Kaynak Arayan Okul Müdürü: Görüşler ve Deneyimler

Türkiye’de neoliberal politikaların etkisiyle okulların finansmanında giderek artan oranlarda özel kaynaklara gereksinim duyulmaktadır. Gerek uluslararası sözleşmelerde, gerekse de ulusal yasal metinlerde devlet tarafından ücretsiz ve zorunlu olarak verilmesi öngörülen ilköğretim kademesinde bu durum, kitlesel eğitimin seyrini önemli ölçüde etkilemektedir. Günden güne çeşitlenen kaynak yaratma biçimleri karşısında okul müdürlerinin kaynak yaratma potansiyelleri, onların başarılı ya da başarısız olarak görülmelerinde belirleyici bir özellik haline gelmiştir. Bu çerçevede nitel yöntemlere dayanarak tasarlanan araştırmanın amacı, ilkokullarda kaynak yaratma sürecine dair okul müdürlerinin deneyim ve görüşlerinin çözümlenmesidir. Çalışma grubu 2020-2021 yılında Türkiye’de Zonguldak ilinde bulunan ilkokullarda görev yapan on üç okul müdüründen oluşmaktadır. Araştırmanın deseni durum çalışmasıdır. Yarı yapılandırılmış görüşme formlarından yararlanılarak toplanan verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre ilkokullarda faturaların, büyük onarım gibi giderler dışındaki giderlerin merkezi bütçeden karşılanmadığı; temizlik ve güvenlik giderlerinin ise kısmen karşılandığı görülmüştür. Bu karşılanmayan giderler için okul müdürlerinin bağışlar, kermes, çekiliş gibi yollar, sivil toplum, belediyeler ve sanayi kuruluşları gibi kurumlar aracılığıyla kaynak yarattıkları anlaşılmıştır. Okulun bulunduğu çevrenin sosyal ve ekonomik düzeyinin kaynak yaratma sürecini doğrudan etkilediği görülmüştür. Okul müdürlerin ilkokulların finansmanı için doğrudan merkezden bütçe verilmesini istedikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

eğitimde fırsat eşitliği, okul aile birliği, ilkokulların finansmanı, eğitim hakkı.

With the effect of neoliberal policies in Turkey, there is an increasing need for private resources in the financing of schools. The fact that the primary education level, which is required to be given free of charge and compulsory by the state in both international conventions and national legal texts, significantly affects the course of mass education. While fundraising forms have been diversifying day by day, the potential of school principals to create resources has become a determining feature in their success or failure. In this context, the aim of the research, which was designed based on qualitative methods, is to analyze the experiences and opinions of school principals on the process of fundraising in primary schools. The working group consists of thirteen school principals working in primary schools in Zonguldak province in Turkey in 2020-2021. The design of the research is case study. Descriptive analysis method was used in the analysis of the data collected by using semi-structured interview forms. According to the results of the research, expenses other than bills and major repairs in primary schools are not supplied by the central budget; cleaning and security expenses were partially supplied. It has been understood that school principals create resources for these uncovered expenses through such ways as bazaars, raffles, donations and through such institutions as non-governmental organizations, municipalities and industrial organizations. It has been observed that the social and economic level of the school's environment directly affects the fundraising process. It has been revealed that school principals want a budget directly from the center for the financing of primary schools.

Keywords:

Equality of educational opportunity, parent-teacher association, financing of primary schools, right to education,

PDF

___

Âdem, M. (1993). Ulusal eğitim politikamız ve finansmanı. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
AİHS. (2023). Yargıtay. https://www.yargitay.gov.tr/documents/AIHM.pdf adresinden alındı.
Aktan, C. C., Tunç, M., & Yay, s. (2017). İnsan sermayesi ve sosyal sermaye arasındaki ilişki ve tamamlayıcılık rolü üzerine. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 9(1), 81-103.
Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. (1989). Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/22184.pdf adresinden alındı
BKM (2023). https://bkm.com.tr/secilen-sektore-gore-aylik-gelisim/?filter_group=22&List=Listele Birleşmiş Milletler (1948). İnsan hakları evrensel beyannamesi. https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/203-208.pdf
Birleşmiş Milletler (1966). BM ekonomik ve sosyal ve kültürel haklara ilişkin sözleşme. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d22/c016/tbmm22016089ss0148.pdf
Burak, A. (2021). Nitel araştırmada veri toplama. F. N. Seggıe, & Y. Bayyurt içinde, Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları (s. 46-61). Anı Yayıncılık.
Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün, & S. Demir, Çev.) Siyasal Kitabevi.
Çiçek, D. (2021). Okul yöneticilerinin finansman sağlama yöntemleri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Eğitim Reformu Girişimi [ERG] (2019). Eğitim yönetişimi ve finansmanı eğitim izleme raporu. https://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/EIR_YonetisimVeFinansman.16.05.19.rev1_.pdf
Eğitim Reformu Girişimi [ERG] (2020). Öğrenciler ve eğitime erişim eğitim izleme raporu. https://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2010/01/EIR20_OgrencilerveEgitimeErisim.pdf
Ekiz, D. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
Gökçeli, Y. (2014). Okulların maddi kaynaklarının incelenmesi (Andırın ilçesi örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Zirve Üniversitesi.
Günkör, C. (2017). Eğitim ve kalkınma ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 1, 14-32.
Hoşgörür, V., & Arslan, İ. (2014). Okul örgütünün finansal kaynaklarının yönetimi sorunu (Yatağan ilçesi örneği). Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 91-102.
Karakul Kayahan, A. (2014). İran ve Türkiye’de eğitim finansmanının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 67-87.
Kariyer İş İlanları. (2021, Ekim 20). MEB güvenlik görevlisi alımı yapmadı. https://isilanlarikariyer.com/meb-guvenlik-personeli-alimi-yapmadi-100-binlerce-aday-bekliyor-26410h.html
Kurul, N. (2012). Eğitim finansmanı. Siyasal Kitabevi.
Menteşe, S., Üstün, A., & Gökdelen, A. (2012). ’İlköğretim okulu yöneticilerinin okulun parasal kaynaklarını yönetme yeterlilikleri (Ordu ili örneği). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 41-65.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1961). İlköğretim ve eğitim kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.4.222.pdf
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1973). Milli Eğitim temel kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1988). XII. Milli Eğitim şurası. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/29165252_12_sura.pdf
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1996). XV. Milli Eğitim şurası. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/29165430_15_sura.pdf
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1999). XVI. Milli Eğitim şurası. http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_02/21142534_16_sura.pdf
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2012). Okul-aile birliği yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=15878&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2014). Millî Eğitim Bakanlığı taşıma yoluyla eğitime erişim. http://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/12024357_tasimayonetmeligi.pdf
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). 2023 eğitim vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf
Organisation for Economic Co-operation and Development [OECD]. (2019). Education at a glance 2019. https://www.oecd-library.org/docserver/f8d7880den.pdf? expires=1606153980&id=id&accname=guest&checksum=D243AC14A1D1FDC252A0162B7B6FBD03
Sarıbal Altuntaş, Y. (2005). İlköğretim okullarının finansman ihtiyaçlarını karşılama düzeyleri (Van ili örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
Sarpkaya, R. (2019). Eğitimin temel kavramları. A. Tanrıöğen, & R. Sarpkaya içinde, Eğitim bilimine giriş (s. 1-36). Anı Yayıncılık.
Strateji ve Bütçe Başkanlığı [SBB]. (2013). Onuncu kalkınma planı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf
Strateji ve Bütçe Başkanlığı [SBB]. (2019). On birinci kalkınma planı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/11/ON_BIRINCI_KALKINMA-PLANI_2019-2023.pdf
Şentürk, İ. (2008). Pierre Bourdieu’nun neoliberalizm eleştirisi bağlamında eğitim yönetimini yeniden düşünmek. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 73-98.
Şişman, M. (2020). Eğitime Giriş. Pegem Akademi.
Tunç, M. (1998). Kalkınmada insan sermayesi: İç getiri oranı yaklaşımı ve Türkiye uygulaması’. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 13(1), 83-106.
TÜİK. (2022). Eğitim harcamaları istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Egitim-Harcamalari-Istatistikleri-2021-45553
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası [TC]. (1982). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
Ünal, I. (1996). Eğitim ve yetiştirme ekonomisi. Epar Yayınları.
Yamaç, U. (2010). İlköğretim okullarının finans kaynakları. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 23(112), 1-17.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
Yıldırım, K. (2019). Eğitim Yönetimi. N. Cemaloğlu, & M. Özdemir içinde, Eğitim Planlaması ve Ekonomisi. Pegem Akademi Yayınları.
Yin, R. K. (2009). Case study research and applications: design and methods. Los Angeles: SAGE.
Yolcu, H. (2021). Eğitimde eşitsizliğin yansıması: Kamu ilköğretim okullarının kaynak arayışı. A. Y. Meral Uysal içinde, Mehmet Bilir'e ARMAĞAN (s. 227). Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayını.
Zoraloğlu, Y. R., Şahin, İ., & Şahin Fırat, N. (2004). İlköğretim okullarının finansal kaynak bulmada karşılaştıkları güçlükler ve okula etkileri. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 2(8), 4-17.
Zoraloğlu, Y. R., Şahin, İ., & Şahin Fırat, N. (2005). İlköğretim okullarında kaynak sorunu. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 3(12), 86-101.