KARAR İNCELEMESİ AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ’NİN X - TÜRKİYE KARARI (Başvuru No: 24626/09) HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME

Günümüzde insanın sadece insan olmasından dolayı işkenceye uğramama hakkı gibi birtakım temel hak ve özgürlüklere sahip olduğu ve bu temel hak ve özgürlükleri kullanmada herkesin eşit olduğu şüphesizdir. Modern çağın etkisiyle bu temel hak ve özgürlükler ile bu hakların eşit olarak kullanımını sağlayan ayrımcılık yasağı ilkesinin korunması bir ihtiyaç olarak gündeme gelmiş ve gerek uluslararası gerek ulusal alanda çeşitli koruma ve denetim mekanizmaları kurulmuştur. Her ne kadar bu mekanizmaların, temel hak ve özgürlükleri sıkı bir şekilde koruduğu düşünülse de ülkemizde ve dünyada temel hak ve özgürlüklerin ihlalleri ile birçok kez karşılaşmaktayız. Bu ihlallerin önlenmesi amacıyla Avrupa Konseyi nezdinde kurulan ve uluslararası denetim mekanizmalarından biri olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Türkiye aleyhine verdiği XTürkiye Kararı, çalışmamızda insanın en temel haklarından olan ve aynı zamanda jus cogens statüsüne sahip işkence yasağı ve ayrımcılık yasağı açısından incelenmiştir. Günümüzde insan haklarının son derece ön planda olmasına rağmen, 2012 yılında verilen bu karar ile ülkemizde en temel olan hak ve özgürlüklerin korunması konusunda dahi eksikliklerimizin olduğu bir kez daha vurgulanmıştır.

A REVIEW OF THE EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS CASE OF X v. TURKEY (Application No: 24626/09)

Nowadays, there is no doubt that all people have fundamental rights and freedoms, such as the right not to be tortured, only because they are human and everyone is equal to use these fundamental rights and freedoms. With the influence of the modern age, protection of these fundamental rights and freedoms and protection of the principle of non-discrimination which provides equal use of these rights became a necessity. Also with this influence, various protection and supervisory mechanisms were established both international and national areas. Even though it is considered that these mechanisms protect fundamental rights and freedoms tightly, we still come across many violations of these rights and freedoms in our country and in the world. In our study, X v. Turkey, which is the case of the European Court of Human Rights –established by the Council of Europe and one of the supervisory mechanism- is examined from the point of the prohibiton of torture and non-discrimination, which are the most important rights and have the jus cogens character. By the case in 2012, it is emphasized once again that we have deficiencies in providing of the most important fundamental rights and freedoms, despite the fact that they are at the forefront.

PDF

___

www.un.org.tr
www.echr.coe.int
www.tdk.gov.tr
www.tbbdergisi.barobirlik.org.tr
www.kazanci.com
www.danistay.gov.tr
www.basbakanlik.gov.tr
www.atk.gov.tr
http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr
http://evrimagaci.org
http://hudoc.echr.coe.int
E.2009/47, K.2011/51, K.T.17.03.2011, http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/ Karar/Content/04f5942c-cbb5-498d-bfbc-1578f057b191?exclude Gerekce=False&wordsOnly=False
E.1991/34, K.1991/34, 08.10.1991, http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/ Content/b3720c5b-0bab-4b2c-9099-3a9328deb455?excludeGerekce =False&wordsOnly=False
E.2011/145, K.2013/70, K.T.06.06.2013, http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/ Karar/Content/d25b1653-ffc1-41b2-a55d-c2dd0a04f17e?exclude Gerekce=False&wordsOnly=False
E.1976/1, K.1976/28, K.T.25/05/1976, http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/ Karar/Content/b230ab9d-6ace-43ee-b694-e139f3500987?exclude Gerekce=False&wordsOnly=False
X ve Diğerleri-Avusturya, B.N:19010/07, 19.02.2013, http://hudoc.echr.coe. int/tur?i=001-126733
Virabyan-Ermenistan, B.N:40094/05, 02.10.2012, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-113302
Stec ve Diğerleri-Birleşik Krallık, B.N:65731-65900/01, 12.04.2006, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-73198
Smith ve Grady-Birleşik Krallık, B.N:33985-33986/96, 25.07.2000, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-59023
Schalk ve Kopf-Avusturya, B.N:30141/04, 24.06.2010, http://hudoc.echr. coe.int/tur?i=001-112004
Salman-Türkiye, B.N:21986/93, 27.06.2000, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-58735
Salgueiro da Silva Mouta ve Portekiz, B.N:33290/96, 21.12.1999, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-58404
Rohde-Danimarka, B.N:69332/01, 21.07.2005, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-69795
Ribitsch-Avusturya, B.N:18896/91, 04.12.1995, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-57964
Raninen-Finlandiya, B.N:20972/92, 16.12.1997, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-58123
Ramirez Sanchez-Fransa, B.N:59450/00, 04.07.2006, http://hudoc.echr.coe. int/tur?i=001-76169
Petrovic-Avusturya, B.N:20458/92, 27.03.1998, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-58146
Peers-Yunanistan, B.N:28524/95, 19.04.2001, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i =001-59413
Opuz-Türkiye, B.N:33401/02, 09.06.2009, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i =001-92945
Lithgow ve Diğerleri-Birleşik Krallık, B.N:906/80&9262-9263-9265-92669313-9405/81, 08.07.1986, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-57526
Labita-İtalya, B.N:26772/95, 06.04.2000, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i= 001-58559
L ve V-Avusturya, B.N:39392-39829/98, 09.01.2003, http://hudoc.echr.coe. int/tur?i=001-60876
Kudla-Polonya, B.N:30210/96, 26.10.2000, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-58920
Kremzow-Avusturya, B.N:12350/86, 21.09.1993, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-57829
Kozak-Polonya, B.N:13102/02, 02.03.2010, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i= 001-97597
Karner-Avusturya, B.N:40016/98, 24.07.2003, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-61263
İrlanda-Birleşik Krallık, B.N:26565/05, 18.01.1978, http://hudoc.echr.coe. int/tur?i=001-116732
Ilaşçu ve Diğerleri-Moldova ve Rusya, B.N:48787/99, 08.07.2004, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-61886
Gafgen-Almanya, B.N:22978/05, 01.06.2010, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-99015
Dougoz-Yunanistan, B.N:40907/98, 06.03.2001, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-59338
Costello-Roberts-Birleşik Krallık, B.N:13134/87, 25.03.1993, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-57804
Castells-İspanya, B.N:11798/85, 23.04.1992, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-57772
Burden-Birleşik Krallık, B.N:13378/05, 29.04.2008, http://hudoc.echr.coe. int/tur?i=001-86146
Belçika Eğitim Dili Davası-Belçika, B.N:1474/62&1677/62&1691/62& 1769/63&1994/63&2126/64, 23.07.1968, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-57524
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Ek 12 Nolu Protokol-Açıklayıcı Rapor, orijinal metni: https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearch Services/DisplayDCTMContent?documentId=09000016800cce48
Avrupa İnsan Hakları Komisyonu 1969 tarihli Yunanistan Davası ile ilgili Raporu
Alekseyev-Rusya, B.N:4916/07&25924/08&14599/09, 21.10.2010, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-101257
Aksu-Türkiye, B.N:4149-41029/04, 15.03.2012, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-117640
Akkoç-Türkiye, B.N:22947-22948/93, 10.10.2000, http://hudoc.echr.coe.int/ tur?i=001-58905
Airey-İrlanda, B.N:6289/73, 09.10.1979, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=00157420
Üzülmez, İlhan: Türk Ceza Hukukunda İşkence Suçu, 1. Baskı, Turhan Yayınevi, Ankara 2003.
Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sancakdar, Oğuz/Önok, Rıfat Murat: İnsan Hakları El Kitabı, 5. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2014.
Tanör, Bülent: Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, 3. Baskı, BDS Yayınları, İstanbul 1994, (Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu).
Tanör, Bülent: İki Anayasa: 1961-1982, 1. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2013.
Tanör, Bülent/Yüzbaşıoğlu, Necmi: 1982 Anayasası’na Göre Türk Anayasa Hukuku, 15. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2015.
Süslü, Güven: Ceza İnfaz Kurumlarında Hükümlülük, 1. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2016.
Sur, Melda: Uluslararası Hukukun Esasları, 6. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2013.
Soysal, Mümtaz: Anayasaya Giriş, 1. Baskı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara 1968.
Şimşek, Oğuz: Anayasa Hukukunda İnsan Onuru Kavramı ve Korunması, Danışman: Prof. Dr. Zafer GÖREN, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı Doktora Programı, Doktora Tezi, İzmir 1999.
Şahin, Cumhur/Özgenç, İzzet: Türk Ceza Hukuku Mevzuatı, Adalet Bakanlığı Yayınları, Ankara 2007.
Sabuncu, Yavuz: Anayasa Giriş, 16. Baskı, İmaj Yayınları, Ankara 2014.
Pazarcı, Hüseyin: Uluslararası Hukuk, 10. Baskı, Turhan Yayınevi, Ankara 2011.
Özbudun, Ergün: Türk Anayasa Hukuku, 16. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2016, (Türk Anayasa Hukuku).
Özbudun, Ergun: Anayasa Hukuku, 9. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2008.
Özbek, Veli Özer: İnfaz Hukuku, 4. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2014.
Önok, R. Murat: Uluslararası Boyutuyla İşkence Suçu, 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2006.
Öden, Merih: Türk Anayasa Hukukunda Eşitlik İlkesi, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2003.
Nuhoğlu, Ayşe: “İşkence Yasağı ve İşkence Suçu”, Prof. Dr. Sahir Erman’a Armağan, İÜHF Eğitim, Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı, Yayın No: 8, İstanbul 1999, s. 527-592.
Konuk, Bahar: Avrupa Birliği Hukukunda Kadın Erkek Eşitliği İlkesi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Oğuz Şimşek, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı-Avrupa Birliği Hukuku Programı Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2010, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Karan, Ulaş: “Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Editör: Sibel İnceoğlu, 3. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2013.
Kapani, Münci: Kamu Hürriyetleri, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2013.
Kalabalık, Halil: İnsan Hakları Hukuku, 4. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2015.
Gözübüyük, Şeref/Gölcüklü, Feyyaz: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 11. Baskı, Turhan Yayınları, Ankara 2016.
Gören, Zafer: Temel Hak Genel Teorisi, 2. Baskı, Cumhuriyet Matbaası, İzmir 1993.
Gemalmaz, Mehmet Semih: İşkence Yasağına İlişkin Ulusalüstü Belgeler, 1. Baskı, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul 2002 (İşkence Yasağına İlişkin Ulusalüstü Belgeler).
Gemalmaz, Mehmet Semih: Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Belgeleri-II. Cilt: Uluslararası Sistemler, 2. Baskı, Legal Yayınları, İstanbul 2011 (II. Cilt).
Gemalmaz, Mehmet Semih: Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Belgeleri-I. Cilt: Uluslararası Sistemler, 2. Baskı, Legal Yayınları, İstanbul 2011 (I. Cilt).
Gemalmaz, Mehmet Semih: Devlet, Birey ve Özgürlük, 3. Bası, Legal Yayınları, İstanbul 2015.
Eren, Abdurrahman: “1982 Anayasasının 90. Maddesindeki 2004 Değişikliğinin Anlaşmaların Türk İç Hukukundaki Yerine Etkisi”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:VIII, Sayı:3-4, Yıl:2004, s. 47-77.
Dönmez, Burcu: “Ayrımcılık Suçu”, TBB Dergisi, Sayı:102, Yıl:2012, s. 958.
Doğru, Osman/Nalbant, Atilla: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi - Açıklama ve Önemli Kararlar II. Cilt, 1. Baskı, Yargıtay Yayınları, Ankara 2013 (II.Cilt).
Doğru, Osman/Nalbant, Atilla: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi-Açıklama ve Önemli Kararlar I. Cilt, 1. Baskı, Yargıtay Yayınları, Ankara 2012.
Doğru, Osman: İnsan Hakları ve Avrupa Sözleşmesi Hukukunda İşkence ve Kötü Muamele Yasağı, 1. Baskı, Legal Yayınları, İstanbul 2006 (İşkence ve Kötü Muamele).
Doğru, Osman: Anayasa ile Karşılaştırmalı İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Mahkeme İçtüzüğü, 1. Baskı, XII Levha Yayınları, İstanbul 2010.
Doğan, İlyas/Kaya, Mehmet: İstanbul Protokolü ve İşkencenin Önlenmesi, 1. Baskı, Adalet Yayınları, Ankara 2010.
Demirbaş, Timur: İnfaz Hukuku, 4. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2015, (İnfaz Hukuku).
Demirbaş, Timur: İşkence Suçu, 2. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2016.
Cumalıoğlu, Emre: “Transseksüellerin Sicil Cinsiyetini Değiştirmelerinde Kısırlık ve Ameliyat Zorunluluğu Türk Medeni Kanunu’nun 40. Maddesi Anayasa’ya Aykırı M ıdır?”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. M. İlhan Ulusan’a Armağan-I. Cilt, Cilt:15, Sayı:2, Seçkin Yayınları, Ankara 2016, s. 439-464.
Centel, Nur/Zafer, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2015.
Bozkurt, Emre/Kütükçü, M. Akif/Poyraz, Yasin: Devletler Hukuku, 8. Baskı, Yetki Yayınları, Ankara 2015.
Boyar, Oya: “İşkence ve Kötü Muamele Yasağı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Editör: Sibel İNCEOĞLU, 3. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2013.
Bilir, Faruk: “Anayasanın 90. Maddesinde Yapılan Değişiklik Çerçevesinde Milletlerarası Antlaşmaların İç Hukuktaki Yeri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:13, Sayı:1, Yıl:2005, s. 77-107.
Bardak, Cengiz: Cezaların İnfazı ve İnfaz Müesseseleri, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 1996.
Bağdatlı, Selahattin: Hukuk Sözlüğü, 1. Baskı, Derin Yayınları, İstanbul 2010.
Aybay, Rona: “Uluslararası Antlaşmaların Türk Hukuku’ndaki Yeri”, TBB Dergisi, Sayı:70, Yıl:2007, s. 187-213.
Altınordu, Fazıl: AİHS’NE Göre Ayrımcılık Yasağı ve Türk Hukukunda Gelişimi, 1. Baskı, Adalet Yayınları, Ankara 2012.
Aliefendioğlu, Yılmaz: “Eşitlik İlkesi”, Prof. Dr. İlhan Akın’a Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul 1999, s. 7796 (Eşitlik İlkesi).
Aliefendioğlu, Yılmaz: “Uluslararası Sözleşmelerin İç Hukuk Karşısındaki Durumu”, Danıştay’ın 139. Kuruluş Yıldönümü Sempozyumu-Danıştay ve İdari Yargı Günü (11.05.2007), Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, Ankara 2008, s. 153-167, www.danistay.gov.tr
Akgül, M. Emin: “Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Bağlamında AİHS ve Anayasa Hükümleri Çatışmasında Öncelikli Uygulama Sorunu”, TBB Dergisi, Sayı 87, Yıl:2010, s. 121-149.
Acer, Yücel/Kaya, İbrahim: Uluslararası Hukuk Temel Ders Kitabı, 6. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2015.