-Dürer, Haydarabad, Dâiretü'l-Maârifi'l-Osmaniyye, 1978.

Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’ân-ı Kerîm'in Türkçe Meali Alisi ve Tefsiri, Bilmen Yayınevi, İstanbul, 1964.

Cassâs, Ebû Bekr Ahmed b. Ali er-Râzî, Ahkâmu'l-Kur'ân, thk. Muhammed es- Sâdık Kamhavî, Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî, Beyrut, 1985.

Çetiner, Bedrettin “Ehl-i Kitap Kimdir?”, Kur’ân-ı Kerîm’de Ehl-i Kitap, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2007.

Derveze, Muhammed İzzet b. Abdülhadi b. Derviş, et-Tefsirü’l-Hadis, Beyrut, Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 2000.

Ebû Hayyan Endelüsi, Muhammed b. Yusuf, Tefsirü'l-Bahri'l-Muhit, Dârü'l-Fikr, 1983.

Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Neşriyat, İstanbul, 1979.

Esed, Muhammed, Kur’ân Mesajı, terc. Ahmet Ertürk, Cahit Koytak, İşaret Yay., İstanbul, 1996.

Erkal, Mehmet, “Hz. Peygamber’in Gayri Müslimlerle İlişkileri”, Polemik Değil Diyalog, Ufuk Yay., İstanbul, 2006.

Fahreddin er-Râzî, Muhammed b. Ömer, Mefatihü’l-Gayb, Dârü’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, 1990.

Heyet, Kur’ân Yolu: Türkçe Meal ve Tefsîr, D.İ.B., Ankara, 2003.

Hâzin, Alâuddîn Ali b. Muhammed b. İbrâhîm el-Bağdâdî, Tefsîru’l-Hâzin, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.

Imâra, Muhammed el-İslâm ve’t-Tahaddiyâtu’l-Muâsır, Nehdatu Mısr, Kâhire, 2005.

İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdulazîz, Hâşiyetu Reddi’l-Muhtâr ale’d-Durri’l-Muhtâr, Kahraman Yay., İstanbul, 1984.

İbn Aşur, Muhammed Tahir b. Muhammed b. Muhammed et-Tunusi, Tefsirü’t- Tahrir ve't-Tenvir, ed-Dârü't-Tunusiyye, Tunus, 1984.

İbn Atıyye Ebû Muhammed Abdulhak b. Gâlib, el-Endelûsî, el-Muharraru'l- Vecîz fî Tefsîri'l-Kitâbi'l-Azîz, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1993.

İbnu’l-Cevzî, Ebu'l-Ferec Cemâluddîn Abdurrahmân b. Ali Zâdu'l-Mesîr fî İlmi't- Tefsîr, el-Mektebu'l-İslâmî, Beyrut, 1987.

İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsuddin Muhammed, Ahkâmu Ehl- i’z-Zimme, Ramâdâ li’n-Neşr, 1997.

İbn Kesîr, Ebu'l-Fidâ İmâduddîn İsmâîl b. Ömer, Tefsîru'l-Kur'âni'l-Azîm, thk. Muhammed İbrâhîm Bennâ, Muhammed Ahmed Âşûr, Abdulazîz Ganim, Kahraman Yay., İstanbul, 1984.

İbn Kudame Ebû Muhammed Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed, el-Mugni, Riyad, Mektebetü’r-Riyadi’l-Hadise, Riyad.

Karadâvî, Yûsuf, “el-Hıvâru’l-İslâmî el-Mesîhî”, el-Müslimu’l-Muâsır, Kuveyt, 1997- 1998, C. 22, S. 86.

“Ehl-i Kitap’la Diyalog ve Bayramlaşma”, Diyaloğun Dinî ve Tarihî Temelleri, Işık Yay., İzmir, 2006.

Karaman, Hayrettin, Hayatımızdaki İslâm, İz Yay., İstanbul, 2003.

Kesler, M.Fatih, Kur’ân’da Yahudiler ve Hristiyanlar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1993.

Kur’ân-ı Kerîm’in Evrenselliği, Van, 1996.

Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr, el-Câmi' li-Ahkâmi'l-

Kur'ân, tsh. Ahmed Abdulalîm Berdûnî, Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, Kâhire, 1967.

Kutub, Seyyid, Fî Zılâli'l-Kur'ân, Dâru'ş-Şurûk, Beyrut, 1985.

Mâverdî, Ebu'l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb, en-Nuket ve'l-Uyûn, Dâru'l- Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut, 1992.

Merâğî, Ahmed Mustafâ Tefsîru'l-Merâğî, Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, Kâhire, 1974.

Mevdûdî, Seyyid Ebu’l-A’lâ, Tefhimu'l-Kur'an, ed. Ali Bulaç, Terc. Heyet, İnsan Yay., İstanbul, 1986.

Ku’an Ayetleri Işığında Ehl-i Kitab’a Karşı Bütüncül Bir Yaklaşım ____________ 335

Mukâtil b. Süleymân, Tefsîru Mukâtil b. Süleymân, el-Hey'etu'l-Mısriyyetu'l-Âmme li’l-Kitâb, Kâhire, 1979.

Nesefî, Ebu'l-Berekât Abdullâh b. Ahmed b. Mahmûd, Tefsîru'n-Nesefî, Kahraman Yay., İstanbul, 1984.

Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref, el-Mecmu’ Şerhu'l-Muhezzeb, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 19/417.

Öztürk, Mustafa, “İslâm Tefsir Geleneğinde Ehl-i Kitap’la İlgili Bazı Telakkilerin Epistemik Değeri”, Kur’ân’ın Farklı İnanç Mensuplarına Yaklaşımı, K.İ.D., Konya, 2007.

Paçacı, Mehmet, Kutsal Kitaplarda Ölümötesi, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2001.

Reşîd Rızâ, Muhammed, Tefsîru'l-Kur'âni'l-Hakîm: Tefsîru'l-Menâr, Kâhire, 1947.

Semerkandî, Ebu'l-Leys İmâmu’l-Hudâ Nasr b. Muhammed b. Ahmed, Tefsîru's- Semerkandî / Bahru'l-Ulûm, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut, 1993.

Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-Eimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl, el-Mebsût, Çağrı Yay., İstanbul, 1983.

Sülemî, Abdulazîz b. Abdisselâm, Tefsîru'l-İzz b. Abdisselâm, thk. Ahmed Fethi Abdurrahmân, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2008.

Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs, el-Umm, Dâru’ş-Şa’b, Kâhire, 1968.

Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ali b. Muhammed el-Havlânî, Fethu’l- Kadîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1983.

Şirbinî, Şemsuddîn Hatîb Muhammed b. Ahmed eş-Şâfiî, Muğni'l-Muhtâc ilâ Ma'rifeti Meâni Elfâzi'l-Minhâc, Dâru'l-Fikr.

Tabatabai, Muhammed Hüseyin, el-Mizan fî Tefsiri'l-Kur'ân, Beyrut, Müessesetü'l- A'lemi Li'l-Matbu, 1973.

Tabbara, Afif Abdü’l-Fettah, Kur’ân Açısından Yahudi Menşei ve Karakteri, Rabıta Yay., Konya, 1978.

Taberî, Ebû Ca’fer b. Cerîr Muhammed b. Cerîr b. Yezîd, Câmiu'l-Beyân an Te’vîl-i Âyi’l-Kur’ân, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1984

Ulutürk, Veli, Kur’ân’da Ehl-i Kitap, İnsan Yay., İstanbul, 1996.

Uyanık, Mevlüt, İslâm’ın İnanç Esasları, Esin Yay., Ankara, 1997.

Watt, William Montgomery, Hazreti Muhammed Mekke'de, trc. Azmi Yüksel, trc. M. Rami Ayas, A.Ü.İ.F., Ankara, 1986.

Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer b. Muhammed, el-Keşşâf an Hakâiki't-Tenzîl ve Uyûni'l-Ekâvîl fî Vucûhi't-Te’vîl, Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1983.

Zeydân, Abdu’l-Kerîm, Ahkâmu'z-Zimmiyyîn ve'l-Muste'menîn fî Dâri'l-İslâm, Mektebetu'l-Kudüs, Bağdad, 1982.

Zuhaylî, Vehbe, et-Tefsîru’l-Munîr fi'l-Akîde ve'ş-Şerîa ve'l-Minhâc, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1991.