UMHURBAŞKANLIĞI HÜKÛMET SİSTEMİNDE CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI İLE BAKANLARIN SORUMLULUKLARI MESELESİ

2017 Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların sorumluluğu, Anayasa’nın 106. maddesinde “Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekâlet ve bakanlar” kenar başlığı altında düzenlemiştir. Buna paralel olarak çalışmamızda Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların sorumluluğu konusu, siyasi, cezai ve hukuki sorumluluk olmak üzere üç başlık altında incelenmiştir. Siyasi sorumluluk açısından Cumhurbaşkanına karşı sorumlu olan Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında, cezai sorumluluk mekanizması ise görevleriyle ilgili suç işledikleri iddiasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yapılacak oylamaların ardından, Yüce Divan’a sevk kararının alınmasıyla ve burada yapılacak yargılamayla işletilebilecektir. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, görevleriyle ilgili olmayan suçlarda ise yasama dokunulmazlığına ilişkin hükümlerden yararlanmaktadır. Son olarak hukuki sorumluluk açısından ise genel hükümlere göre konu açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada, analitik eleştirel çerçevede, genellikle birincil ve ikincil kaynaklardan yararlanmak suretiyle betimsel ve söylevsel bir metodoloji kullanılmaktadır.

THE ISSUE OF THE ACCOUNTABILITIES OF THE PRESIDENTS AND MINISTERS IN THE PRESIDENTIAL GOVERNMENT SYSTEM

The main responsibilities of vice presidents and ministers were revised under the title of “Vice Presidents, Deputies for the President and Ministers” in Article 106 of the Constitution with the help of the revision of 2017 Constitutional amendment. Parallel to this, the responsibility of vice presidents and ministers has been perceived under three head topics such as political, criminal and legal liability. About those who are liable for the President in terms of political responsibility vice president and ministers, the criminal liability mechanism tasks to be performed by the Grand National Assembly of Turkey allegedly committed crimes relating to voting after, can be operated with the judge, upon receipt of referral decisions to the Supreme Court and will be held here. Vice-presidents and ministers benefit from the provisions on legislative immunity in crimes not related to their duties. One and for all, the subject has been tried to be explained according to general provisions in terms of legal liability. We use a descriptive and discursive methodology in which we mainly review primary and secondary resources within the framework of critical analysis in this study.

PDF

___

Akartürk, Ekrem Ali: “2017 Anayasa Değişikliğinin Parlamentosuzlaştırma Etkisi Üzerine”, YÜHFD, C. 15, 2020, s. 1-25.
Alkan, Haluk: “Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Yasama Denetimi”, Yeni Türkiye Dergisi (Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Özel Sayısı), 2017, S. 94, s. 1-6.
Anayurt, Ömer/Ekinci, Ahmet: “Tek Başlı Yürütme Esasına Dayalı Hükümet Sistemlerinde Başkan Yardımcılığı ve 2017 Anayasa Değişikliği İle Getirilen Sistemde Cumhurbaşkanı Yardımcılığı Kurumu Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Prof. Dr. Zafer Gören Armağanı, Yetkin Yayınları, 2017, s. 441-500.
Anayurt, Ömer/Erdoğan, Murat/Ekinci, Ahmet: “Devlet Başkanının Halk Tarafından Seçildiği Hükümet Sistemlerinde Seçim Döngüsünün Kuvvetler Ayrılığı ve Siyasal İstikrar Üzerine Etkisi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Armağanlar Dizisi, Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil’in Anısına Armağan, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2019, s. 183-225.
Anayurt, Ömer: Anayasa Hukuku, Temel Kavramlar ve Türk Anayasa Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
Ardıçoğlu, M. Artuk: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu Dergisi, Y. 75, S. 2017/3, s. 19-53.
Atar, Yavuz: Türk Anayasa Hukuku, Seçkin yayıncılık, 13. bs., Ankara, 2019.
Bilir, Faruk: “Türkiye’ye Özgü Yeni Bir Hükümet Modeli: Cumhurbaşkanlığı Sistemi”, Yeni Türkiye Dergisi (Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Özel Sayısı), 2017, S. 94, s. 525-530.
Coşkun, Vahap: “16 Nisan 2017 Tarihinde Kabul Edilen Anayasa Değişikliklerinin Değerlendirilmesi”, DÜHFD, C. XXII, S. 36, 2017, s. 3-30.
Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Yürütme Sempozyum Bildiri Kitabı, Marmara Üniversitesi Yayınları: No. 861, İstanbul, 2019 s. 35-55.
Çağlayan, Ramazan: İdare Hukuku Dersleri, 7. bs., Ankara, Adalet Yayınevi, 2019.
Çalışır, Kurtuluş Tayanç: Demokrasi ve Türk Tipi Başkanlık Sistemi, Ankara, Adalet Yayınevi, 2019.
Bağlamında Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 3, 2020, s. 965-1003.
Doğan, Bayram/Doğan, İdris: “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanının Sorumluluğu”, İnÜHFD, Yıl 11, S. 2, 2020, s. 468- 483.
Doğan, Bayram/Geyik, Ali Fuat, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Kuvvetler Ayrılığı İlkesi”, 2020, SDÜHFD, C. 10, S. 2, 2020, s. 19-45.
Doğan, Bayram: “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı Kararlarının Yargısal Denetimi”, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 2, 2019, s. 273-298.
Dönmez, Gökhan: “2017 Anayasa Değişiklikleri Çerçevesinde Türkiye’de Meclis Soruşturması”, DÜHFD, C. XXV, S. 42, 2020, s. 39-66.
Erdoğan, Mustafa: Anayasa Hukukuna Giriş, Ankara, Hukuk Yayınları, 2018.
Erdoğan, Mustafa: Türk Anayasa Hukuku, Hukuk Yayınları, Ankara, 2018. Eren, Abdurrahman: Anayasa Hukuku Dersleri, Güncellenmiş 2. bs., Seçkin Yayınları, Ankara, 2020.
Esen, Selin: “2016 Anayasa Değişiklik Teklifinin Değerlendirilmesi”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl 74, S. 4, 2016, s. 45-73.
Gören, Zafer: “2017 Anayasa Değişikliği ile Getirilen Sistemde Cumhurbaşkanı”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Hukuk Sayısı, Yıl 18, S. 36, Güz 2019/2, s. 1-28.
Gören, Zafer: Anayasa Hukuku, 4. bs., Ankara, Yetkin Yayınları, 2019. Gözler, Kemal: Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, 2. bs., 2 C., Bursa, Ekin Yayıncılık, 2020, C. I.
Gözler, Kemal: Türk Anayasa Hukuku, Ekin Yayınları, 3. bs., 2019.
Gözler, Kemal: “Elveda Kuvvetler Ayrılığı, Elveda Anayasa: 10 Aralık 2016 Tarihli Anayasa Değişikliği Teklifi Hakkında Bir Eleştiri”, 23.12.2016, http://www.anayasa.gen.tr/elveda-anayasa-v2.pdf, (Erişim Tarihi: 10.10.2020).
Gül, Abdulhamit: “Milletin Özne Olduğu Sistem: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Yeni Türkiye Dergisi, S. 94, Yıl, 2017, s. 1-31.
Gül, Cengiz: İktidarın Sınırlandırılması ve Hukuk Devleti, Adalet Yayınevi, Ankara, 2010.
Gülener, Serdar/Biricikoğlu, Hale: “Türkiye’de Bürokrasinin Hesap Verebilirlik Açığı ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Yürütmenin Hesap Verebilirliği”, Ombudsman Akademik, Yıl 3, S. 5, 2017, s. 69- 89.
Kaboğlu, İbrahim Ö.: Kural Koyan Organ Olarak Yasamanın Özerkliği, CHP Yayınları, Ankara, 2018.
Kaboğlu, İbrahim Ö.: “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (10 Aralık 2016)”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl 74, S. 4, 2016, s. 37-44.
Kaboğlu, İbrahim Ö.: Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), 14. bs., Legal Yayıncılık, İstanbul, 2019.
Kutkan, Oğuzcan: “Türk Anayasa Hukukunda Meclis Soruşturması ve 2017 Anayasa Değişiklikleri”, Türk Anayasa Hukukunun Güncel Sorunları, Ed.: Ferhat Uslu, PESA Publications, 2017.
Küçük, Adnan: Türkiye’de Başkanlık Sistemi, Adres Yayınları, Ankara, 2020.
Küçük, Adnan: ABD ve Latin Amerika Ülkelerinde Başkanlık Sistemi ve Uygulamaları, Adres Yayınları, Ankara, 2019.
Küçük, Adnan/Doğan, Bayram: “Türkiye’de 2017 Anayasa Değişikliği Kapsamında Yürütmenin Asli Düzenleme Yetkisi ve Mahfuz Düzenleme Alanı”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 1, 2019, s. 1-59.
Myers, James D.: “Bringing the Vice President into the Fold: Executive Immunityand the Vice Presidency”, Boston College Law Review, Vol. 50, Issue 3 No. 3, 2009, s. 912.
Özbudun, Ergun: “Constitutional Law”, Introduction to Turkish Law, 7th Edition, Ed.: Tuğrul Ansay, Don Wallace Jr., Işık Önay, Seçkin Yayıncılık, 2020.
Özbudun, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, 19. bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
Özsoy Boyunsuz, Şule: “Türkiye İçin Hükümet Sistemi Tercihi”, http://www.sosyaldemokratdergi.org/sule-ozsoy-boyunsuz-turkiye-icinhukumet-sistemi-tercihi (Erişim tarihi 26.03.2021).
Özsoy Boyunsuz, Şule: Dünyada Başkanlık Sistemleri, 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2017.
Özsoy Boyunsuz, Şule: “Etkili Yönetim Yaratma Becerisi Açısından Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Neden Parlamenter Sistem, Hangi Parlamenter Sistem Konulu Panel, İstanbul Barosu, 12 Ekim 2019. (Çevrimiçi) file:///C:/Users/HP/Desktop/%C5%9Eule%20 Boyunsuz%20ETK%C4%B0L%C4%B0%20Y%C3%96NET%C4%B0 M%20YARATMA%20BECER%C4%B0S%C4%B0%20A%C3%87IS INDAN.pdf, (Erişim Tarihi: 30.03.2021).
Resmî Gazete, 10.7.2018 tarihli ve 30474 sayılı.
Şirin, Tolga: “İşlemeyen Sistemlerin Fonksiyonel Olmayan Yanıtı”: Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 7, S. 4, Yıl 2018, s. 289-356.
Tanör, Bülent/Yüzbaşıoğlu, Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 19. bs., İstanbul, Beta Yayıncılık, 2019.
Teziç, Erdoğan: Anayasa Hukuku, 24. bs., Beta Yayınları, İstanbul, 2020.
Tunç, Hasan: “Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku Açısından Yasama ve Yürütme Organlarının Oluşumu ve Yetkileri Kapsamında Başkanlık Sistemi ve Türkiye”, ERÜHFD, C. XIV, S. 2, 2019, s. 555-602.
Tunç, Hasan: Türk Anayasa Hukuku, Gazi Kitapevi, 2. bs., 2019.
Tülen, Hikmet: “Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünde 9 Ekim 2018’de Yapılan Değişiklikler ya da Malumun İlamı”, Ord. Prof. Dr. Ali Fuat
Başgil’in Anısına Armağan, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019, s. 915-942.
Uslu, Ferhat: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine Göre Türk Anayasa Hukuku, 2. bs., Ankara, Adalet Yayınevi, 2019.
Yıldız, Abdulkadir: “Amerika Birleşik Devletleri’nde Başkan Yardımcısı ile Türkiye’de Cumhurbaşkanı Yardımcısının Karşılaştırılması”, ERÜHFD, C. XIII, S. 1, 2018, s. 509-534.
Yüksel, Saadet: “6771 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanundaki Denge-Denetim Mekanizmalarına İlişkin Genel Değerlendirme”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Armağanlar Dizisi, Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil’in Anısına Armağan, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2019, s. 1043-1062.