Lise coğrafya dersinin düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi

Bu araştırmanın amacı, farklı türdeki liselerde öğrenim gören öğrencilerin görüşlerine dayanarak, coğrafya dersini düşünme becerileri açısından değerlendirmektir. Ayrıca bu araştırma, coğrafya dersinde düşünme becerilerinin kazanılması ile ilgili öğrenci görüşlerinin cinsiyet, sınıf ve okul türü değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırmaya, 2010-2011 eğitim-öğretim yılında, Isparta ilinin Merkez ilçesindeki liselerde öğrenim gören 481 öğrenci katılmıştır. Bu araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak “Coğrafya Dersi Düşünme Becerileri Ölçeği” uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, SPSS 15 istatistik programı ile frekans, yüzde, aritmetik ortalama, t- testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda coğrafya dersinde düşünme becerileri etkinliklerine “çoğu zaman” yer verildiği belirlenmiştir. Coğrafya dersinde düşünme becerilerine yer verilmesine ilişkin öğrenci görüşleri “cinsiyete” göre anlamlı farklılık göstermemiş fakat öğrenim gördükleri “sınıf düzeyi” ve “okul türüne” göre anlamlı farklılık göstermiştir. Araştırmanın sonucunda; öğretmenin coğrafya dersinde öğrencileri düşünmeye sevk edecek sorular yöneltmeli ve beyin fırtınası, buluş yoluyla öğrenme, probleme dayalı öğrenme, işbirlikli öğrenme gibi öğrenci merkezli yöntemleri kullanması gerektiği önerilmiştir.

Evaluation of high school geography course in terms of thinking skills

The purpose of this research is to evaluate geography lesson in terms of thinking skills based on students’ views at different types of high schools. This research is also aiming at finding out whether there is a meaningful difference at students’ views according to gender, class and school type variables in gaining thinking skills in geography lessons. The research was carried out through 481 high school students in the central district of Isparta province in 2010-2011 academic year. Survey model was used in this research. “Geography lesson thinking skills scale” was used as data gathering tool. As the result of the study the gathered data were analyzed by SPSS 15 statistical programme in terms of frequency, percentage, arithmetic mean, t test and one way variance analysis (ANOVA). It was concluded in the research that activities for thinking skills were practised “most of the time”. In the students’ views towards practising thinking skills did not have a meaningful variation according to “gender” but the variation took place according to “class levels” and “school types”. In the result of the research it was suggested that questions towards improving students’ thinking skills and brain-storming, teaching through exploration, problem based learning, cooperative learning and such student centered methods should be used.

PDF

___

AKBULUT, G. (2004). Coğrafya ve Aktif Öğretim Yöntemleri. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 65-77.
AKBULUT, G. (2005). Coğrafya Öğretimi ve Yaratıcı Düşünme. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 28(2), 215-223.
AKINOĞLU, O. (2001). Eleştirel Düşünme Becerilerini Temel Alan Fen Bilgisi Öğretiminin Öğrenme Ürünlerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
AKINOĞLU, O. (2005). Coğrafya Eğitiminin Etkililiği ve Sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, 12, 77-96.
AKSOY, B. (2004). Coğrafya Öğretiminde Probleme Dayalı Öğrenme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
AKŞİT, F. (2007). Coğrafya Öğretiminde Aktif Öğrenmenin Akademik Başarı ve Tutum Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
ALAZ, A. (2007). Coğrafya Öğretiminde Çoklu Zekâ Uygulamaları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
ARTVİNLİ, E. (2010). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin (CBS) Coğrafya Öğretimine Katkısı ve Ortaöğretim Öğrencilerinin CBS’ye İlişkin Tutumları. Kurmadan Uygulamaya Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(3), 1255-1292.
AYCAN, Y.C. (2008). Coğrafya Öğretiminde Bilgisayar Destekli Öğretim Yönteminin Öğrenci Başarısına Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
AYDIN, F. (2009). İşbirlikli Öğrenme Yönteminin 10. Sınıf Coğrafya Dersinde Başarıya, Tutuma ve Motivasyona Etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
AYDIN, F. (2010). Ortaöğretim Öğrencilerinin Coğrafya Derslerindeki Güdülenmelerinin İncelenmesi. Turkish Studies International Periodical Fort the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(4), 814-834.
AYDOĞMUŞ, M. (2010). Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Uygulamalarının Coğrafya Dersinde Öğrencilerin İlgi, Motivasyon ve Öğrenme Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
BAYKARA, N. (2006). Sosyal Bilgiler Dersinin Düşünme Becerileri Açısından Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
BİLGİ, M. (2008). Ortaöğretim Kurumlarında Coğrafya Dersi Kapsamındaki Çevre Konularının Öğretiminde Aktif Öğretim Yöntemlerinin Rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
BOZOĞLU, Ö. (2008). Felsefe Dersinde Eleştirel Düşünme Becerilerinin Kazandırılmasına İlişkin Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
CHEONG, C.M. ve CHEUNG, W.S. (2008). Online Discussion and Critical Thinking Skills: A Case Study in A Singapore. Australasian Journal of Educational Technology, 24 (5), 556-573.
COŞKUN, M. (2004). Coğrafya Eğitiminde Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
COŞKUN, M. (2010). Proje Tabanlı Öğretim Sürecinin Öğrencilerin Coğrafya Derslerindeki Yansıtıcı Düşünme Yeteneklerine Göre Değerlendirilmesi. Turkish Studies International Periodical Fort the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(2), 897-911.
DEMİRCİ, A. (2007). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin İlköğretim ve Ortaöğretim Coğrafya Derslerinde Bir Öğretim Aracı Olarak Kullanılması: Önem, İlke ve Metotlar.. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Öneri Dergisi, 28(7), 377-388.
DEMİRKAYA, H. (2003). Coğrafya Öğretiminde 4MAT Öğretim Sisteminin Lise Coğrafya Derslerindeki Başarı ve Tutumlar Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
DEMİRKAYA, H. (2003). Eleştirel Düşünme Kuramını Lise Coğrafya Programı Üzerindeki Etkileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36 (1-2), 97-106.
DEMİRKAYA, H. (2008). Coğrafya Öğretiminde Eleştirel Düşünme Stratejileri ve Sorgulama Yoluyla Öğrenme Kullanımı. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1),89-116.
DENİZ, T. (2003). Coğrafya Öğretiminde Eleştirel Düşünme Yönteminin Başarıya Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
DOĞANAY, H. (2002). Coğrafya Öğretim Yöntemleri, Orta Öğretimde Coğrafya Eğitiminin Esasları. Erzurum: Aktif Yayınevi.
EFE, R. (1996). Coğrafyada Yeni Yaklaşımlar, Coğrafya Eğitimde Çağdaş Metod ve Teknikler. Marmara Coğrafya Dergisi, 1, 135-150.
GÖKÇE, N. (2009). The Problems of Geography Education and Some Suggestions. Educational Sciences Theory & Practice, 9(2), 757-768.
GÜLVEREN, H. (2007). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerileri ve Bu Becerileri Etkileyen Eleştirel Düşünme Faktörleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
GÜNGÖR, G. (2006). Coğrafya Öğretiminde Yaratıcı Düşünme Teknikleri Kullanımının Öğrenci Başarısına Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
GÜVEN, M. ve KÜRÜM, D. (2004). Öğrenme Stilleri ve Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişkiye Genel Bir Bakış. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Malatya.
GÜZEL, S. (2005). Eleştirel Düşünme Becerilerini Temel Alan İlköğretim 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretiminin Öğrenme Ürünlerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
HAYRAN, İ. (2000). İlköğretim Öğretmenlerinin Düşünme Becerileri ve İşlemlerine İlişkin Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
HERTZOG, C.J. ve LIEBLE, C. (1996). A Study of Two Techniques for Teaching Introductory Geograpgy: Traditional Approach versus Cooperative Learning in the University Classroom. Journal of Geography, 95(6), 274-280.
HUCKLE, J. (1997). Towards a Critical School Geography Teaching and Learning Geography. Edited by Daniella Tilbury and Michael Williams. London and New York, 241-255.
KARABAĞ, S. (2001). Sosyal Bilgiler Programlarında Coğrafya Konularının İçeriği, Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu. (Ed. L. Küçükahmet -C.Şahin). Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
KARAKUŞ, U. (2006). Coğrafya’da İklim Konularının Öğretiminde Deney Yönteminin Öğrenci Başarı Düzeyine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
KARASAR, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
KAYA, H. (2008). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Düşünme Becerilerinin Öğretimine Yönelik Öz-Yeterliklerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
KOÇAK, M. (2008). Ortaöğretimde Coğrafya Öğretiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Öğrenci Performansı Ve Motivasyonu Üzerine Etkisi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
KOÇMAN, A. (1999). Cumhuriyet Döneminde Yüksek Öğretim Kurumlarında Coğrafya Öğretimi ve Sorunları. Ege Coğrafya Dergisi, 10,1-4.
KUYUBAŞIOĞLU, B. (2009). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersinde Yaratıcı Düşünme Becerilerinin Kazandırılması ile İlgili Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
LİZARRAGA, M.L.S., BAQUEDANO, M.T.S. ve OLİVER M.S. (2010). Stimulation of Thinking Skills in High School Students. Educational Studies, 36(3), 329-340.
LYMAN, L. ve FOYLE, H. (1991). Teaching Geography Using Cooperative Learning. Journal of Geography, 90(5), 223-226.
MOUNTFORD, P. ve PRİCE, I. (2004). Thinking Skills, Assessment for Learning and Literacy Strategies in Teaching History. Teacher Development, 8(2-3), 233-239.
ÖNAL, H. (2008). Coğrafya Öğretiminde Aktif Öğrenme Uygulamaları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
ÖZDEN, Y. (1997). Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Pegem Yayınları.
ÖZTÜRK, Ç. (2008). Coğrafya Öğretiminde 5E Modelinin Bilimsel Süreç Becerilerine, Akademik Başarıya ve Tutuma Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
RUGGIERO, V.R. (1988). Teaching Thinking Across the Curriculum. U.S.A New York: Harper and Row Publishers Inc.
SABAN, A. (2000). Öğrenme ve Öğretme Süreci Yeni Teori ve Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın.
SEKİN, S. ve ÜNLÜ, M. (2002). Coğrafya Dersinin Temel Öğretim Sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, 5,43-53
SOKOL, A., OGET, D., SONNTAG, M. ve KHOMENKO, N. (2008). The development of inventive thinkings skills in the upper secondary language classroom. Thinking Skills and Creativity, 3, 34-46.
ŞAHİN, C. (2003). Türkiye’de Coğrafya Öğretimi (Sorunlar-Çözüm Önerileri). Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
TEYFUR, E. (2009). 9. Sınıf Coğrafya Dersinde Bilgisayar Destekli Öğretimin Öğrenci Başarısı ve Tutumuna Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
TÜRK DİL KURUMU (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
UZUNÖZ, A. (2008). Ortaöğretim Dokuzuncu Sınıf Coğrafya Dersinde Çoklu Zeka Destekli Öğretimin Öğrenci Başarısı Tutumu ve Kalıcılığa Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
VAN DER SCHEE, J., LEAT D. ve VANKAN, L. (2006). Effects of the Use of Thinking through Geography Strategies. International Research in Geographical and Environmental Education, 15, 124-133.
WEST, B. (2003). Student Attitudes and the Impact of GIS on Thinking Skills and Motivation. Journal of Geography, 102, 267-274.
ZİMMERMAN, C. (2007). The Development of Scientific Thinking Skills in Elementary and Middle School. Developmental Review, 27(2), 172-223.