Karasu (Fırat) Havzasının Su Potansiyeli ve Değerlendirilmesi

Dünya hayatının temel kaynaklarından olan su, aynı zamanda bir bölge veya ülke için de büyük öneme sahiptir. Bu kadar önemli olan suyun, miktarı ve yıl içindeki dağılışı tamamen beslendiği bölgenin fiziki özellikleri ile karakter kazanır. Nüfusun artışı, sanayileşme ve suyun transferi su kullanımını fazlalaştırmıştır. Bu alanlarda kullanılan suyun çeşitli şekillerde kirlenmesi ve temiz su kaynaklarının azalması da önemini artırmıştır. Bu çalışmamızda Karasu (Fırat Nehrinin Kaynaklarından ve yukarı havzasının kuzey koluna karşılık gelmektedir) Nehrinin potansiyelini ve bu potansiyel üzerinde etkili olan fiziki faktörlerin akarsuyun karakterine etkisini, akım değerleri yardımıyla açıklamaya çalışacağız. Ayrıca akım değerlerinin analizleri ile uzun dönem ve yıl içinde oluşacak riskler ve bu risklere karşı alınabilecek tedbirlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma alanı Türkiye 'nin doğusunda tektonik olarak sıkışmaya maruz kalan, sıkışma sonucu yükselen ve sıkışma sırasında acılan çatlaklar boyunca çıkan lavların birikmesi ile irtifa kazanan bir sahaya karşılık gelmektedir. Bu yüksek saha akarsular ve faylar ile parçalanarak engebeli bir görünüm kazanmıştır. Bu çalışmamız üç ana başlıktan oluşmaktadır. Birinci bölüm girişten oluşmakta olup, sahanın sınırları ve genel özellikleri kısaca tanımlanmıştır. İkinci bölümde akarsuyun sayısal değerleri ele alınarak, bu değerler üzerinde etkili olan faktörlerin etki dereceleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca risklerin belirlenmesi için akım değerlerinin zaman içinde göstermiş olduğu değişiklikler analiz edilmiştir. Üçüncü bölüm ise ikinci bölümde elde edilen verilerden yararlanılarak, havzan genel değerlendirmesini yapmak ve önerilerden oluşmaktadır.

The Water Potantial of Karasu (Fırat) Basın and Its Evaluation

The water as a vitial need in life is also very important for a country or region. The amount and regime of the water is dependent upon the physcal fatures of the region. The need in water is increased duo to growing industry and population. Further more, the transfer of the water to far region becomes easy by developing technology. These factors in return increase the usage but also lead to pollution of water. In this study, we investigated the potantial of the Karasu river (the resource of the Fırat) and evaluated the physical factors effecting the charecter of the stream means of flow valus. The field of study is a techtonically compressed region in the east of Turkey. The field was raised as a result of compression on one hand and accumulation of the lava eruption one the other hand. The field has gained a rough structure due to destruction by streams and fault. The study consist of three main sections. Section one descrides beifly the borders and general factures of the field while in section two the quantitative valuse of the stream and the factors effecting thes valuse have been investigated. Additronaly, the variation in run of values by the time have been analysed in order to defermine the risk factors. The conclusion and suggestions have been given in section three.

PDF

___

AKKAN,E., 1964, Erzincan Ovası ve Çevresinin Jeomorfolojisi, A.Ü Dilve tarih Coğrafya fakültesi, Yayın No: 153, Ankara.
ALTINLI, İ.E.,1961, 1/500 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Erzurum Paftası ve İzahnamesi, MTA Enst. Yay.:Ankara.
ARDOS, M., 1984,Türkiye Ovalarının Jeomorfolojisi Cilt I, İ.Ü.Edebiyat Fakültesi Yayını,3199, İstanbul.
ARDOS, M., 1984,Türkiye Ovalarının Jeomorfolojisi Cilt II, İ.Ü.Edebiyat Fakültesi Yayını,3215, İstanbul.
ATALAY,İ.,1978, Erzurum Ovası ve Çevresinin Fiziki ve Tatbiki Fiziki Coğrafyası, (Basılmamış Doçentlik Tezi), Erzurum.,
ATALAY ,İ., 1986, Uygulamalı Hidrografya-1, E.Ü.Edb.Fak.yay.38, İzmir. BAYKAL,F.,1961, 1/500 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Sivas Paftası ve İzahnamesi, MTA Enst. Yay.: Ankara.
BEYAZİT,M., 1987, Hidroloji, İstanbul Teknik Üniversitesi Kütüphanesi, Sayı 1346, İstanbul.
ERİNÇ,S,1953, Doğu Anadolu Coğrafyası, İ.Ü.Coğr.Enst.Yay. No:15, İstanbul.
EROL,O.,1993, Türkiye'nin Doğal Yöre ve Çevrelen, Ege Coğr. Derg., 7, s. 13-42, İzmir.
GATTİNGER,T.E.,1961, 1/500 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Trabzon Paftası ve İzahnamesi, MTA Enst. Yay.:Ankara.
HAYLI,S., Erzincan Ovası'nın Beşeri ve İktisadı Coğrafyası, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), Elazığ.
HOŞGÖREN,M.Y.,1984, Hidrografya'nın Ana Çizgileri, İ.Ü. Edb.Fak. Yay. No:2619, İstanbul.
ÖZTEKİN,N. - EROL,O.,1970, Türkiye'de Akarsu Rejimlerine Yağış ,Yerşekli ve Yapının Etkisi, Jeom. Derg., 2, s. 36-49, Ankara.
SÜR,A. , 1964, Türkiye'de Kar Yağışları ve Yerde Kalma Müddeti Üzerine Bir Etüd, A.Ü. DTCF Yay. No: 152, Ankara.
ŞENGÖR,A.M.C,Türkiye'nin Neotektoniğin Esasları, Türkiye Jeoloji Kurumu Yayını, Ankara.
YAZICI,H.,1991, Tercan Ovası ve Çevresinin Coğrafi Etüdü, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), Erzurum.
YÜCEL,T.,1955, Fırat Nehrinin Rejimi Üzerine Bir Deneme, A.Ü.DTCF Derg., XIII/4, s.95-111, Ankara.